Η Ακαδημία Πλάτωνος

ΑΘΗΝΑ. Πριν 2.400 χρόνια, στο αλσώδες γυμνάσιο και στον κατάφυτο κήπο του Κολωνού, ο Πλάτων κατασκεύασε ένα περικαλλές κτίσμα εξ ολοκλήρου από τα περιουσιακά του στοιχεία. Του έδωσε το όνομα  «Ακαδημία» προς τιμήν του τοπικού ήρωα Ακαδήμου και είναι η πρώτη φιλοσοφική σχολή οργανωμένη με καταστατικό, κανονισμούς, ενδιαιτήματα διδασκάλων και μαθητών, αίθουσες διδασκαλίας, μουσείο, βιβλιοθήκη και ότι άλλο κρίνεται απαραίτητο σε ένα πανεπιστημιακό καθίδρυμα υψηλών προδιαγραφών. Θα παραμείνει για πάντα στην ιστορία και στην μνήμη των ανθρώπων ως η πρώτη «Ακαδημία» όλων των εποχών, δίνοντας το προσωνύμιο  στα μετέπειτα ανά τους αιώνες ιδρυθέντα ομώνυμα πανεπιστημιακά καθιδρύματα του δυτικού τουλάχιστον λεγομένου κόσμου.

Στην πρόσοψη του ιδρύματος και επί της μετόπης αυτού προβάλλει με χρυσά γράμματα, βαθειά χαραγμένη στο λευκό λείο μάρμαρο, η παρακελευστική επιγραφή «μηδείς αγεωμέτριτος εισέτο». Κανείς αγεωμέτρητος να μην εισέλθη.

 Βεβαίως, δεν εννοούσε να εισέλθουν οι σημερινοί «Γεωμέτρες» με τους εκσκαφείς τους.

 Ο Πλάτων προσδοκούσε με αυτή την κίνησή του την αναδόμηση της Αθηναϊκής κατά κύριο λόγο κοινωνίας, με την διαμόρφωση μιας υγιούς καταστάσεως υψηλού επιμορφωτικού επιπέδου. Την οργάνωση μιας ομάδας ελευθέρων Αθηναίων πολιτών διανοουμένων, οι οποίοι θα είναι σε θέση να εκφράσσουν και να πραγματοποιήσουν με τον προσήκοντα τρόπο την ένωση της πολιτικής, της σοφίας και της γνώσεως, καθιστώντας ταυτοχρόνως την Ακαδήμεια κέντρο αναφοράς, διαμορφώσεως, εισηγήσεως και εκτελέσεως του πολλά υποσχομένου σχεδίου του. Η αρχική σκέψη και ο τελικός σκοπός του πλατωνικού εγχειρήματος είναι να καταστή η Ακαδήμεια φοιτώριο εκπαιδεύσεως φιλοσόφων πολιτικών ανδρών, με στόχο έστω κάποιοι απ’ αυτούς, να προσποριστούν τα κατάλληλα πνευματικά εφόδια, τα οποία εναργώς προτείνει ως πολιτική θεωρία ο ιδρυτής, ώστε να αναδειχθούν οι άξιοι να εισέλθουν στο ύψιστο όργανο της πολιτείας. Για την επίλυση αυτού του ζητήματος, έθεσε στο επίκεντρο του πολιτικού προβληματισμού της προτεινομένης δημοκρατίας του την παιδεία. Σήμερα θα λέγαμε ότι πρέπει πρωτίστως να καταστούν ενάρετοι οι κυβερνώντες διότι, σε αντίθετη περίπτωση, η μεγαλύτερη απειλή για τους πολίτες και την δημοκρατία θα προέλθη από αυτούς που εξουσιοδοτήθηκαν για να την προστατεύουν. Επειδή στην πράξη δεν υπάρχει κόσμος χωρίς καταχρήσεις και το δημοκρατικό σύστημα είναι το μόνο που αυτοδιακυβεύεται, απαιτείται ο έλεγχος των ελεγχόντων και αυτός να  προέρχεται πάντοτε από τους ελεγχομένους.

Στην Ακαδήμεια είναι αποδεκτή η φιλοσοφική διαφωνία και πρωτεύουσα σημασία μεταξύ των άλλων επιστημών αποκτά η ηθική, όπως την δίδαξε ο Σωκράτης, η οποία ενεξαρτητοποιείται κατά κάποιο τρόπο της πολιτικής και ανθίσταται.

Η Ακαδήμεια έτυχε πρωτοφανούς διαρκείας και αίγλης, όχι μόνον όσο ζούσε ο ιδρυτής της αλλά και για πολλούς αιώνες αργότερα, παρέχοντας την γνώση σε χιλιάδες μαθητές της επί (916) εννεακόσια δέκα έξι συναπτά έτη λειτουργίας της (387 π.Χ – 529 μ.Χ). Το κλείσιμό της το 529 μ.Χ. με διαταγή του αυτοκράτορα του βυζαντίου Ιουστινιανού σηματοδοτεί την ταφόπλακα και το τέλος της ελληνικής φιλοσοφίας, τουλάχιστον,  υπό καθεστώς επισήμου και ελεύθερης καλλιεργείας και διαδόσεως.

  Γιάννης Σ. Γκανάσος

Διπλ. Ηλ/γος Μηχανικός

Μυκήνες: αρχαιολογία & ιστορία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Οι Μυκήνες (Μυκήνη, Mycenae, Mycene) ήταν αρχαία πόλη της Αργολίδας κοντά στο βουνό Τρητός κι απέναντι απ’ τον Αργολικό κόλπο. Πρώτος ο Όμηρος αναφέρει την πόλη περιγράφοντάς την με τα λόγια «ευρυάγυιαν, πολύχρυσον».

Αρχαιολογία

Μυκήνες, πύλη των λεόντων

Τούτο παρακίνησε τον Ερρίκο Σλήμαν να σκάψει την ακρόπολη των Μυκηνών, όπου βρήκε τους γνωστούς κάθετους λακκοειδείς τάφους, διάφορα αγγεία σπάνιας τέχνης, δείγματα Μυκηναϊκού πολιτισμού που αναπτύχθηκε με κέντρο τις Μυκήνες από τα 1600–1100 π.Χ. Το έργο του Σλήμαν συνέχισε από το 1888 ο Χρήστος Τσούντας, η συστηματική, σχεδόν επί εικοσαετία, σκαπάνη του οποίου έφερε στο φως το ανάκτορο στην κορυφή της ακρόπολης καθώς και πλήθος θαλαμοειδών τάφων στην ευρύτερη περιοχή. Το έργο του Schliemann και του Χρήστου Τσούντα συνέχισε επάξια ο A. Wace, διευθυντής της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής, που από τα 1919 έως τα 1955, συστηματοποιήησε τα έως τότε δεδομένα, εμπλούτισε την έρευνα, τα ευρήματα και τη γνώση του χώρου και του πολιτιστικού του ιδιώματος. Άξιοι συνεχιστές της επιστημονικής παρακαταθήκης των προηγουμένων, οι Lord William Taylour, η έρευνα του οποίου έφερε στο φως το Θρησκευτικό Κέντρο στην κάτω δυτική πλαγιά του τειχισμένου λόφου, του Ι. Παπαδημητρίου ο οποίος έφερε στο φως τον Ταφικό Κύκλο Β, ο Γ. Μυλωνάς που ως διευθυντής ανασκαφών της Αρχαιολογικής Εταιρείας για 30 περίπου χρόνια, διεκπεραίωσε το πλέον σημαντικό ανασκαφικό έργο στην ακρόπολη των Μυκηνών, αποκαλύπτοντας εκτεταμένα οικιστικά συγκροτήματα όπως οι Βόρειες Αποθήκες, η Βορειοδυτική και Νοτιοδυτική Συνοικία, συμβάλλοντας στην κατανόηση της οργάνωσης και χρήσης του χώρου σ’ ένα μοναδικό ανακτορικό συγκρότημα όπως των Μυκηνών. Επιπλέον, η συμβολή του Σπ. Ιακωβίδη αλλά και της E. French την τελευταία τριακονταετία κεφαλαιοποιεί την σχεδόν επί έναν αιώνα συναρπαστική και ατέρμονη ανάγνωση του μυκηναικού πολιτισμού. Τέλος, σημαντική είναι η προσφορά διαχρονικά της Διεύθυνσης Αναστήλωσης αφού στις αρχές της δεκαετίας του 1950 έφερε σε πέρας το δύσκολο έργο της αποκατάστασης της αρχιτεκτονικής μορφής του ανακτορικού συγκροτήματος και της αίθουσας του θρόνου (εστία), της θόλου του τελευταίου μνημειώδους θολωτού τάφου που χτίστηκε στις Μυκήνες, γνωστού ως της Κλυταιμνήστρας αλλά και των τειχών. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 η Αρχαιολογική Εταιρεία προχώρησε στην αναστήλωση και διάσωση του θολωτού τάφου, γνωστού ως Αιγίσθου αλλά και του σημαντικού κτηριακού συγκροτήματος στα δυτικά της τειχισμένης ακρόπολης, της Συνοικίας του Λαδέμπορα. Από το 2000 έως και σήμερα, το ΥΠ.ΠΟ και το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων (Τ.Δ.Π.Ε.Α.Ε.) συνεχίζει το έργο της συντήρησης, στερέωσης και ανάδειξης της ακρόπολης και των μνημείων του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου των Μυκηνών, με στοχευμένες επεμβάσεις που αποσκοπούν στην διάσωση του μοναδικού αυτού μνημείου της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Η δημιουργία ενός εκτεταμένου δικτύου προσβάσεων εντός κι εκτός της ακρόπολης των Μυκηνών, η ανάδειξη της Αυλής και της Εστίας του ανακτόρου, η διάσωση των μοναδικών αποθηκευτικών πίθων των Βόρειων Αποθηκών, η αποκατάσταση και ενίσχυση των τοιχοδομιών των επί ένα αιώνα εκτεθειμένων οικιστικών και ανακτορικών καταλοίπων,η ανάδειξη του ταφικού Κύκλου Β και του θολωτού τάφου των Λεόντων καθώς κι η κατασκευή απαραίτητων υποδομών στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο συμβάλλουν στην αρμονική, επιμορφωτική και διαλλεκτική σχέση με τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό επισκεπτών απ’ όλον τον κόσμο.

Ιστορία

 Περσείδες

Η παράδοση αναφέρει ότι τις Μυκήνες ίδρυσε ο Περσέας, εγγονός του βασιλέα του Άργους Ακρισίου. Ο Ακρίσιος χώρισε τη χώρα του σε διάφορα βασίλεια και έδωσε το Ηραίο στον αδελφό του Προίτο, τη Μιδέα και την Τίρυνθα και ο Περσέας, που ήταν γιος του Δία και της Δανάης, έφυγε για τη χώρα της Λυκίας. Επιστρέφοντας από εκει, σκότωσε, χωρίς να θέλει, τον παππού του και έδωσε στο Μεγαπένθη το βασίλειό του, το Άργος, ενώ πήρε από εκείνον το βασίλειο της Τίρυνθας.

Στην Τίρυνθα ο Περσέας έκτισε τις Μυκήνες και τους έδωσε αυτό το όνομα γιατί του έπεσε εκεί ο «μύκης» (θήκη) απ’ το ξίφος του ή γιατί ενώ διψούσε, βρήκε ένα μύκητα και τραβώντας τον είδε να υπάρχει η πηγή Περσεία, που υπάρχει και σήμερα.

Άλλοι λένε ότι η κόρη ή η γυναίκα του Ινάχου είχε το όνομα Μυκήνη. Από τον Περσέα ιδρύθηκε η δυναστεία των Περσειδών, στην οποία ανήκουν μικροί τετράγωνοι τάφοι. Απόγονοι αυτού ήταν ο Ηλεκτρύονας, ο Σθένελος και ο Ευρυσθέας, ο τελευταίος γόνος της δυναστείας, που φονεύθηκε από τους Hρακλείδες.

Χρυσό προσωπείο των Μυκηνών γνωστό και ως «Μάσκα του Αγαμέμνονα», βρέθηκε από τον Σλήμαν το 1876

 Ατρείδες

Η δυναστεία αυτή ανατράπηκε από τη δυναστεία των Πελοπιδών από τους οποίους προήλθαν οι Ατρείδες. Οι Πελοπίδες φτιάξανε «την πύλη των λεόντων» και δραστήριοι, όπως ήταν, κυριάρχησαν σε όλη την Πελοπόννησο και τα γύρω νησιά, απέκτησαν δύναμη και κύρος, ώστε όλοι οι βασιλείς εκείνων των χρόνων θεώρησαν ως αρχηγό τους στην εκστρατεία κατά της Τροίας τον Αγαμέμνονα. Σ’ αυτούς ανήκουν τα οχυρά της Ακρόπολης, οι θολωτοί τάφοι, όπως ο περίφημος τάφος του Ατρέα, ένα θαυμάσιο έργο των αρχαίων Ελλήνων κι ακόμα πολλοί άλλοι μικρότεροι τάφοι, που βρέθηκαν ανοιχτοί και λεηλατημένοι για πολλά χρόνια, όπως αναφέρει ο Παυσανίας κι ο Σοφοκλής.

Οι Πελοπίδες κυβέρνησαν τρεις και περισσότερο αιώνες (1400 – 1050 π.Χ.). Βέβαια, οι παραδόσεις δεν μπορούν να μας πληροφορήσουν ακριβώς για τα ιστορικά γεγονότα αυτών των χρόνων. Ο Ατρεύς κι ο Αγαμέμνονας είναι τα πιο γνωστά πρόσωπα αυτής εποχής απ’ τα ποιήματα και τα ευρήματα των ανασκαφών, που μας βοηθούν να γνωρίσουμε και τους ανθρώπους που έζησαν σ’ αυτά τα μέρη. Οι πελώριες πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν για την «πύλη των λεόντων», μας μιλούν για τη δύναμη εκείνων των ανθρώπων, που προκαλούσαν κατάπληξη στους πολίτες των άλλων πόλεων, ώστε τα ονόμαζαν «Κυκλώπεια έργα». Τα ανάκτορα, που είχαν για πυρήνα ένα ορθογώνιο κτίριο με πολλά διαμερίσματα γύρω, στολίζονταν με πολύχρωμες τοιχογραφίες.

Τα διάφορα κοσμήματα, όπλα, δαχτυλίδια, ειδώλια (αγάλματα) μικρά και άλλα αντικείμενα αλλά και τα εκτεταμένα οικιστικά κατάλοιπα εντός και εκτός της ακρόπολης των Μυκηνών μας γνωρίζουν τον τρόπο ζωής των Μυκηναίων.

Δωρική Κάθοδος

Απ’ το 12ο αιώνα π.Χ. άρχισε η παρακμή των Μυκηνών. Η καταστροφή του κράτους των Χετταίων που ήταν και οι μοναδικοί φορείς ήδη από το 17ο αιώνα της τέχνικής επεξεργασίας του σιδήρου, η απώλεια των αιγυπτιακών αγορών άρχισαν να κλονίζουν τις Μυκήνες. Η καταστροφή αυτή συμπληρώθηκε απ’ τους Ηρακλειδείς. Μετά το φόνο του Αγαμέμνονα απ’ τον Αίγισθο, το κράτος των Ατρειδών έπαψε να υπάρχει και οι νέοι κατακτητές της Πελοποννήσου, οι Δωριείς, δε δυσκολεύτηκαν καθόλου να πατήσουν το 1100 π.Χ. τη χώρα, που έφτασε σε μεγάλο βαθμό πολιτισμού.

Από τότε έπεσαν σε αφάνεια μέχρι τους περσικούς πολέμους. Λίγοι μόνο πολεμιστές της πήραν μέρος στις μάχες Θερμοπυλών και Πλαταιών. Καταστράφηκαν ξανά το 468 π.Χ. από τους Αργείους που έγιναν κύριοι της περιοχής και τη μοίρασαν στους φτωχούς πολίτες του Άργους.

Οι παλιοί κάτοικοι των Μυκηνών σκορπίστηκαν σε όλη σχεδόν την Ελλάδα φτάνοντας μέχρι τη Μακεδονία.

Βέβαια υπήρχαν ακόμα στην παλιά πόλη μερικοί κάτοικοι μέχρι το 150 μ.Χ., οπότε πιθανώς ερημώθηκε τελείως.

 Σημερινή Κατάσταση

Σήμερα στη θέση αυτή υπάρχει το μικρό χωριό Μυκήνες (Χαρβάτι επί τουρκοκρατίας) και τα ερείπια της Ακρόπολης, που θυμίζουν πάντα τις μακρινές και ένδοξες εποχές. Από τα σωζόμενα σήμερα ερείπια σπουδαιότερα είναι οι δυο ταφικοί βασιλικοί περίβολοι Α και Β που αποτελούσαν τμήμα του εκτεταμένου προιστορικού νεκροταφείου στα δυτικά του λόφου του ανακτόρου, από των οποίων την ανασκαφή (λακκοειδείς τάφοι) προέρχεται ο μεγαλύτερος όγκος των εκπληκτικών ευρημάτων (τα περισσότερα είναι χρυσά και χαρακτηρίζονται για τη θαυμάσια τέχνη τους), ο θησαυρός του Ατρέα (θολωτός τάφος), ο θολωτός τάφος της Κλυταιμνήστρας, η Πύλη των Λεόντων, το Βασιλικό ανάκτορο, ο ναός, η Βόρεια Πύλη καθώς και η Υπόγεια δεξαμενή κ.ά. Πάρα πολλά από τα ευρήματα που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στις Μυκήνες εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας καθώς και στο νέο, σύγχρονο, Μουσείο Μυκηνών στη βόρεια κλιτύ της ακρόπολης, προκαλώντας το θαυμασμό σε εκατομμύρια επισκέπτες από όλες τις γωνιές της γης.

Οι «Πολύχρυσες Μυκήνες», το βασίλειο του μυθικού Αγαμέμνονα, που πρώτος ύμνησε ο Όμηρος στα έπη του, είναι το σημαντικότερο και πλουσιότερο ανακτορικό κέντρο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην Ελλάδα. Το όνομά τους έχει δοθεί σε έναν από τους λαμπρότερους πολιτισμούς της ελληνικής προϊστορίας, το μυκηναϊκό, και οι μύθοι που συνδέονται με την ιστορία τους διαπέρασαν τους αιώνες με τα ομηρικά έπη και τις μεγάλες τραγωδίες της κλασικής εποχής, ενώ ενέπνευσαν και συνεχίζουν να εμπνέουν παγκοσμίως την πνευματική δημιουργία και την τέχνη. Η μυθική παράδοση φέρει ως ιδρυτή των Μυκηνών τον Περσέα, γιο του Δία και της Δανάης, της κόρης του Ακρισίου, του βασιλιά του Άργους, απόγονου του Δαναού. Ο Παυσανίας (2.16.3) αναφέρει ότι ο Περσέας ονόμασε τη νέα πόλη Μυκήνες είτε επειδή εκεί έπεσε ο μύκης του ξίφους του είτε επειδή εκεί αποκαλύφθηκε μία πηγή με άφθονο νερό, η Περσεία πηγή, κάτω από τη ρίζα ενός «μύκητος», δηλαδή ενός μανιταριού. Σύμφωνα με το μύθο, οι απόγονοι του Περσέα βασίλεψαν στις Μυκήνες για τρεις γενιές, με τελευταίο τον Ευρυσθέα, που σκοτώθηκε χωρίς να αφήσει απογόνους, και έτσι οι κάτοικοι των Μυκηνών επέλεξαν ως βασιλιά τους τον Ατρέα, γιο του Πέλοπα και πατέρα του Αγαμέμνονα και του Μενέλαου.

Οι Μυκήνες ιδρύθηκαν ανάμεσα σε δύο ψηλούς κωνικούς λόφους, τον Προφήτη Ηλία (805 μ.) και τη Σάρα (660 μ.), πάνω σε χαμηλό ύψωμα που δέσποζε στην αργολική πεδιάδα και είχε τον έλεγχο των οδικών και θαλάσσιων επικοινωνιών. Η παλαιότερη ανθρώπινη δραστηριότητα στο χώρο τεκμηριώνεται από ελάχιστα κατάλοιπα λόγω των μεταγενέστερων οικοδομικών φάσεων και χρονολογείται στην 7η χιλιετία π.Χ., κατά τη νεολιθική εποχή. Η κατοίκηση ήταν συνεχής έως και τους ιστορικούς χρόνους, τα περισσότερα όμως μνημεία, που είναι ορατά σήμερα, ανήκουν στην εποχή ακμής του χώρου, την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, μεταξύ του 1350 και του 1200 π.Χ. Στις αρχές της 2ης χιλιετίας υπήρχε ένας μικρός οικισμός πάνω στο λόφο καθώς και ένα νεκροταφείο στη νοτιοδυτική του πλευρά, με απλές ταφές σε λάκκους. Γύρω στο 1700 π.Χ. εμφανίσθηκαν ηγεμονικές και αριστοκρατικές οικογένειες, όπως διαπιστώνεται από τη χρήση μνημειωδών τάφων, πλούσια κτερισμένων και περικλεισμένων σε λίθινο περίβολο, που ονομάσθηκε Ταφικός Κύκλος Β. Η εξέλιξη αυτή συνεχίσθηκε στην αρχή της μυκηναϊκής περιόδου, γύρω στο 1600 π.Χ., οπότε οικοδομήθηκε ένα μεγάλο κεντρικό κτήριο στην κορυφή του λόφου, ένας δεύτερος λίθινος περίβολος, ο Ταφικός Κύκλος Α, καθώς και οι πρώτοι θολωτοί τάφοι. Όπως αποδεικνύουν τα ευρήματα, οι ηγεμόνες των Μυκηνών ήταν ισχυροί και συμμετείχαν σε ένα πολύπλοκο δίκτυο εμπορικών συναλλαγών με τις χώρες της Μεσογείου.

Η ανοικοδόμηση των ανακτόρων, που είναι ορατά σήμερα, άρχισε γύρω στο 1350 π.Χ., στην Υστεροελλαδική ΙΙΙΑ2 περίοδο. Τότε ξεκίνησε και η οχύρωση της ακρόπολης, στην οποία διακρίνονται τρεις φάσεις. Ο πρώτος περίβολος κτίσθηκε με το κυκλώπειο σύστημα επάνω στο βράχο. Εκατό χρόνια αργότερα, στην ΥΕ ΙΙΙΒ1 περίοδο, η οχύρωση μετακινήθηκε προς τα δυτικά και νότια και κτίσθηκε η Πύλη των Λεόντων, η μνημειακή είσοδος με τον προμαχώνα της. Στον τειχισμένο χώρο εντάχθηκαν το θρησκευτικό κέντρο και ο Ταφικός Κύκλος Α, που διαμορφώθηκε σε χώρο προγονολατρείας, με την ανύψωση του αρχικού επιπέδου του Τότε είναι πιθανό ότι οικοδομήθηκε και ο θολωτός τάφος γνωστός ως «θησαυρός του Ατρέα», με τα τεράστια υπέρθυρα και την ψηλή κυψελοειδή θόλο. Γύρω στο 1200 π.Χ., στην ΥΕ ΙΙΙΒ-Γ περίοδο, μετά από εκτεταμένη καταστροφή, πιθανόν από σεισμό, κατασκευάσθηκε η επέκταση των τειχών προς τα βορειοανατολικά του λόφου ώστε να ενταχθεί στον τειχισμένο χώρο η υπόγεια κρήνη. Αλλεπάλληλες καταστροφές συνοδευόμενες από πυρκαγιές οδήγησαν στην οριστική εγκατάλειψη του χώρου γύρω στο 1100 π.Χ.

Μετά την κατάρρευση του ανακτορικού συστήματος και τη διάλυση της «Μυκηναϊκής Κοινής», ο λόφος παρέμεινε πενιχρά κατοικημένος ως την κλασική περίοδο. Στο διάστημα αυτό δημιουργήθηκαν στην περιοχή τοπικές ηρωικές λατρείες, που οφείλονταν στη φήμη των Μυκηνών, που τα ομηρικά έπη μετέφεραν σε όλο τον ελληνικό κόσμο, ενώ στην κορυφή του λόφου ιδρύθηκε ένας αρχαϊκός ναός αφιερωμένος στην Ήρα ή στην Αθηνά. Το 468 π.Χ., μετά τους μηδικούς πολέμους στους οποίους συμμετείχε η πόλη, το Άργος την κατέκτησε και κατεδάφισε τμήματα της οχύρωσής της. Αργότερα, κατά την ελληνιστική περίοδο, οι Αργίτες ίδρυσαν στο λόφο μία «κώμη», επισκευάζοντας τα προϊστορικά τείχη και τον αρχαϊκό ναό και κτίζοντας ένα μικρό θέατρο πάνω από το δρόμο του θολωτού τάφου της Κλυταιμνήστρας. Τους επόμενους αιώνες η κωμόπολη παρέμεινε σχεδόν εγκαταλελειμμένη και ήταν ήδη ερειπωμένη όταν την επισκέφθηκε ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ.

Τα κυκλώπεια τείχη της μυκηναϊκής ακρόπολης, όμως, παρέμεναν ορατά στο πέρασμα των αιώνων και αποτέλεσαν πόλο έλξης πολλών περιηγητών και αρχαιοφίλων, που δεν δίστασαν να λεηλατήσουν το χώρο κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, επωφλούμενοι από την αδιαφορία και τη φιλαργυρία των Τούρκων. Το 1837, μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, οι Μυκήνες τέθηκαν υπό την αιγίδα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, η οποία μέχρι σήμερα πραγματοποιεί έρευνες στο χώρο. Το 1941 ο αντιπρόσωπός της, Κ. Πιττάκης, καθάρισε την Πύλη των Λεόντων και το 1876 ο Ερρίκος Σλήμαν, ύστερα από μικρές δοκιμαστικές τομές το 1874, ξεκίνησε τη μεγάλη του ανασκαφή, που αποκάλυψε τους πέντε τάφους του Ταφικού Κύκλου Α, υπό την επίβλεψη του Π. Σταματάκη, ο οποίος συνέχισε τις εργασίες το διάστημα 1876-1877, αποκαλύπτοντας και τον έκτο τάφο. Στη συνέχεια, ανασκαφές στα ανάκτορα και στα νεκροταφεία πραγματοποίησαν οι Χ. Τσούντας (1884-1902), Δ. Ευαγγελίδης (1909), G. Rosenwaldt (1911), Α. Κεραμόπουλος (1917), και A.J.B. Wace (1920-1923, 1939, 1950-1957). Παράλληλα, οι Ι. Παπαδημητρίου και Γ. Μυλωνάς της Αρχαιολογικής Εταιρείας ανέσκαψαν τον Ταφικό Κύκλο Β και οικίες, κατά τα έτη 1952-1955, ενώ ο Γ. Μυλωνάς μαζί με το Ν. Βερδελή της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ανέσκαψαν τμήματα του οικισμού. Οι ανασκαφές της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής, υπό την επίβλεψη του λόρδου W. Taylour αποκάλυψαν το θρησκευτικό κέντρο, ενώ έρευνες συνεχίσθηκαν και από την Αρχαιολογική Εταιρεία με το Γ. Μυλωνά και το Σπ. Ιακωβίδη το 1959 και 1969-1974. Αναστηλωτικές εργασίες πραγματοποιήθηκαν το 1950-1955 από τον Α. Ορλάνδο και τον Ε. Στίκα στο θολωτό τάφο της Κλυταιμνήστρας, στο ανάκτορο, στο χώρο γύρω από την Πύλη των Λεόντων και στον Ταφικό Κύκλο Β. Από το 1998 βρίσκεται σε εξέλιξη το έργο «Συντήρηση-Στερέωση-Ανάδειξη των Μνημείων της Ακροπόλεως Μυκηνών και του Ευρύτερου Περιβάλλοντος Χώρου», το οποίο ανέλαβε αρχικά η Ομάδα Εργασίας Συντήρησης Μνημείων Επιδαύρου και στη συνέχεια η Επιτροπή Μυκηνών, που δημιουργήθηκε το 1999 από το Υπουργείο Πολιτισμού

Συντάκτη

Όλγα Ψυχογυιού, αρχαιολόγος

Μυστήρια των Μυκηνών, Κοέν Βόνκ

Μέρος Ι: Θόλοι και Ταφικοί Περίβολοι

Το 1870 ο Ερίκος Σλήμαν εξέπληξε τον κόσμο ανακαλύπτοντας την αρχαία Τροία και κατόπιν ανασκάπτοντας τις Μυκήνες (1876), την Τίρυνθα (1884) και άλλες αρχαίες πόλεις, απέδειξε ότι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια του Ομήρου βασίζονταν σε ιστορικά γεγονότα μιας ξεχασμένης περιόδου. Αυτό εγκαινίασε νέες προοπτικές σε πολιτισμούς που άνθισαν κατά την Ηρωική Εποχή, πολύ πριν κατασκευαστεί ο Παρθενώνας στην Ακρόπολη των Αθηνών. Από τις ανακαλύψεις του γεννήθηκαν πολλά ερωτήματα. Πότε και από ποιούς κατασκευάστηκαν τα αρχαία ανάκτορα και οι πόλεις; Ποιά ήταν η λειτουργία των διαφόρων μνημείων; Ποιά η προέλευση αυτών των αρχαίων «Ελλήνων»; Τί πίστευαν; Τα προκλητικά αυτά ερωτήματα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό εκκρεμή μέχρι τις μέρες μας.

Σήμερα κατά την επικρατούσα θεωρία τα ευρύχωρα ανάκτορα, οι οικίες, τα οχυρά τείχη, οι θαλαμοειδείς τάφοι, οι ταφικοί περίβολοι και οι κυψελοειδείς θάλαμοι στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα, στο Άργος, στην Κόρινθο και σε πολλές άλλες αρχαίες πόλεις, κατά κύριο λόγο αλλά όχι αποκλειστικά στην Πελοπόννησο, χτίστηκαν από τους Αχαιούς που επονομάζονταν επίσης Μυκηναίοι. Πριν από τον 20ο αιώνα αυτοί οι λαοί συχνά ονομάζονταν Πελασγοί. Οι Μυκηναίοι θεωρούνται ένα τμήμα Ινοευρωπαίων από την Κεντρική Ασία που εισέβαλαν στην Ελλάδα αφού διέσχισαν το οροπέδιο της Ανατολίας και /ή την περιοχή του Δούναβη από τον Βορρά. Οι αρχαιολόγοι διαφωνούν ως προς την πορεία που ακολούθησαν και δεν είναι βέβαιοι για το σημείο εκκίνησής τους στην Κεντρική Ασία.

Οι επιστήμονες τοποθετούν χρονικά πολλά αρχαιολογικά ερείπια που αποκαλύφθηκαν στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα και αλλού περί το 1600-1100 π. Χ., περίοδος που προσδιορίζεται ως Μυκηναϊκή εποχή. Όμως, οι μαρτυρίες πάνω στις οποίες βασίζεται αυτή η χρονική περίοδος δεν είναι ασφαλής. Δεν διαθέτουμε καταγραφές μιας συγκεκριμένης χρονολόγησης ή καταλόγους βασιλέων ή δυναστειών με καταγεγραμμένη τη διάρκεια της βασιλείας τους από όπου θα μπορούσαμε να αντλήσουμε ένα σύστημα χρονολόγησης. Η χρονολόγηση δια του ραδιοάνθρακα βοηθάει τους αρχαιολόγους να χρονολογούν ευρήματα όχι αρχαιότερα των 40.000 ετών, αλλά αντιμετωπίζει προβλήματα ως προς την εύρεση κατάλληλων δειγμάτων και την ακρίβεια αυτής της ίδιας της μεθόδου που έχει περιθώριο λάθους συν-πλην 40- 150 χρόνια. Ένα άλλο ζήτημα είναι η ποικιλία αναλογίας άνθρακα -14 κατά την παραγωγή και αποσύνθεση την οποία ποικιλία οι ερευνητές προσπαθούν τώρα να αντισταθμίσουν χρησιμοποιώντας άλλες μεθόδους επανεκτίμησης των χρονολογήσεων με βάση τον άνθρακα -14. Οι αρχαιολόγοι επίσης προσπαθούν να ξεπεράσουν αυτά τα προβλήματα χρονολόγησης συγκρίνοντας και συνδυάζοντας ορισμένα Μυκηναϊκά πήλινα σκεύη με παρόμοια ευρήματα ή απεικονίσεις ταφικών παραστάσεων της Αιγύπτου ή Μεσοποταμίας που θεωρούν ότι μπορούν να χρονολογηθούν επακριβώς. Τα δείγματα, όμως, πάνω στα οποία βασίζουν τα συμπεράσματά τους είναι ελάχιστα και αποδεικνύουν μόνο ότι ένα ορισμένο είδος πήλινων σκευών υπήρχε κατά μια συγκεκριμένη περίοδο, παραγνωρίζοντας ότι θα μπορούσε να είχε υπάρξει και πολύ νωρίτερα. Αυτές οι παρατηρήσεις πρέπει να μας κάνουν προσεκτικούς στο να θεωρούμε ότι οι χρονολογήσεις των αρχαιολόγων βασίζονται σε αδιάψευστες μαρτυρίες.

Η χρονολόγηση πολλών τοποθεσιών μετατίθεται όλο και παλαιότερα μέσω νέων ευρημάτων. Για παράδειγμα, κατά τον Σλήμαν η Τίρυνθα ιδρύθηκε το 1400 π. Χ. αλλά οι σημερινοί μελετητές θεωρούν ότι η πρώτη εγκατάσταση ανθρώπων στον λόφο της Τίρυνθας ανάγεται στη Νεολιθική Εποχή (7η – 4η χιλιετία π. Χ. ) και ότι υπήρξε έντονη οικοδομική δραστηριότητα στην περιοχή κατά την πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ. )[1]. Συνεχιζόμενες ανασκαφές καθιστούν σαφές ότι η περιοχή κατοικήθηκε κατ’ επανάληψη και πέρασε από διάφορες οικοδομικές φάσεις. Λίγα μόνο πήλινα σκεύη αποδίδονται στη Νεολιθική Εποχή ενώ τα αρχαιότερα αρχιτεκτονικά ερείπια ανάγονται στην Εποχή του Χαλκού. Στην αρχή του 20ου αι. βρέθηκαν τα ερείπια ενός μοναδικού κυκλικού κτηρίου (27,7 – 27,9 μ. διαμέτρου, πλινθόκτιστου) στην κορυφή του λόφου κάτω από το μεταγενέστερο Μυκηναϊκό ανάκτορο. Περιλαμβάνει έναν κυκλικό χώρο, διαμέτρου 12,2 μέτρων, που περιβάλλεται από ομόκεντρα τοιχώματα, τεμνόμενα από τοίχους εκτεινόμενους από το κέντρο. Οι θεωρίες διίστανται ως προς την λειτουργία αυτού του κτίσματος που ανάγεται στην Πρώιμη Ελλαδική περίοδο (περί το 2400-2300 π. Χ.) Μερικοί θεωρούν ότι πρόκειται για οχυρωμένο ανάκτορο, άλλοι ότι πρόκειται για μνημειακό νεκροθάλαμο ή ιερό χώρο. Ένα είναι βέβαιο: αποδεικνύει ότι η «αρχή» της σειράς των αρχαίων πολιτισμών στην Ελλάδα είναι πολύ αρχαιότερη από όσο εθεωρείτο παλαιότερα και ότι οι Μυκηναίοι δεν είναι παρά ένας μόνο κρίκος αυτής της σειράς.  

Θόλοι ή Κυψελοειδείς Θάλαμοι

Μερικά από τα πιο μυστηριώδη μνημεία που βρέθηκαν στην Ελλάδα είναι οι θόλοι ή κυψελοειδείς θάλαμοι, εννέα από τους οποίους έχουν ανακαλυφθεί στις αρχαίες Μυκήνες. Ένας από αυτούς, ο επονομαζόμενος Θησαυρός του Ατρέα, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακός. Λαξευμένη σε μια πλαγιά του βουνού, η είσοδος στον θάλαμο είναι προσιτή χάρη σε ένα πέρασμα μήκους 40 μέτρων, ακριβώς στην πλαγιά του λόφου και έχει κτιστεί με καλοδουλεμένους ορθογώνιους λίθους. Πρόκειται για ξηρολιθιά, χωρίς συγκολλητικό υλικό, οι λίθινοι όγκοι είναι τέλεια προσαρμοσμένοι μεταξύ τους, μερικοί μάλιστα έχουν τεράστιες αναλογίες – ένας έχει μήκος 6 μέτρα και 1,2 μέτρα ύψος. Το στόμιο έχει ύψος 5, 4 μέτρα και στην κορυφή του υπάρχει γιγάντια πλάκα που υπολογίζεται ότι ζυγίζει 120 τόνους. Πάνω από αυτήν υπάρχει ένα ανοιχτό τρίγωνο που σκοπός του, κατά την κρατούσα άποψη στην αρχαιολογική επιστήμη, ήταν να ανακουφίζει τους κίονες της εισόδου από το βάρος της υψικόρυφης καμάρας. Κατόπιν, εισερχόμαστε στο μεγάλο θάλαμο, με μια υποστηριζόμενη θόλο ύψους 13,5 μέτρων και διαμέτρου 14,6 μέτρων επίσης χτισμένη με καλοδουλεμένους ορθογώνιους λίθους (δόμους) σε ένα κοίλωμα του βράχου. Οι λίθοι είναι καλά πελεκημένοι στο εσωτερικό της θόλου, ενώ στο εξωτερικό τα τοιχώματα έχουν λίθινη επένδυση. Το δάπεδο του θαλάμου είναι φυσικός βράχος. Μια χαμηλότερη θύρα οδηγεί σε ένα μικρό πλευρικό δωμάτιο που επίσης διαθέτει ένα ανοιχτό τρίγωνο στο υπέρθυρο. Εδώ το τρίγωνο ασφαλώς δεν λειτουργεί ως ανακουφιστικό των κιόνων από το βάρος, άλλωστε γενικά δεν είναι αυτός ο λόγος ύπαρξης τέτοιων τριγώνων. Στις αρχαίες παραδόσεις τα τρίγωνα με προσανατολισμό προς τον ουρανό έχουν συχνά σχέση με τη θεότητα και την αγία τριάδα, μια πιθανή ένδειξη ότι το κτίσμα ίσως αρχικά να χρησιμοποιήθηκε ως πνευματικός χώρος.  

 

 

 

Ο Θησαυρός του Ατρέα, Μυκήνες (φωτογραφία του συγγραφέα)

 Όπως και πολλοί σύγχρονοί του, ο Σλίμαν θεώρησε ότι οι αποκαλυμμένοι θόλοι υπήρξαν κάποτε βασιλικά θησαυροφυλάκια αλλά οι σημερινοί μελετητές θεωρούν ότι ήσαν βασιλικοί «τάφοι». Χρονολογούν τους εννέα θόλους των Μυκηνών μεταξύ 1500 και 1250 π. Χ. με πλέον εξέχοντα ανάμεσα τους τον Θησαυρό του Ατρέα. Σύμφωνα με ορισμένους αρχαιολόγους ίσως να ήταν ο τάφος του Ατρέα ή του Αγαμέμνονα που έζησε περί το 1250π. Χ., χρονολογία που αποδόθηκε στην Ομηρική Τροία. Σύμφωνα, όμως, με την Ε. Π. Μπλαβάτσκυ «οι ιστορικοί έχουν μειώσει κατά μάλλον περίεργο τρόπο τις χρονολογίες που χωρίζουν ορισμένα γεγονότα από τη σύγχρονη εποχή,.. ο Τρωικός Πόλεμος είναι ιστορικό γεγονός. Μολονότι δε τον ανάγουν ακόμα και λίγο μετά το 1000 π. Χ., στην πραγματικότητα είναι πλησιέστερος προς το 6000 παρά προς το 5000 π. Χ.»[2]. Εντούτοις η χρονολόγηση του κτίσματος είναι εξαιρετικά αβέβαιη, ιδιαίτερα εφόσον συλήθηκε κατά την αρχαιότητα και επομένως η αναγωγή των θόλων στους Μυκηναίους είναι επίσης αβέβαιη.

 Περισσότεροι από 100 θόλους έχουν ανασκαφεί στην Ελλάδα και υποπτευόμαστε ότι υπάρχουν πολλοί ακόμα. Ένα συγκρότημα έχει βρεθεί στη Μεσσηνία, στη δυτική Πελοπόννησο. Θόλοι έχουν βρεθεί επίσης και στην Κρήτη. Όμως, ο Θησαυρός του Ατρέα υπερτερεί όλων από ποιοτική άποψη. Πολλοί έχουν κατασκευαστεί με πολύ μικρότερους λίθους και είναι κατώτερης τεχνικής εντούτοις ακολουθούν το ίδιο σχέδιο και γι’ αυτό πρέπει να είναι συναφείς. Σύμφωνα με τον Λόρδο Γουίλιαμ Τέιλορ: «Πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο θολωτός ταφικός τύπος είναι πολύ αρχαιότερος από όσο αρχικά υπετέθη…Ως προς την προέλευση του θολωτού τάφου δεν υπάρχει ακόμα ομοφωνία. Κυκλικοί τάφοι διαφόρων τύπων υπάρχουν στο μεγαλύτερο τμήμα της Μεσογείου και ακόμα μακρύτερα αλλά δεν είναι πάντα δυνατή η ακριβής χρονολόγηση».[3]

Θόλοι έχουν βρεθεί και στην Ισπανία στο Λα Κουέβα ντε Ρομεράλ και στο Λος Μιλάρες (και στις δύο περιοχές με ανεπεξέργαστους όγκους) καθώς και στη Σαρδηνία στο Santa Cristina Well Temple (με τέλεια επεξεργασμένους όγκους). Φαίνεται ότι οι θόλοι ακολουθούν ένα ρεύμα μεταναστεύσεων από τη Δύση σε αντίθεση προς τη Μυκηναϊκή εισβολή από την Ανατολή. Είναι, επίσης, αξιοσημείωτο ότι στους Ομηρικούς Ύμνους δεν γίνεται ποτέ αναφορά σε αυτές τις εντυπωσιακές κατασκευές, πράγμα που θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη ότι ανήκουν σε τελείως διαφορετική περίοδο ή πολιτισμό. Οι Θόλοι γενικά χρονολογούνται από τα κτερίσματα που βρίσκονται εντός τους, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι αν αυτοί οι ενταφιασμοί έλαβαν χώρα κατά τη εποχή της κατασκευής τους. Σύμφωνα με τον Βίλχελμ Ντόρπφελντ είναι αλήθεια: Ότι όλοι αυτοί οι τάφοι, τόσο οι μεγάλοι όσο και οι μικροί, ήσαν κάποτε κλειστοί. Το μόνο ερώτημα είναι πότε έγινε αυτό. Επειδή και οι δύο σπουδαίοι θόλοι των Μυκηνών είχαν πλούσιες προσόψεις με ξύλινες θύρες και χάλκινη διακόσμηση μου φαίνεται πιθανότερο ότι δεν κλείστηκαν αμέσως …. Είναι γεγονός ότι οι τοίχοι που έκλεισαν τους δύο μεγάλους θόλους δεν κτίστηκαν με το ίδιο υλικό με το οποίο κτίστηκαν οι τάφοι».[4]

Αυτό σημαίνει ότι οι σκελετοί που βρέθηκαν σε μερικούς θόλους ίσως ανάγονται σε μεταγενέστερη περίοδο και απόδειξη ότι οι σκελετοί που βρέθηκαν μέσα στους θόλους δεν ανήκουν στην εποχή των αρχικών κατασκευών υπάρχει στην παρατήρηση κατά την οποία:

Κατά κανόνα το σώμα του νεκρού απλώς ετοποθετείτο στο δάπεδο της θόλου ή του θαλάμου χωρίς να καλύπτεται από χώμα ή να τοποθετείται σε ξύλινη ή λίθινη σαρκοφάγο, κανένα ίχνος των οποίων δεν έχει βρεθεί ακόμα… Γιατί επαναλαμβανόμενες παρατηρήσεις αποδεικνύουν ότι, όταν συγκεντρώνονταν πολλά σώματα νεκρών στο θάλαμο ή στην θόλο, τα παλαιότερα παραμερίζονταν στις γωνίες ή θάβονταν σε αβαθή ορύγματα για να δημιουργηθεί χώρος για τους νέους ενταφιασμούς.[5]

Παράξενοι βασιλικοί ενταφιασμοί θα ήταν αυτοί! Αντιθέτως, δείχνει ότι οι σκελετοί που βρέθηκαν πιθανώς δεν ανήκαν σε βασιλείς. Έρευνα διεξαχθείσα το 1998, 1999 και 2004 από τον Βίκτορ Reijs για μια πιθανή ευθυγράμμιση ισημερίας του Θησαυρού του Ατρέα παρέχει ενδιαφέροντα συμπεράσματα:

Το ηλιακό φως είναι τώρα ορατό στον τοίχο του θαλάμου κατά τις ισημερίες (άνοιξη και φθινόπωρο)!

Αυτό ισχύει εάν η τριγωνική κατασκευή ήταν ανοιχτή! Φαίνεται, όμως, σαν να είχε πιθανώς κλειστεί με διακοσμητικό τρόπο κάποια εποχή (ή εποχές) με μια πλάκα. Επίσης τριγωνικές κατασκευές και ανοίγματα για την είσοδο του φωτός ( Like Newgrange, Crantit and Carrowkeel) κλείνονται συνήθως, έτσι είναι δύσκολο να πούμε κάτι περισσότερο επ’ αυτού.[6]

Η έρευνά του, που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, δείχνει ότι το ηλιακό φως μπορούσε να εισέρχεται στην θόλο μερικές μέρες πριν και μετά τις ισημερίες και κατά το θερινό ηλιοστάσιο. Αν και χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση, η μέχρι τούδε έρευνά του παρέχει ισχυρά επιχειρήματα ως προς τις ηλιακές ευθυγραμμίσεις και πολλές αρχαίες παραδόσεις θεωρούσαν τα ηλιοστάσια και τις ισημερίες ιερές περιόδους κατά τις οποίες ελάμβαναν χώρα τα πιο σπουδαία πνευματικά γεγονότα.

Η συνολική εμφάνιση των θόλων – με το εντυπωσιακό προς τον ουρανό προσανατολισμένο τρίγωνο, τις γιγάντιες θύρες και με λαξευμένα, ενίοτε, στον βράχο εσωτερικά καθίσματα – ενισχύει την εντύπωση ότι χρησιμοποιούνταν σαν άγια των αγίων όπου γίνονταν τελετές όχι για τους νεκρούς αλλά για τους ζωντανούς, αν και αργότερα υποβαθμίστηκαν με τους ενταφιασμούς. Ίσως η θόλος να ήταν ένα θησαυροφυλάκιο, όχι υλικών αγαθών αλλά ένας χώρος όπου ψιθύριζαν στους νεοφώτιστους πνευματικούς θησαυρούς.

Ταφικοί Περίβολοι

Εκτός των μυστηρίων που αφορούν στους θόλους, οι επονομαζόμενοι ταφικοί περίβολοι Α και Β στις Μυκήνες με τους «κάθετους τάφους» που χρονολογούνται από τους αρχαιολόγους μεταξύ του 1650 και του 1400 π. Χ. θέτουν μερικά προκλητικά ερωτήματα. Οι κάθετοι τάφοι είναι λάκκοι λαξευμένοι στο βράχο με βάθος μερικών μέτρων. Τα δάπεδά τους καλύπτονταν με χαλίκια όπου ετοποθετείτο το σώμα του νεκρού. Το σώμα καλυπτόταν με ξύλινους δοκούς που έφεραν επάλειψη με πηλό ή με λεπτότερα ξύλα που τοποθετούνταν στα πλευρικά τοιχώματα και ο μεταξύ χώρος γέμιζε με χώμα. Στον ταφικό περίβολο Α έχουν βρεθεί 6 τέτοιοι τάφοι. Οι χρυσές προσωπίδες, τα κοσμήματα, τα σκήπτρα, ξίφη και άλλα κτερίσματα που αποκάλυψε ο Σλήμαν σε αυτούς τους τάφους είναι πολυάριθμα και φέρουν αρχαϊκά διακοσμητικά σχέδια.

Ταφικός Περίβολος Α (από το βιβλίο «Οι Μυκήνες» του Τέιλορ).

Οι χρυσές προσωπίδες που κάλυπταν το πρόσωπο μερικών ενταφιασμένων σε αυτούς τους κάθετους τάφους είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες. Για παράδειγμα, «Υπάρχουν πολλές πληροφορίες μετά τον Όμηρο, από κείμενα αυτής της χώρας (της Ελλάδας) που αναφέρονται σε ενταφιασμούς. Εντούτοις για περισσότερο από 1200 χρόνια δεν υπήρχε καμιά αναφορά στο έθιμο χρησιμοποίησης προσωπίδων για τους νεκρούς.»[7] Χρυσές προσωπίδες έχουν βρεθεί σε τάφους στην Αίγυπτο, στην Ιταλία, στην Ουκρανία, στο Περού και στη Βουλγαρία και σύμφωνα με τον Γ. Ε. Γκλαντστόουν οι Μυκήνες ήταν έδρα αλλεπάλληλων μεταναστεύσεων. Έτσι, δεν είναι βέβαιο σε ποιόν πρέπει να αποδοθεί αυτός ο τρόπος ενταφιασμού. γιατί στις Ομηρικές ταφές εφαρμόζεται παντού η καύση. Σύμφωνα με τα Έπη πρέπει να θεωρηθεί καθιερωμένο Αρχαϊκό έθιμο της εποχής, οπουδήποτε γινόταν ενταφιασμός…  Στην περίπτωση διακεκριμένων ανθρώπων η καύση δεν ήταν πλήρης. Γιατί όχι μόνο συγκέντρωναν προσεκτικά τη στάχτη αλλά και τα οστά»[8]

Αλλά στους ταφικούς περιβόλους των Μυκηνών και σε μερικούς θόλους έχουν βρεθεί σκελετοί τα οστά των οποίων δεν συγκεντρώθηκαν σκοπίμως αν και στους ταφικούς περιβόλους φαίνεται ότι τα σώματα των νεκρών δεν αποτεφρώθηκαν πλήρως.

Σύμφωνα με τον Σλήμαν μια ταφή ανήκει στον Αγαμέμνονα στον οποίον και αποδίδει μία από τις χρυσές προσωπίδες. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν σήμερα ότι δεν θα μπορούσε να ανήκει στον Αγαμέμνονα εφόσον οι κάθετοι τάφοι τοποθετούνται χρονικά κατά 300 χρόνια προ της εποχής που υποτίθεται ότι έζησε ο Αγαμέμνων. Δεν γνωρίζουν σε ποιούς ανήκουν οι προσωπίδες και οι ταφές στους κάθετους τάφους και τις αποδίδουν σε άγνωστους Μυκηναίους βασιλείς. Επομένως, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι υπάρχουν πολλά κενά ως προς αυτά τα ευρήματα.  

Μέρος ΙΙ Κυκλώπεια Τείχη και Πυραμίδες

Τα Κυκλώπεια τείχη είναι από τα πιο εντυπωσιακά ερείπια αρχαϊκών πολιτισμών. Υπάρχουν σε πολλά μέρη στην Ελλάδα, αλλά έχουν βρεθεί και σε διάφορα μέρη του κόσμου π.χ. στην Ιταλία, Τουρκία, Αίγυπτο, Περού, Ιαπωνία, Αυστραλία και στο Νησί του Πάσχα – πράγμα που καθιστά την οικοδομική τεχνική παγκόσμια. Τα φημισμένα κυκλώπεια τείχη της Τίρυνθας και των Μυκηνών αποδίδονται στους Μυκηναίους, επονομαζόμενους Αχαιούς ή Πελασγούς και συνήθως ανάγονται στον 14ο και 13ο αι. π. Χ. Όμως, μπορεί να είναι πολύ αρχαιότερα διότι είναι χτισμένα κατ’ ευθείαν στο βραχώδες οροπέδιο και έχουν ενσωματωθεί σε μεταγενέστερες φάσεις οικοδομήσεων.

 

Κυκλώπειο τείχος, ακατέργαστη κατασκευή, Τίρυνθα (φωτογραφίες του συγγραφέα)

Ποιά είναι η προέλευση αυτών των εντυπωσιακών κατασκευών; Οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι κατασκευαστές είναι οι Μυκηναίοι, Ινδό- Ευρωπαϊκός λαός που εισέβαλε στην Ελλάδα από την Κεντρική Ασία. Όμως, η αρχαία ελληνική παράδοση βεβαιώνει ότι κτίστηκαν από τους Κύκλωπες, μυθικούς μονόφθαλμους γίγαντες. Κατά την Ε. Π. Μπλαβάτσκυ ο κύκλωπας Πολύφημος της Οδύσσειας του Ομήρου έχει σχέση με μια φυλή Ρατζπούτ, τους Γκοκούλας που μετανάστευσαν στην Ελλάδα από την Ινδία κατά τους προϊστορικούς χρόνους.[9]

 

Μερικά από τα κυκλώπεια τείχη ίσως είναι προγενέστερα ακόμα και της μετανάστευσης αυτών των Κυκλώπων ή Γκοκούλας και ίσως κατασκευάστηκαν από προγενέστερους μεταναστευτικούς πληθυσμούς από τη Δύση. Η Μπλαβάτσκυ αναφέρει ότι πριν από 850.000 χρόνια κύματα εποίκων εισήλθαν στην Ευρώπη από τις καταβυθιζόμενες Ατλάντιες νήσους . Ο Πλάτων αναφέρει ότι οι Έλληνες της εποχής του είχαν ήδη λησμονήσει την αρχαία ιστορία τους και ότι οι Αιγύπτιοι ιερείς είχαν αρχαία χρονικά σύμφωνα με τα οποία Έλληνες είχαν αντισταθεί σε ξένη εισβολή. Στον «Τίμαιο» ο Αιγύπτιος ιερέας λέει στον Σόλωνα για τους αρχαίους «Έλληνες»:

«Εσείς θυμάστε μόνο έναν κατακλυσμό, αν και προηγουμένως έγιναν πολλοί. Δεν ξέρετε, επίσης, ότι στη δική σας χώρα γεννήθηκε το πιο όμορφο και ευγενικό ανθρώπινο γένος, από το οποίο κατάγεσαι κι εσύ κι όλοι οι συμπολίτες σου, επειδή βέβαια διασώθηκε λίγο σπέρμα. Αυτό, όμως, το αγνοείτε, γιατί επί πολλές γενιές οι επιζήσαντες πέθαναν χωρίς να γνωρίζουν να γράφουν. Κάποτε, Σόλωνα, πριν γίνει ο μεγάλος κατακλυσμός, αυτή που σήμερα είναι η πολιτεία των Αθηναίων ήταν πολύ γενναία στον πόλεμο και εξαιρετικά ευνομούμενη από κάθε άποψη»

 

Κυκλώπειο τείχος, ακριβούς δομής, Παλαιό Κάστρο, Άγιος Αδριανός.

Τόσο στον Κριτία (#108) όσο και στον Τίμαιο (#23) η διήγηση του Σόλωνα αναφέρει ότι είχαν παρέλθει 9.000 χρόνια από τότε που έγινε ο πόλεμος, δηλαδή 11.400 χρόνια πριν από τώρα. Η διήγηση του Σόλωνα αναφέρεται στην Ποσειδωνία που θεωρείται η τελευταία Ατλάντια νήσος που καταβυθίστηκε.

 

 Γύρω από την Ακρόπολη των Αθηνών έχουν βρεθεί ερείπια αρχαίων τειχών που επίσης αποδίδονται στους Μυκηναίους και πιστεύεται ότι εκεί υπήρχε και ένα Μυκηναϊκό ανάκτορο. Στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, πάνω ή γύρω σχεδόν από κάθε επιβλητικό λόφο μπορεί κανείς να βρει αρχαία οχυρωματικά τείχη, ανάκτορα ή ιερά. Τα ογκώδη τοιχώματά τους είναι συχνά κατασκευασμένα από απόλυτα συνταιριασμένα τμήματα συνδεδεμένα μεταξύ τους και για τα οποία δεν χρησιμοποιήθηκε συγκολλητικό υλικό. Σε άλλα τοιχώματα κατασκευασμένα από ακόμα πιο μεγαλόπρεπα λίθινα τμήματα χρησιμοποιήθηκε συγκολλητικό υλικό αλλά δεν διαθέτουν την ακρίβεια τοποθέτησης των πρώτων που έχουν αντέξει στον χρόνο τόσο καλά ώστε ενίοτε είναι ενσωματωμένα σε κάστρα που κατασκευάστηκαν πολύ αργότερα. Τέτοια εξαίρετα δείγματα αποτελούν αρχαία τμήματα του τείχους που είναι ενσωματωμένα στο κάστρο του λόφου της Λάρισας στο Άργος και στον Ακροκόρινθο. Σε πολλές άλλες ερημικές και ξεχασμένες κορυφές λόφων της Πελοποννήσου, μπορεί να δει κανείς ογκώδη τμήματα αρχαίων τειχών π.χ. στο παλαιό κάστρο του Αγίου Αδριανού, άλλο ένα δείγμα καλοταιριασμένων συνδεδεμένων τοιχωμάτων επεξεργασμένου λίθου. Ίσως, πολλά από αυτά τα τείχη να ανήκουν σε κάποια άλλη λησμονημένη περίοδο της ιστορίας της αρχαίας Ελλάδας αντί να ανήκουν όλα στη Μυκηναϊκή εποχή.

Κατά τον 19ο και στις αρχές του 20ου αι. κάποιοι μελετητές απέδωσαν πολλά από αυτά τα τείχη και κτίσματα στους αρχαίους Πελασγούς, αλλά καθώς η ιστορία τους ήταν τόσο δύσκολο να διαλευκανθεί τα περισσότερα σύγχρονα έργα δεν κάνουν σχεδόν καμία μνεία σε αυτούς. Στην καλύτερη περίπτωση, τα σύγχρονα βιβλία τους θεωρούν ως τους προγενέστερους κατοίκους της Ελλάδας πριν από την εισβολή των Μυκηναίων. Πράγματι, φαίνεται ότι ο όρος Μυκηναίοι εφευρέθηκε για να αντικαταστήσει τους δύσκολα ανιχνεύσιμους Πελασγούς – όπως σημειώνει ο Καθηγητής Γουίλιαμ Ρίτζγουει στο βιβλίο «Η Πρώιμη Περίοδος της Ελλάδας». Η Μπλαβάτσκυ αναφέρει αποσπάσματα του Άγγλου Ανατολιστή Έντουαρντ Πόκοκ (1604-1691) από τα βιβλία του «η Ινδία στην Ελλάδα» ή «Η Αλήθεια στη Μυθολογία» όπου υποθέτει ότι ο Βασιλιας΄Πελασγός ήταν πράγματι γιός του «Παλαίχθονα», του «αρχαίου προπάτορα» των Ελλήνων, δηλαδή, Παλικτάνα, χώρα όπου ομιλούσαν την Πάλι στην αρχαία Βεγγάλη. Η Μπλαβάτσκυ το θεωρεί λογικό αυτός ο μυστικιστικός Πελασγός να γεννήθηκε στην Γκάγια, πρωτεύουσα της Παλάσα ή στο Μπιχάρ.

Σε ένα άρθρο στον «Θεοσοφιστή» (Ιαν.1881, σσ. 87-8) ο Νταγιαράμα Βάρμα εκφράζει την ίδια γνώμη, επικαλούμενος φιλολογικά επιχειρήματα για να επιβεβαιώσουν την Ινδική προέλευση των Μακεδόνων και των Ελλήνων που ακολούθησαν σε μεταγενέστερα μεταναστευτικά κύματα. Σχετικά με αυτό είναι ενδιαφέρον το ότι ο Σλήμαν αποκάλυψε στις Μυκήνες, στην Τροία και σε άλλες περιοχές έναν μεγάλο αριθμό αντικειμένων που έφεραν διακοσμητικές σβάστικες που ήταν ένα από τα ιερότερα σύμβολα στην Ινδία μολονότι βρίσκονται και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Οι σύγχρονοι μελετητές παραδέχονται ότι υπήρξε μετανάστευση από την Κεντρική Ασία στην Ευρώπη αλλά δεν αναφέρουν πλέον μια ιδιαίτερη σχέση με τη Βόρεια Ινδία. Ίσως, όμως, αποδειχτεί γόνιμο πεδίο έρευνας καθώς είναι δυνατόν να εισήλθαν μεταναστευτικά κύματα στην Ελλάδα από τη Δύση και αργότερα από την Ινδία. Ίσως λαοί και από τις δύο κατευθύνσεις να έχουν οικοδομήσει κυκλώπεια τείχη.

Πυραμίδες στην Ελλάδα

Πυραμίδα του Ελληνικού κοντά στο Άργος

Μια ακόμα κατασκευή που φαίνεται να είναι παγκόσμια είναι η πυραμίδα. Έχουν βρεθεί πυραμίδες στην Αίγυπτο, στο Σουδάν, στη Νότια και Κεντρική Αμερική, στην Κίνα και στην Ελλάδα. Οι Ελληνικές, όμως, πυραμίδες δεν είναι πολύ γνωστές και οι περισσότεροι αρχαιολόγοι αρνούνται ότι είναι πραγματικές πυραμίδες και τις κατηγοριοποιούν ως ασυνήθιστα κτίσματα. Είναι αλήθεια ότι μερικές από αυτές τις υποτιθέμενες πυραμίδες, όπως είναι αυτή στο Λιγουριό κοντά στην Επίδαυρο, είναι δύσκολο να αναγνωριστούν ως πυραμίδες γιατί δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση όμως τουλάχιστον μία, η πυραμίδα του Ελληνικού κοντά στο Άργος έχει διατηρηθεί σε σχετικά καλή κατάσταση και δύσκολα μπορεί να μη θεωρηθεί πυραμίδα. Είναι κατασκευασμένη από μεγάλους πολυγωνικούς συνδεδεμένους όγκους ασβεστόλιθου και η βάση της έχει διαστάσεις 9Χ7 μέτρα. Η πλευρά της 60# φαίνεται ακόμα καθαρά.

 

 

Με οπτική Thermo luminescence( θερμοφωτοβολία) δείγματα κρυστάλλων από εσωτερικές επιφάνειες των ασβεστολιθικών όγκων χρονολογήθηκαν από το Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» στην Αθήνα και από το Εργαστήριο Πυρηνικής Χρονολόγησης του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου στη Σκωτία. Από τις μετρήσεις τους κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πυραμίδα κατασκευάστηκε περί το 2720 π. Χ. Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι αυτή η μέθοδος χρονολόγησης είναι μόνο σχετική.

 

 

 Σπειροειδής ή Ευθύγραμμη Εξέλιξη του Πολιτισμού;

Οι περισσότεροι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι ο πολιτισμός έχει εξελιχθεί κατά έναν ευθύγραμμο ως επί το πλείστον τρόπο και ταξινομούν τις διάφορες οικοδομικές δραστηριότητες σε περιόδους που αρχίζουν με πρωτόγονες ομάδες που χαρακτηρίζονται ως Νεολιθικές και ακολουθούνται από την Εποχή του Χαλκού μετά την οποίαν έρχεται ένας πραγματικός πολιτισμός τον οποίον θεωρούν ως το αποκορύφωμα. Ο μεγάλος αριθμός σπειροειδών σχεδίων που βρέθηκαν στις Μυκήνες και στην Τροία αλλά και σε άλλα μέρη μας θυμίζει την αρχαία άποψη που προτείνει ότι ο πολιτισμός αναπτύσσεται σπειροειδώς, δηλαδή, κυκλικά. Τούτο σημαίνει ότι προγενέστεροι πολιτισμοί ίσως να ήταν σπουδαιότεροι από κάποιους μεταγενέστερους γιατί οι μεταγενέστεροι ήταν αποτέλεσμα της σπειροειδούς καθοδικής κατεύθυνσης, περίοδοι παρακμής, τις οποίες αργότερα διαδέχτηκαν νέες περίοδοι ακμής. Για παράδειγμα ο Πλάτων διηγείται μια Αιγυπτιακή διδασκαλία που δόθηκε στον Σόλωνα:

«Στη χώρα σας ,όμως, αλλά και σε αρκετές άλλες, έρχεται κάθε τόσο το ρεύμα του ουρανού σαν φοβερή αρρώστια και καταστρέφει όλα όσα έχουν αναπτυχθεί με τα γράμματα και όλα όσα χρειάζονται οι πόλεις, αφήνοντας ζωντανούς μόνο τους αγράμματους και τους ακαλλιέργητους από σας, ώστε γίνεστε σαν νέοι από την αρχή, χωρίς να γνωρίζετε τίποτα από εκείνα που έγιναν τον παλιό καιρό τόσο στη δική μας χώρα όσο και στη δική σας. Αυτά λοιπόν που ανέφερες μόλις τώρα, Σόλωνα, για τις παραδόσεις σας σχετικά με τις γενεαλογίες έχουν πολύ μικρή διαφορά από τα παιδικά παραμύθια».[10]

Το ότι οι πολιτισμοί έρχονται και παρέρχονται, ακμάζουν και παρακμάζουν, ξανά και ξανά, κάθε φορά εξελισσόμενοι σε ένα νέο ανώτερο επίπεδο, είναι κάτι που πίστευαν οι αρχαίοι πολιτισμοί και παραδόσεις. Έτσι δεν είναι απαραίτητο να θεωρούμε τις κατασκευές που δείχνουν το ύψιστο επίπεδο τεχνικής σαν τα μεταγενέστερα κτίσματα ή το ύψιστο σημείο του πολιτισμού. Πράγματι, όσο πιο πολύ μελετά κανείς την αρχαιολογία τόσο περισσότερο πείθεται ότι οι αρχαιότερες κατασκευές συχνά δείχνουν τη μέγιστη τεχνουργική δεινότητα.

Μυκηναϊκές Δοξασίες

Λίγα γνωρίζουμε για τις δοξασίες των Μυκηναίων ή των Πελασγών. Δεν έχουμε γραπτές πληροφορίες γι’ αυτές που να ανάγονται σε εκείνες τις περιόδους και οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι δεν βρήκαν ιδιαίτερες θρησκευτικές κατασκευές. Όπως αναφέραμε στο «Σανράιζ» Ιουνίου/ Ιουλίου, στην περίπτωση των θόλων ίσως με το να τους προσδιορίσουμε ως τάφους οι μελετητές να παραβλέπουν τη θρησκευτική λειτουργία τέτοιων κτισμάτων. Συνεπώς χάνουν την ευκαιρία να μάθουν περισσότερα ως προς τις δοξασίες των αρχαίων κατασκευαστών. Επιπλέον το να εκλαμβάνουν τους μύθους μόνο σαν ιστορικά γεγονότα εμποδίζει τους μελετητές από του να καταλάβουν περισσότερα γύρω από τις αρχαίες δοξασίες. Για παράδειγμα, εκτός από τα ιστορικά γεγονότα η Ιλιάδα και η Οδύσσεια βασίζονται και στη γνώση για το μυστικιστικό ταξίδι που πρέπει να κάνει η ανθρώπινη ψυχή για να τελειωθεί:

Κατά πολλούς ο Οδυσσέας συμβολίζει τον αφυπνισμένο νου του ανθρώπου που αναζητεί μετά από μακροχρόνιους αγώνες με τα εγκόσμια πράγματα – που αντιπροσωπεύουν οι Τρώες- να ξανακερδίσει την αυτογνωσία. Η πιστή σύντροφός του Πηνελόπη που αντιπροσωπεύει την ανώτερη φύση ή την πνευματική μύηση, παραμένει στο παρασκήνιο όλου του έπους ως μια διαρκής επιρροή. Ενώ ο Οδυσσέας, με ενεργητική νοοτροπία, πολεμά κατά των εμποδίων και προχωρεί κάνοντας γρήγορες κινήσεις, η Πηνελόπη περιμένοντας υπομονετικά στο σπίτι για την επιστροφή του κάθεται μπροστά στον αργαλειό της υφαίνοντας και ξηλώνοντας τα σχέδια της. Ο Οδυσσέας όχι μόνο έχει αποχωριστεί τη σύζυγό του αλλά βρίσκεται εξορισμένος από την εστία και την πατρίδα του, όχι μόνο πρέπει να βρίσκεται σε αδιάκοπη δράση αλλά πρέπει να βρει μόνος του το αληθινό μονοπάτι που θα τον οδηγήσει πίσω στο σπίτι του[11]

Ως προς τους θεούς που λατρεύονταν στην αρχαία Ελλάδα μαθαίνουμε από τον Ηρόδοτο ότι:

«Σχεδόν όλα τα ονόματα των θεών ήρθαν στην Ελλάδα από την Αίγυπτο. Η αναζήτησή μου αποδεικνύει ότι όλοι έχουν ξένη προέλευση και η γνώμη μου είναι ότι η Αίγυπτος έδωσε τους περισσότερους. Γιατί με την εξαίρεση του Ποσειδώνα και των Διοσκούρων … και της Ήρας, της Εστίας, της Θέμιδας, των Χαρίτων και των Νηρηίδων, οι άλλοι θεοί ήταν ανέκαθεν γνωστοί στην Αίγυπτο. Αυτό το βεβαιώνω βασιζόμενος στους ίδιους τους Αιγυπτίους. Τους θεούς με τα ονόματα των οποίων δεν ήσαν εξοικειωμένοι, παρέλαβαν οι Έλληνες, πιστεύω, από τους Πελασγούς, εκτός από τον Ποσειδώνα. Αυτόν τον γνώρισαν από τους Λιβύους οι οποίοι πάντα τον τιμούσαν ενώ από τα αρχαία χρόνια ήσαν ο μοναδικός λαός που είχε θεό με αυτό το όνομα»[12]

Μερικά ονόματα ελληνικών θεοτήτων δεν είναι ελληνικά στην προέλευση και ίσως ανάγονται στην εποχή των Πελασγών. Έτσι, με το να παραγνωρίζουν την επίδραση και μετανάστευση των Πελασγών που κατ’ επανάληψη αναφέρονται από τους κλασικούς Έλληνες συγγραφείς, καθώς και από άλλες αρχαίες φυλές οι σημερινοί μελετητές έχουν περιορίσει τη δυνατότητά τους να ανακαλύψουν περισσότερα σχετικά με τις δοξασίες αυτών των αρχαίων λαών.

Συμπέρασμα

Οι προ- Ομηρικοί Ελληνικοί πληθυσμοί και η προέλευση και λειτουργία των κτισμάτων τους εξακολουθεί να είναι μυστήριο. Πολλοί μελετητές τείνουν να υπεραπλουστεύουν τη μελέτη τους και φαίνεται ότι πολλά μεταναστευτικά κύματα, όχι μόνο ένα, έφτασαν στην αρχαία Ελλάδα. Πολλά περισσότερα θα μπορούσαν να είναι γνωστά αν διεξαγόταν μελέτη για τους αρχαίους Πελασγούς και άλλους πιθανούς εποίκους όπως οι Κύκλωπες (ή Γκοκούλας) και οι Μαγκεντάνιαν (Μακεδόνες) από την Ινδία. Οι ίδιοι οι Έλληνες δεν κατέγραψαν με σαφήνεια την ιστορία και προέλευση της αρχαίας Ελλάδας αλλά αρχαία Ινδικά κείμενα όπως οι Πουράνας, η Μαχαμπχαράτα και οι γενεαλογίες του Ρατζπούτ μπορεί να έχουν το κλειδί για να λυθούν κάποια από αυτά τα ερωτήματα. Ο καιρός που η Ιλιάδα και η Οδύσσεια θεωρούνταν τίποτα περισσότερο από μύθοι έχει περάσει και το ίδιο πρέπει τώρα να γίνει με τους Ινδικούς «θρύλους».

Υποσημειώσεις

[1] Βλ. «Τίρυνς – Ένας Οδηγός στην Ιστορία και την Αρχαιολογία της» από την Δρ. Άλκηστη Παπαδημητρίου, 2001, σ.6.

[2] Μυστική Δοξασία 2:437 σημ.

[3] «Οι Μυκηναίοι», βελτιωμένη έκδοση, 1983, σ. 7

[4] (Εισαγωγή του Ντόρπφελντ στο Βιβλίο «Η Μυκηναϊκή Περίοδος- Μία Μελέτη των Μνημείων και του Πολιτισμού της Προ- Ομηρικής Ελλάδας» από τον Χρήστο Τσούντα και τον Τζ. Έρβινγκ Μάνατ (1897) σσ. xxvi-xxvii.

[5] Του ιδίου, σσ. 136-7

[6] http://www.iol.ie/~geniet/eng/atreus.htm

[7] Εισαγωγή του Γκλαντστόουν στο «Μυκήνες» του Ερίκου Σλίμαν (1880), σ. xxxv.

[8] Του ιδίου, σσ. xxxiii-iv.

[9] Βλέπε: «Από τις Σπηλιές και τη Ζούγκλα του Ινδουιστάν» σσ. 617-9, 627. Όπως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, τα Ινδικά Μαχαμπχαράτα και Πουράνας βασίζονται σε ιστορικά γεγονότα και μπορούμε να μάθουμε πολλά για την αρχαία ιστορία από αυτά τα κείμενα.

[10] Τίμαιος, #23

[11] «Οι Περιπλανήσεις του Οδυσσέα: Μια Αλληγορία της Ψυχής», Τσαρλς Τζ. Ράιαν, «Σάνράιζ», Απρίλιος/ Μάιος 1982, σ. 148.

[12] «Ιστορία»,ΙΙ,50

 

ΠΗΓΗ http://www.theosofie.net/sunrise/sunrise2005/novdec2005/greece.html#12#12 Στην ιστοσελίδα αυτή θα βρείτε και πολλά άλλα ενδιαφέροντα θέματα, επισκευθήτε την.

Περισσότεροι από 100 θόλους έχουν ανασκαφεί στην Ελλάδα και υποπτευόμαστε ότι υπάρχουν πολλοί ακόμα.

Ένα συγκρότημα έχει βρεθεί στη Μεσσηνία, στη δυτική Πελοπόννησο. Θόλοι έχουν βρεθεί επίσης και στην Κρήτη. Όμως, ο Θησαυρός του Ατρέα υπερτερεί όλων από ποιοτική άποψη. Πολλοί έχουν κατασκευαστεί με πολύ μικρότερους λίθους και είναι κατώτερης τεχνικής εντούτοις ακολουθούν το ίδιο σχέδιο και γι’ αυτό πρέπει να είναι συναφείς. Σύμφωνα με τον Λόρδο Γουίλιαμ Τέιλορ: «Πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει ότι ο θολωτός ταφικός τύπος είναι πολύ αρχαιότερος από όσο αρχικά υπετέθη…Ως προς την προέλευση του θολωτού τάφου δεν υπάρχει ακόμα ομοφωνία. Κυκλικοί τάφοι διαφόρων τύπων υπάρχουν στο μεγαλύτερο τμήμα της Μεσογείου και ακόμα μακρύτερα αλλά δεν είναι πάντα δυνατή η ακριβής χρονολόγηση».[3]

ΓΕΝΕΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ

Σχήμα 2.1. Η εξέλιξη της Φύσεως και της ζωής στη Γη.

 Μετά τους αρχαίους Έλληνες η ανθρωπότητα πέρασε ουσιαστικά μία περίοδο επιστημονικής και τεχνολογικής σιωπής. Όμως, από την Αναγέννηση και μετά έχουμε εντυπωσιακή ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας σε βαθμό που επηρέαζαν και επηρεάζουν αποφασιστικά κάθε πλευρά της καθημερινής ζωής του ανθρώπου, την παιδεία και τον πολιτισμό του, τις πνευματικές και ηθικές του αξίες. Στη συνέχεια αναφέρουμε επιγραμματικά μερικά από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα αυτά μέχρι σήμερα.

• Η τυπογραφία (1456). Εφεύρεση του Ιωάννη Γουτεμβέργιου. Η μάθηση, άλλοτε προνόμιο των ολίγων, τώρα γίνεται προσιτή σε όλους τους ανθρώπους.

• Η κυκλοφορία του αίματος (1628). Ανακάλυψη του Γουίλιαμ Χάρβεϋ. Μπαίνουν οι βάσεις της νεότερης ιατρικής.

• Η θεωρία της βαρύτητας (1687). Ανακάλυψη του Ισαάκ Νεύτωνα. Μπαίνουν οι μαθηματικές βάσεις για την κατανόηση του σύμπαντος.

• Το ιπποσκαλιστήρι (1731). Εφεύρεση του Τζήθρο Τούλ. Μπαίνουν τα θεμέλια για την αυτόματη καλλιέργεια της Γης.

• Η κλωστική μηχανή (1767). Εφεύρεση του Τζέιμς Χάργκρηβς. Οι απαρχές της εποχής των μηχανών.

• Η ατμομηχανή (1769). Εφεύρεση του Τζέιμς Βάτ. Δύναμη για τη βιομηχανική επανάσταση.

• Ο πλούτος των εθνών (1776). Μελέτη του Άνταμ Σμίθ. Μπαίνουν οι πρώτες επιστημονικές βάσεις για τις Οικονομικές Επιστήμες.

• Ο σιδηρόδρομος (1825). Εφεύρεση των Στόκτον και Ντάρλιγκτον. Η απαρχή ενός μέσου μεταφοράς που έκανε μικρότερο τον κόσμο.

• Ο ηλεκτρισμός (1831). Εφεύρεση του Φαραντάι. Έφερε την αναβάθμιση και μεταμόρφωση της καθημερινής ζωής.

• Η κατάψυξη (1834). Εφεύρεση του Τζάκομπ Πέρκινς. Τρόφιμα από μακρινές γωνιές της Γης.

• Η φωτογραφική μηχανή (1839). Εφεύρεση του Νταγκέρ. Οι απαρχές της φωτογραφίας, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης.

• Η αναισθησία (1844). Εφεύρεση του Οράτιου Γουέλς. Ο πόνος νικιέται και γεννιέται η σημερινή χειρουργική.

• Ο χάλυβας (1856). Εφεύρεση του Χένρυ Μπέσσεμερ. Ο μετατροπέας Μπέσσεμερ παράγει φθηνό ατσάλι για όλο τον κόσμο.

• Ο δυναμίτης (1863). Εφευρέτης ο Άλφρεντ Νόμπελ. Μια ακόμα μεγαλύτερη επανάσταση (μετά την πυρίτιδα) στην ικανότητα του ανθρώπου να σκοτώνει.

• Το κεφάλαιο (1867). Μελέτη του Κάρλ Μάρξ. Το βιβλίο που επηρέασε την ανθρωπότητα ίσως όσο κανένα άλλο.

• Η εξελικτική θεωρία (1871). Ανακάλυψη του Κάρολου Δαρβίνου. Έδειξε ότι η εξέλιξη είναι το κλειδί των μυστικών της ζωής.

• Η ενσύρματη τηλεπικοινωνία (1876). Εφεύρεση του Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπέλ. Η φωνή μέσα στο σύρμα.

• Η μηχανή εσωτερικής καύσης (1876). Εφεύρεση του Όττο. Οι απαρχές της μηχανικής μεταφοράς του κοινού.

• Οι ακτίνες Χ (1895). Εφεύρεση του Βίλχελμ Ραίντγκεν. Ο άνθρωπος βλέπει δια μέσου των στερεών.

• Η ασύρματος τηλεπικοινωνία (1897). Εφεύρεση του Ερρίκου Μαρκόνι. Μια επανάσταση στις επικοινωνίες.

• Το ράδιο (1898). Ανακάλυψη του Πιέρ και της Μαρίας Κιουρί. Ένα νέο όπλο κατά των ανίατων ασθενειών.

• Το ασυνείδητο (1900). Μελέτη του Σίγμουντ Φρόιντ. Μια επανάσταση στις γνώσεις μας για την ανθρώπινη προσωπικότητα.

• Το άτομο (1902). Ανακάλυψη του Έρνεστ Ράδερφορντ. Η φανταστική δύναμη του ατόμου.

• Το αεροπλάνο (1903). Η πρώτη πτήση έγινε από τους αδελφούς Όρβιλ και Βίλμπουρ Ράιτ. Το μέσο που μετέτρεψε ολόκληρο τον πλανήτη σε ένα μεγάλο χωριό.

• Η θεωρία της σχετικότητας (1905 και 1915). Ανακάλυψη του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Η μεγαλύτερη επανάσταση στη φυσική.

• Η τηλεόραση (1926). Εφεύρεση του Τζών Μπαίρντ. Η εικόνα μέσα στο σπίτι μας.

• Η πενικιλίνη (1929). Εφεύρεση του Αλεξάντερ Φλέμινγκ. Μια νίκη κατά του θανάτου.

• Το DDT (= Δίχλωρο – διφενυζόλ – τριχλωραιθάνιο) (1939). Εφεύρεση του Πάουλ Μύλλερ. Μια γεωργική επανάσταση που έθεσε το δίλημμα της χρήσης τοξικών ουσιών στη Γη.

• Η ατομική βόμβα (1945). Εφευρέτης ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ και η ομάδα του. Μία ακόμα μεγαλύτερη επανάσταση (μετά την πυρίτιδα και το δυναμίτη) στην ικανότητα του ανθρώπου να σκοτώνει.

• Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής (1946). Κατασκευάστηκε από ομάδα μηχανικών στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας. Η μηχανή που ξεκούρασε τον άνθρωπο νοητικά. Το μεγαλύτερο τεχνολογικό επίτευγμα του ανθρώπου.

• Το DNA (1953). Ανακάλυψη των Γουάτσον και Κρίκ. Το κλειδί που ανοίγει την πόρτα των μυστικών της ζωής.

• Πτήσεις στο διάστημα (1961) και στη Σελήνη (1969). Ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στη Σελήνη ήταν ο Λούης Άμστρονγκ. Ο άνθρωπος επισκέπτεται τον πλησιέστερο προς τη Γη ουράνιο σώμα.

• Κλωνοποίηση (1997). Εφεύρεση του Ίαν Γουίλμουτ (η προβατίνα «Ντόλη»). Ο άνθρωπος δημιουργεί ζωή από ένα μόνο κύτταρο.

• Αποκρυπτογράφηση του DNA (1998). Έγινε από διεθνή ομάδα επιστημόνων, κυρίως Αμερικάνων και Ευρωπαίων. Ο άνθρωπος διαβάζει το βιβλίο της ζωής.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΛΥΚΟΦΡΩΝΑ: Η ΘΕΩΡΗΣΗ ΩΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΤΗΝ «ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΚΡΗΞΗ» ΤΟΥ ΑΡΧΙΚΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΠΟΛΛΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ. ΕΠΙΣΗΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΚΡΗΞΗΣ ΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ

 

 

 

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ

(του Υποστρατήγου ε. α.  K.  Χ. Κωνσταντινίδη)

“Τι κι’αν γκρεμίσαν τους ναούς, οι θεοί ζουν…». Και θα ζουν για πάντα στην Μεγάλη Ελλάδα γιατί είναι αθάνατοι. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ν. Ιταλία λένε ότι «κι’ εμείς Ελληνες είμαστε». Το διεπίστωσα στο πρόσφατο ταξίδι στα Ελληνόφωνα χωριά της Καλαβρίας και στην Σικελία. Ητο πράγματι  απότιση φόρου τιμής στους ένδοξους προγόνους μας   που έζησαν  και μεγαλούργησαν σ’ αυτήν την όμορφη χώρα  από τους προιστορικούς   και  ιδιαίτερα  τους κλασσικούς χρόνους.  Επειδή όμως ο χώρο-χρόνος , δηλαδή το παρελθόν , στο παρόν και στο μέλλον, είναι ενιαίο θα περιορισθώ σε ορισμένες μόνον διαπιστώσεις. Διότι   για να γράψω ολόκληρο το οδοιπορικό θα χρειαζόμουν τόμους. Ομως αυτό είναι  έργο   διδακτορικών διατριβών, που όμως δεν κάνουν για ευνοήτους λόγους τα πανεπιστήμια μας . Και ο νοών νοήτω!

1^η  ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ: Η Αλλοίωση της Ιστορίας.

Σύμφωνα με την ‘επίσημη’ ιστορία  πρώτη αποίκιση των Ελλήνων της Καλαβρίας  αρχίζει τον 8^ον π.Χ.  αι. με την ίδρυση το 757 π.Χ. της Κύμης στον κόλπο της Νεαπόλεως (Napoli) και ακολουθεί το Ρήγιον (Regio) στην Καλαβρία και  η Ζάγκλη (μετέπειτα Μεσσήνη) στην Σικελία την ίδια περίπου εποχή. Το 753 π.Χ γίνεται  εποικισμός της Ρώμης. Το 750 π.Χ  εποικισμός από τους Ευβοείς της νήσου Πηθικούσaς (Ischia). Το 735 π.Χ  ιδρύεται η Νάξος στην Σικελία.Το 734 π. Χ   ιδρύονται  οι Συρακούσες απο τους Κορινθίους. Το 729 π.Χ η Κατάνη, η Γέλα (690), η Ιμέρα (648), ο Σελινούς (628), ο Ακράγας (582), όλες στην Σικελία .Το 709 π.Χ ιδρύεται η Σύβαρις στην Καλαβρία.Το 663 π. Χ ο Ζάλευκος  στους Λοκρούς της Καλαβρίας ήτο ο πρώτος νομοθέτης της Ευρώπης  που έφτιασε γραπτούς νόμους. Επισήμως αναφέρονται ορισμένες μόνον Ελληνικές πόλεις στην Ανατολική πλευρά της Καλαβρίας και Σικελίας.

Η αλήθεια βέβαια είναι κάπως διαφορετική. Ο επικοικισμός της Ιταλικής χερσοννήσου άρχισε στους προιστορικούς χρόνους  από τους Ετρούσκους και Τηρσηνούς (ή Τηρρηνούς) που ήσαν πανάρχαιοι Ελληνες. Το όνομα Ιταλία πήρε απο τον Ιταλό, υιό του Τηλεγόνου και  της Πηνελόπης, ο οποίος έγινε ο πρώτος βασιλιάς της Ιταλίας (Οινοτρίας).Ακόμη και η Ρώμη ήτο Ελληνική αποικία, διότι οι Τηρρηνοί ήσαν πανάρχαιοι Ελληνες. Στην περιοχή (Stentinelo, Ognina, Plemirio, Malpensa, Cozzo Pantano και Thapsos) που είναι  στις Συρακούσες ανεκαλύφθησαν   προιστορικοί Μυκηναικοί οικισμοί . Το Βάριον (Μπάρι) το Βρεντήσιον (Πρίντιζι), η Πάνορμος (Παλέρμο) ήσαν Ελληνικές πόλεις. Ούτε φυσικά  αναφέρεται ότι στην Νότια Ιταλία ιδρύθησαν άνω των 100 Ελληνικών πόλεων. Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν τις περισσότερες και παλαιότερες πόλεις και ακολουθούν οι Φωκαείς της Μ. Ασίας, Χαλκιδείς, Λάκωνες, Μεγαρείς, Κρήτες, Σάμιοι, Ρόδιοι κ.α. Οι Χαλκιδείς χάρισαν και το Λατινικό αλφάβητο στην Ιταλία. Εκεί οι Ελληνες έποικοι διεξήγαγον πολέμους κατά των ημιαγρίων εντοπίων.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η Ιταλική γλώσσα είναι ιδίωμα της Ελληνικής. Αντίθετα, θα ακούσετε το γνωστό «τροπάριο» ότι δήθεν πρώτοι οι Φοίνικες έκαναν αποικίες στην Μεσόγειο και ακολούθησαν οι Ελληνες, ενώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετον. Εδώ ο Γκαίτε «αναζητούσε την ψυχή της Ελλάδος» Εδώ κατά τον  λόγιο Λώρενς «βρίσκονται οι ρίζες του Ευρωαπικού Πολιτισμού». Εδώ  ήκμασαν οι ιστορικοί Τίμαιος και Διόδωρος ο Σικελιώτης. Εδώ ήτο η Μεγάλη Ελλάδα κατά τον Κικέρωνα, Πλίνιο και τον Στράβωνα κ.α. Εδώ βρίσκονται οι Κύκλωπες του Ομήρου και τ’ αχνάρια του Οδυσσέα στην περιπλάνηση του στον Ατλαντικό  όταν πέρασε την Σκύλα και  την Χάρυβδι. Εδώ είναι και η Αίτνα που η Αθηνά έχωσε τον Γίγαντα Εγκέλαδο μετά την Γιγαντομαχία. Εδώ πέρασαν και ο Συμωνίδης ο Χίος,  Βακχυλίδης, Πίνδαρος, η Σαπφώ και έπαιξε για πρώτη φορά την τραγωδία «Πέρσες» ο Αισχύλος.  Εδώ στον Κρότωνα δίδαξε και ο Πυθαγόρας. Εδώ τέλος είναι και το τουριστικό ‘ελντοράντο’ της Ιταλίας. Με την ίδια ευκολία διέσχιζαν το Ιόνιο και  την Μεσόγειο θάλασσα οι Ελληνες Αργοναύτες , όπως διασχίζουν με τα  πολυτελή πλοία τους οι σύγχρονοι εφοπλιστές μας.

Τώρα οι εξουσιαστές μικραίνουν τον πήχυ για να μειώσουν  την συντριπτική υπεροχή του Ελληνισμού στην περιοχή της Απουλίας , Καλαβρίας και Σικελίας. Ομως οι αόρατοι θεοί τους διαψεύδουν από τα έγκατα  της γης και τα τρίσβαθα του πνεύματος. Είναι ο πρώτος ανθρωπιστικός Πολιτισμός που άφησαν οι Ελληνες σαν παρακαταθήκη στον κόσμο. Πλείστα ιστορικά γεγονότα   έχουν  σήμερον αποσιωπηθεί   ή διαστρεβλωθεί από τους δογματικούς ερευνητές και εξουσιαστές της εποχής μας.

2^α ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ: Το Εθνοκτόνο Σαράκι της Διχόνοιας.

Το 510 πΧ  ο Κρότων καταστρέφει την πλούσια Σύβαρη από αντιζηλία. Το αιώνιο σαράκι της διχόνοιας της φυλής μας μεταφέρεται και  στις αποικίες.  Ομως η χαριστική βολή κατά της Ελλάδος – αλλά και  των αποικιών – υπήρξε ο καταραμένος Πελοποννησιακός Πόλεμος (415 π. Χ )  Αυτός μετεφέρθη απο τον αρχομανή ηγέτη της Αθηναικής Δημοκρατίας, Αλκιβιάδη στην  Σικελία, με αποτέλεσμα τον εμφύλιο σπαραγμό των Ελληνικών πόλεων και την τελική τους πτώση στους Ρωμαίους. Σπαρακτική είναι η θέα των  λατομείων των Συρακουσών όπου εκλείσθησαν  για να πεθάνουν απο πείνα , ασθένειες και κακουχίες άνω των 7.500 Αθηναίων  οπλιτών. Ησαν τα  υπολείμματα του Αθηναικού Εκστρατευτικού Σώματος εκ   15.000 στρατού και 200 πλοίων  μετά την ήττα του  από τους Συρακουσίους.  Οι Ελληνες είχαν φθάσει στο  κατώφλι δημιουργίας μιά τεράστιας αυτοκρατορίας σε όλη την  Μεσόγειο και την  ελάκτισαν όπως  λακτίζει η κατσίκα   την γεμάτη καρδάρα με το γάλα. Η Σικελία είναι το καλύτερο σχολείο εθνικού φρονηματισμού που πρέπει να επισκεφθούν όλοι οι Ελληνες.

3^η  ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ: Η Αναβίωση της Τυραννίδος

Με ελάχιστες περιπτώσεις η αναβίωση της τυραννίδος έβλαψε τις Ελληνικές πόλεις. Αυτή υπήρξε αποτέλεσμα της διαμάχης Αθηνών–Σπάρτης, της εκστρατείας των Αθηναίων στις Συρακούσες  και του κινδύνου εκ των Καρχηδονίων . Η τυραννίδα επεκτάθηκε απο τις Συρακούσες σε όλες σχεδόν τις Ελληνικές πόλεις. Ο τύραννος Διονύσιος ο Α! καταστρέφει ολοσχερώς την Νάξο, το μετέπειτα ιδρυθέν Ταυρομένιον. Είναι η πανέμορφη Ταορμίνα που κείται στους πρόποδες της Αίτνας με το φημισμένο αμφιθέατρο της . Κατασκευάσθη απο  Χαλκιδείς και Ναξίους πρόσφυγες , για την διδασκαλία των τραγωδιών. Αργότερον οι Ρωμαίοι το  μετέτρεψαν σε αρένα για μονομαχίες με τα άγρια θηρία.

4^η  ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ: Γενοκτονία των Ελλήνων απο τους Βαρβάρους.

Μετά την παρακμή των Ελληνικών πόλεων-λόγω της εμφύλιας διαμάχης-κατεκτήθησαν διαδοχικά τον 3^ον π. Χ αιώνα απο τους Καρχηδονίους. Μετά ήλθε ο Πύρρος, ο βασιλεύς της Ηπείρου, εις βοήθειαν τους για ένα σύντομο διάστημα, για να τον διαδεχθούν οι Ρωμαίοι. Τότε στις Συρακούσες ζούσαν αρκετοί φιλόσοφοι μεταξύ των οποίων και ο Αρχημίδης. Οι βάρβαροι Ρωμαίοι τον αποκεφάλισαν  όταν απασχολημένος  με την επίλυση ενός γεωμετρικού προβλήματος τους είπε: «το μη μου τους κύκλους τάραττε» Η Μεγάλη Ελλάδα δέχθηκε πολλούς επιδρομείς (Καρχηδόνιους, Βανδάλου και Σαρακηνούς κ.α) οι οποίοι ελεηλάτησαν  και κατέστρεψαν την περιοχή. Από εδώ πέρασαν  και αρκετοί κατακτητές (Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Ισπανοί , Γότθοι κ.α.).

 Μαζί με τους κατακτητές οι κάτοικοι της Σικελίας αντιμετώπισαν κατά τον Μεσαίωνα καταστρεπτικούς σεισμούς, την μανία των εκρήξεων της Αίτνας και θανατηφόρες αρρώστεις, όπως η πανώλις. Το 1837 καταλαμβάνονται από τους Βουρβόνους. Το 1865 με  την επανάσταση υπό τον Γαριβάλδη, γίνεται η ενοποίηση της Ιταλίας στην σημερινή της μορφή και οι Ελληνικές πόλεις ενσωματώνονται στο Ιταλικό κράτος. Στο διάστημα αυτό οι διάφοροι κατακτητές κάνουν  συτηματική αφομοίωση και αλλαγή της γλώσσης και της εθνικής συνείδησης των κατοίκων της περιοχής. Η χειρότερη όμως αφομοίωση έγινε λόγω της αλλαγής της θρησκείας που επέβαλε δια πυρός και  σιδήρου ο Ιουδαιοχριστιανισμός.  Μετά τους Βυζαντινούς  ο Πάπας  επιβάλλει την  κυριαρχία  του   στους Ορθοδόξους ως τότε εκχριστιανισθέντες Ελληνες . Ενεκα του  σχίσματος οι Ελληνες χριστιανοί ορθόδοξοι ξεχνούν παντελώς τα αδέλφια τους στην Μεγάλη Ελλάδα οι οποίοι έχουν υποταχθεί στον Πάπα. Η ίδια εγκατάληψη  συμβαίνει και με τους Ελληνες της Ανατολής που  ασπάσθησαν τον Ισλαμισμό.

5^η ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ: Οι Έλληνες έδωσαν Πολιτισμό και Πολιτική

Πολλοί κατακτητές πέρασαν από την περιοχή , αλλά μόνον οι Ελληνες άφησαν πραγματικό πολιτισμό, δηλαδή το Αστυ, την Δημοκρατία ,  το θέατρο, την ανεξιθρησκεία, την φιλοσοφία, τα γράμματα , την επιστήμη την τέχνη κ.α . Οι Ρωμαίοι έκαναν  κακή αντιγραφή και τα έργα τους είναι γενικώς άκομψα. Οι Ρωμαικές αρένες είναι η σφραγίδα της βαρβαρότητος. Οι Ιουδαιοχριστιανοί  άφησαν μόνον θεοκρατία και δογματισμό. Να σημειωθεί ότι όλοι σχεδόν οι αρχαίοι χριστιανικοί  ναοί χτίσθησαν επάνω σε Ελληνικούς ναούς και με τα υλικά εκ της κατεδαφίσεως τούτων. Στον Ακράγαντα μέσα στο Ελληνικό «Ιερό των  Ναών» έχουν φτιάξει προχριστιανικό νεκροταφείο, τον ναό της Ομόνοιας τον  είχαν μεταβάλλει σε εκκλησία, ενώ τους Τελαμώνες εκ του  ναού του Διός τους μετέφεραν οι Ισπανοί στο λιμάνι και τους κομμάτιασαν για να φτιάξουν τον λιμενοβραχίωνα του Ακράγαντα. Επίσης στις Συρακούσες μετέτρεψαν τον ναό της Αθηνάς σε μητροπολιτικό ναό  προς τιμήν της ‘Αγίας’ Λουκίας.  Εμπροσθεν   του δημαρχείου  του Παλέρμο υπάρχει  πλατεία που έχει στο κέντρο της συντριβάνι με πανέμορφα γυμνά γλυπτά. Επειδή σκανδάλιζαν τις καλόγριες στον απέναντι ξενώνα την ονόμασαν «πλατεία της ντροπής» Πάντως οι Ιταλοί –εν αντιθέσει με εμάς- ξέρουν να προβάλλουν τον τουρισμό τους  και την  πολιτιστική  τους κληρονομιά. Ας διδαχθούν και ας τους μιμηθούν και οι δικοί μας

6^η ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ: Η Επιβίωση της Ελληνικής Γλώσσης

Υπάρχουν  Ελληνόφωνα χωριά της Καλαβρίας  στην ορεινή περιοχή του Ασπρομόντε. Τα περισσότερα  όμως έχουν εγκαταλειφθεί , με εξαίρεση μερικούς ηλικιωμένους που επιμένουν Ελληνικά (Γρεκάνικα). Επίσης υπάρχουν και   Ελληνόφωνα χωριά στο Σαλέντο, στην χερσόννησο του Τάραντα. Εμείς επισκεφθήκαμε την Καλημέρα και την Σπερματία. Οι ηλικιωμένοι ομιλούν ακόμη το Ελληνικό ιδιώμα ‘Griko’, όχι όμως και τα παιδιά τους. Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες με τις Συνεργατικές οργανώσεις να αναβιώσουν την προγονική τους γλώσσα.  Τα καλοκαίρια λαμβάνουν χώρα πολιτιστικές εκδηλώσεις Λόγου , Ασματος και Ποιήσεως  στην  τοπική διάλεκτο(Γρεκάνικα). Μερικά απο τα χωριά αυτά είναι αδελφοποιημένα με Ελληνικές πόλεις και  έχουν πολιτιστικές ανταλλαγές. Παντελής είναι η απουσία του ΥΠΕΘΟ και  ΥΠΠΟ. Απροθυμία δείχνει και το Ιταλικό κράτος να ενισχύσει με Ελληνες δασκάλους την περιοχή. Ω! Μα τον Δία μην πάει ο νους σας σε αλυτρωτικές ενέργειες και κατακτήσεις. Αυτά   είναι γελοία. Απλώς να ισχυροποιήσουμε τις γέφυρες φιλίας και συνεργασίας των δύο λαών μας  Και βέβαια απουσιάζει η δράση των Πολιτιστικών  Συλλόγων  και των Ελλήνων  χορηγών για την δημιουργία κάποιου Ιδρύματος  προς διατήρησιν της Ελληνικής Γλώσσης. Είναι εξοργιστικό οι πλούσιοι Ελληνες να δωρίζουν τεράστια ποσά στην Ιουδαιοχριστιανική Εκκλησία και να αγνοούν παντελώς ένα τόσο ωραίο κομμάτι του Ελληνισμού που παρά τον χρόνον και τις αντιξοότητες  επιμένει να κρατήσει ζωντανή την πολιτιστική του ταυτότητα. Είναι οι τελευταίες αναλαμπές της φλόγας  που τρεμοσβύνει. Χωρίς κάποια πρωτοβουλία εκ μέρους κάποιου φορέως σε λίγο  η τοπική λαλιά  θα έχει χαθεί. Κρίμα!

7^η ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ: Η Ιταλική  Ανάπτυξη

Υπάρχει χάσμα μεταξύ του Ιταλικού Βορά και του Νότου, σε βαθμό που στην Αμερική έχει δημιουργηθεί αυτονομιστικό κίνημα διαχωρισμού του Νότου. Ωστόσο το Ιταλικό κράτος έχει κάνει μεγάλες προόδους στα έργα υποδομής. Ιδιαίτερα ανεπτυγμένη είναι  η αγροτική οικονομία . Εκεί πρέπει να πάνε για να ιδούν: οι πολιτικοί μας το σύστημα  αποκέντρωσης της Ιταλικής Διοικήσεως, οι δήμαρχοι μας τι θα πει καθαριότητα, καλαισθησία, τάξη και νοικοκύρεμα, οι αξιωματούχοι του ΥΠΕΧΩΔΕ τα τεχνικά έργα και οι γεωπόνοι και αγρότες να  διδαχθούν τον τρόπο  επιστημονικής καλλιέργειας . Τέλος ας κάνει και μιά βόλτα και η κ. Φάνη-Πετραλιά. Η Ιταλία μπορεί  ακόμη και χωρίς σταθερές κυβερνήσεις να προοδεύει χάρις στο αποκεντρωμένο διοικητικό της σύστημα.  Τα έργα του Μουσολίνι  διακρίνονται   από την ογκώδη  μορφή τους και το φασιστικό ιμπέριο. Βέβαια υπάρχει και  ο Μπερλουσκονισμός, που σημαίνει: «οι πλούσιοι πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι». Ομως ο φτωχός Νότος κατά παράδοσιν ψηφίζει σοσιαλιστικά. Πάντως ο Ιταλικός λαός είναι ένας απο τους ο πιό πολιτισμένους λαούς στον κόσμο. 

8^η ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ. Η Ιταλική Μαφία

Ναι υπάρχει και η Μαφία (Σικελική Κόζα Νόστρα και Ναπολιτάνικη Καμόρα). Εχει τις ρίζες της στο απώτατο παρελθόν  και ζει και βασιλεύει ως σήμερον.  Είναι η μετεξέλιξη των παλαιών τοπικών δεσμών αυτοάμυνας και αυτοπροστασίας των Σικελών από τους  κατακτητάς και την κρατική βία του παρελθόντος που δεν διαλύθηκαν με την ανακήρυξη του Ιταλικού κράτους το 1848, ούτε ενσωματώθηκαν στην κοινωνία. Αυτή έχει τους δικούς της άγραφους νόμους. Εχει και την διαπλοκή με την πολιτική εξουσία και την ‘ομερτά’  για να κρατάει τα στόματα κλειστά. Ομως η αποκάλυψη του Μαφιόζου Μπουσέτα προ τριετίας επέφερε σοβαρό πλήγμα κατά της Μαφίας με την σύλληψη των νονών Ριίνα και πρόσφατα του Πρεζεντσιάνο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Μπαίνοντας στην Πάτρα στο ωραίο  και  ευρύχωρο πλοίο μας  για το Μπάρι, ζήσαμε για λίγες ημέρες ένα ευχάριστο όνειρο  μέσα σε  έναν φανταστικό μύθο   που χάρις στην  προσπάθεια του έμπειρου οδηγού μας και του κατηρτισμένου ξεναγού μας έγινε πραγματικότης. Αθήνα-Πάτρα-Μπάρι-Τάρας-Μεταπόντιον-Ηράκλεια-Σύβαρις-Ρήγιον-Μεσσήνη-Κεφαλού-Παλέρμο-Ακράγας-Κατάνη-Συρακούσες-Ωρτυγία-Νάξος-Ταυρομένιον-Αίτνα μετά από μιά αίσια και ευχάριστη επιστροφή είναι ένα μεγάλο επίτευγμα .   Οσο θα γίνεται αυτό το ταξίδι δεν θα πεθάνουν οι ένδοξοι πρόγονοι μας και  θα συνεχίζεται  η μακραίωνη  ιστορία μας.  Ο τουρισμός είναι η καλύτερη ψυχαγωγία , διδασκαλία και αλληλογνωριμία των ανθρώπων με τους  τόπους και την ιστορία. Το ξάπλωμα της ζωής στο χώρο-χρόνο σε  ποικίλες διαστάσεις . Ομως, όπως όλα τα ταξίδια έχουν τέλος έτσι και το δικό μας τελειώνει εδώ. Να είσθε καλά.

ΤΕΛΟΣ, * Ευχαριστω θερμώς τον φίλο Κωνσταντίνο Ναλμπάντη απο την Κολωνία για τις πολύτιμες πληροφορίες του για την Μεγάλη Ελλάδα

Ο ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ (μυθολογική αναφορά)

 1. Ο ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ κατά τον εσωτερισμό

  Ο μύθος του Προμηθέα είναι ανάλογος με το μύθο του Ηφαίστου και έχει σαν βάση του το μεγάλο γεγονός της ανακάλυψης και χρήσης της φωτιάς από τον πρωτόγονο άνθρωπο πράγμα που είχε εξάψει την φαντασία των πρωτόγονων ανθρώπων. Η φωτιά αποτέλεσε για τον πρωτόγονο άνθρωπο όχι μόνον το πρώτο όπλο που κράτησε στα χέρια του για να κυριαρχήσει τη Φύση αλλά και το πρώτο του μέσο για να εξάγει και κατεργάζεται τα μέταλλα και να κτίζει οικήματα που τον προφυλάσσουν από τις καιρικές συνθήκες του περιβάλλοντος του. Σχετικά ο άνθρωπος αναρωτήθηκε:

Α) Μήπως αυτή η γήινη φλό­γα είναι ανάλογης φύσεως και προέρχεται από ύπερθεν της γης πηγή π.χ. τον Ήλιο (Θεός Απόλλων), ο οποίος στέλνει από ψηλά το φως του και τη θερμότητα του στην γη ή τον κεραυνό (Θεός Ζευς) που εκδηλώνεται βίαια και σε πολλές περιπτώσεις προκαλεί αναφλέξεις πάνω στην επιφάνεια της γης.

Β) Μήπως την γήινη αυτή φλόγα την μετέφερε στην γη κάποιο δυνατό πλάσμα, άνθρωπος ή θεός και με αυτή προμήθευσε τους ανθρώπους;

Πώς λοιπόν οι άνθρωποι να μην έχουνε δοκιμάσει ένα αίσθημα ζωηρής ευγνωμοσύ­νης και θρησκευτικού σεβασμού προς ένα στοιχείο που υπήρξε το όργανο της πρώτης τους βελτίωσης των συνθηκών της ζωής του; Πώς να μην είχε μείνει κατάπληκτος στη θέα αυτού του μυστηριακού αποκτήματος που του έδινε μια μοναδική δύναμη;

Κατά τα προαναφερθέντα, ο Προμηθέας πρέπει να νοηθεί ως ο προμηθευτής της φωτιάς που αποκτά ο άνθρωπος με τη βοήθειά του. Αλλά αφού η φωτιά βρισκότανε στον ουρανό, εκεί θα έπρεπε να πήγε ο Προμηθεύς για να την αναζητήσει, πριν να την μεταφέρει στους ανθρώπους. Αλλά για να γίνει αυτό θα έπρεπε  κι ο ίδιος να ήταν από θεϊκή γενιά.

Σύμφωνα με τις αναφορές της μυθολογίας ο Προμηθέας εμφανίζεται τόσον ως ο ευεργέτης του ανθρώπου που του προμηθεύει την φωτιά όσο και ο πλάστης του ανθρώπου ο οποίος έφτιαξε τον πρώτο άνδρα από πυλό. Έτσι λοιπόν έχουμε δυο μυθολογικές αναφορές.

Ο Προμηθέας ως ο ευεργέτης του ανθρώπου

Αλλά το θεϊκό φως ανήκε στην αρχή μονάχα στους θεούς ήταν ένας θησαυρός που φαίνεται πως τον κρατούσανε για τον εαυτό τους, και οι άνθρωποι έπρεπε να υποθέτουν πως το φύλαγαν οι θεοί ζηλότυπα. Επομένως μονάχα με πονηριά και με κλοπή θα ήτανε δυνατό ν’ αφαιρεθεί ένα μέρος αυτού του θησαυρού. «Ο συνετός γιος του Ιαπετού», λέει ο Ησίοδος, «εξαπάτησε το Δία κλέβοντας και κρύβοντας στο κοίλο ενός νάρθηκα την ακούραστη φωτιά, με τη αστραφτερή λάμψη» Το Ησιόδειο κείμενο δεν μας φανερώνει με ποιο μέσο εκτελέστηκε η κλοπή αλλά μια παράδοση, που την ακολούθησε κι ο Αισχύλος, στο πρώτο έργο της τριλογίας του, ανάφερε, ότι ο Τιτάνας πλησίασε στο εργαστήριο του Ηφαίστου, στο νησί της Λήμνου, κι έκλεψε από κει τη φλόγα . Σύμφωνα με μιαν άλλη εκδοχή, είχε ανάψει τον πυρσό του από τον τροχό του ήλιου. Το αγαθό, που με αυτό είχε ευεργετήσει ο Προμηθέας τους ανθρώπους, ήταν επομένως μια κατάκτηση που έγινε ενάντια στον ουρανό. Σύμφωνα λοιπόν με τις ελληνικές αντιλήψεις, αυτή η κατάκτηση που αρπάχτηκε σε βάρος του Δία, αυτός ο ανθρώπινος σφετερισμός δικαιωμάτων των θεών, απαιτούσε αναγκαστικά μιαν εξιλέωση. Ο εκτελεστής της κλοπής της φωτιάς, κατά συνέπεια, θα τιμωρηθεί. Άλλωστε ο Προμηθέας ανήκει στη γενιά των Τιτάνων που επαναστάτησαν ενάντια στους Θεούς και που ο κύριος του Ολύμπου τους είχε ρίξει στον Τάρταρο όμως αυτοί, είναι ένα πνεύμα του κακού, καταδικασμένο να υποστεί μια σκληρή τιμωρία.

Ο Τιτάνας Προμηθέας φορτωμένος με άρρηκτα δεσμά, είναι δεμένος, είτε σε μια κολόνα, σύμφωνα με την αφήγηση του Ησιόδου, είτε στην κορφή του Καυκάσου, ενός βουνού της Σκυθίας, που κατά μια παράδοση ένας αετός μ’ απλωμένες φτερούγες, σταλμένος από το Δία, κατατρώει το αθάνατό του συκώτι μα όσο του καταβροχθίζει το τέρας την ημέρα άλλο τόσο ξαναγεννιέται κατά τη νύχτα. Ωστόσο το μαρτύριο του Τιτάνα δεν θα είναι αιώνιο. Έρχεται μια μέρα που η οργή του Δία ημερεύει και η λύτρωσή του γίνεται απ το χέρι του  Ηρακλή.

Ο Τιτάνας Προμηθεύς δεν είναι μονάχα ο κλέφτης της ουράνιας φωτιάς αλλά είναι κι ο εκπρόσωπος της δραστήριας και προικισμένης με νόηση φιλόδοξης ανθρωπότητας, που ήθελε να αποκτήσει θεϊκές δυνάμεις και έτσι θέλει τον Προμηθέα να προσπαθεί να εξαπατήσει το Δία προκειμένου να εξασφαλίσει θεϊκό αγαθό στον άνθρωπο. Συνεπώς ο Προμηθέας συμβολίζει τον άνθρωπο που παλεύει με τη Φύση και που με την εξυπνάδα του και την ικανότητα του πετυχαίνει να της αποσπάσει μερικά απ’ τα μυστικά της και που έχει ως σκοπό του να την κυριαρχήσει και να αποκτήσει ακόμα και απαγορευμένα πράγματα να υψώσει τις επιθυμίες του πιο ψηλά και να οδηγήσει τις κατακτήσεις του πιο μακριά. Έτσι η παραδοσιακή τιμωρία του Προμηθέα εξηγιέται με την ιδέα της θεϊκής ζηλοτυπίας.

Το λάθος του είχε για συνέπεια (σύγχρονα με τη δημιουργία της Πανδώρας, της γυναίκας με τα ολέθρια θέλγητρα) τη δυσάρεστη και κοπιαστική μοίρα της ανθρωπότητας, καταδικασμένης να εξαγοράζει την επιβίωσή της με τον ιδρώτα της.

Απαλλαγμένος από τούτες τις ηθικές ιδέες και περιορισμένος στην απλή έκφραση, ο μύθος, που μας απασχολεί, μας δείχνει στο πρόσωπο του Προμηθέα ένα πνεύμα πυρός, στο οποίο οι θεοί επιβάλλουνε μια τιμωρία πρόσκαιρη, που το αλυσοδένουν και το λευτερώνουν. Με αυτούς τους γενικούς όρους, δεν μπορούμε ν’ αρνηθούμε πως προσφέρει μια ομοιότητα με το μύθο του Ηφαίστου, που και αυτός επίσης, προκαλεί το θεϊκό θυμό, που του επιβάλλεται μια ποινή και που δεν ανακαλείται στον Όλυμπο παρά ύστερα από έναν ορισμένο χρόνο. Οι δυο μύθοι πρέπει, κατά συνέπεια, να αναφέρονται στην ίδια τάξη φαινομένων. Ο Προμηθέας κι ο Ήφαιστος, το έχουμε κιόλας δείξει, είναι όντα θεϊκά της ίδιας φύσεως.

Αν, κατά τον Αισχύλο, ο Ήφαιστος, με την ιδιότητα του σιδερά του Ολύμπου, αλυσοδένει τον Τιτάνα στο βράχο, παρά την επιθυμία του εκτελεί την ακαταμάχητη βούληση του κυριάρχου του Ολύμπου και δηλώνει πως του κοστίζει να είναι όργανο μιας βίας απέναντι σε έναν θεό «που είναι της γενεάς του». Στις μυθολογικές παραδόσεις, το ίδιο λειτούργημα απονέμε­ται, αδιάφορα, και στον Ήφαιστο και στον Προμηθέα: άλλοτε ο ένας, άλλοτε ο άλλος ανοίγει με το τσεκούρι του το κεφάλι του Δία για να εξέλθει η θεά Αθηνά. Η ανάμνηση της αρχικής τους ομοιότητας διατηρήθηκε πιστά στην αττική λατρεία, όπως το μαρτυράει ο κοινός βωμός που τους είχε αφιερωθεί και η ένωση των απεικονίσεων τους στην ίδια βάση, στην Ακαδημία . Ο Ήφαιστος ως ο θεός της ουράνιας φωτιάς, έχει στενή συγγένεια με τον Προμηθέα μπορούμε να μας κάνει να υποθέσουμε πως ο τελευταίος είχε την ίδια σημασία, πριν περιοριστεί ο ρόλος του στο ρόλο του ευεργέτη των ανθρώπων, που τους φέρνει τη θεϊκή φλόγα. Το δέσιμο του Τιτάνα με αλυσίδες και η απελευθέρωση του είναι επομένως μυθολογικές εκφράσεις, που μας φαίνεται ότι πρέπει να εξηγηθούνε με το θέαμα που παρουσιάζει τον ουρανό ως την προέλευση της φωτιάς. Όμως αυτές οι εκφράσεις εφαρμόζονταν και σε πολλά και διάφορα φαινόμενα όπως για παράδειγμα είτε με τον ήλιο δέσμιο τη νύχτα, του δεν ξαναβρίσκει τη λευτεριά του την αυγή, είτε με τον ήλιο που τον σκιάζει το σύννεφο, είτε ακόμα με τη φωτιά του κεραυνού, που ξεφεύγει από τα δεσμά της ουράνιας του φυλακής και έρχεται στην γη και μάλιστα αυτό το τελευταίο παράδειγμα μας φαίνεται ότι αποδίδει ικανοποιητικά όλες τις λεπτομέρειες του μύθου του Προμηθέα.

Για τους Έλληνες,  ο  Προμηθέας  δεν  είναι  εγκληματίας. Στις σχέσεις του με τη γη, είναι, αντίθετα, ένα πνεύμα φιλικό της ανθρωπότητας (φιλάνθρωπος), που την ανύ­ψωσε στον πολιτισμό, που την εμύησε στη γνώση όλων των τεχνών: Αντίληψη που σ’ αυτήν ο Αι­σχύλος έδωσε τις ωραίες αναπτύξεις που γνωρί­ζουμε. Με τη φωτιά, μια που υπήρξε το πρώτο όρ­γανο της κοινωνικής καλλιέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε πως το ανθρώπινο γένος άρχισε να βγαί­νει απ’ τη βαρβαρότητα και τη χοντροκοπιά του την αρχική, να ξεχωρίζει απ’ τον κόσμο των ζώων, ώστε να ζει τη δικιά του ζωή. Φτάσαν επομένως οι άνθρωποι να προσδώσουνε σ’ αυτή την ανακάλυ­ψη τις αρχές της πολυμήχανης κι έξυπνης ανθρω­πότητας, θεωρώντας το πρόσωπο που υπήρξε ο αυτουργός αυτής της ανακάλυψης σαν τον τύπο του πρώτου ανθρώπου.

Ο Προμηθέας ως ο δημιουργός του ανθρώπου.

Κατά την παράδοση ο Προμηθέας είναι ο δημιουργός του ανθρώπου τον οποίο έπλασε από πηλό κατά συνέπεια ο Προμηθέας είναι κάτι περισσότερο απ’ το αρχέτυπο του ανθρώπου, είναι ο γεννήτορας του. Συγκεκριμένα όπως ο Ήφαιστο να πλάθει την πρώτη γυναίκα και να της δίνει ζωή, το ίδιο κι ο Προμηθέας ζυμώνει το μουσκεμένο άργι­λο και κάνει το κορμί του πρώτου άντρα.

Μετά τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα, ο Δίας προστάξει τον Προμηθέα και την Αθηνά να δημιουργήσουν μια καινούργια ανθρώπινη γενιά από τη λάσπη που είχε κατακαθίσει στα νερά και, την εποχή του Παυσανία, δείχναν ακόμα στη Φωκίδα τον πηλό που μεταχειρίστηκε ο τιτάνας Προμηθεύς. Σε πολλά αρχαία ανάγλυφα βλέπουμε, πραγματικά, τον Προ­μηθέα να πλάθει το σώμα του ανθρώπου, είτε μονάχος είτε με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς.

Ο Αισχύλος αναφέρει ότι ο Προμηθέας γεννιέται από την Θέμιδα η οποία ως φαίνεται δεν είναι παρά μια άλλη μορφή της Γαίας . Ο Προμηθέας είναι λοιπόν το παιδί της Γης είναι ο αυτόχθονος άνθρωπος, που η παράδοση του παρουσιάζεται, με μερικές παραλλαγές, σ’ όλες τις περιοχές της Ελλάδας.

Σύμφωνα με την ίδια ιδέα, είναι ο πατέρας του Δευκαλίωνα, που, για τους Βοιωτούς, ήταν ο προπάτορας του ανθρώπινου γένους· ή ο σύζυγος της Πύρρας, που του δίνει για γιό τον Έλληνα, τον πατέρα των  Ελλήνων.

Ο Φορωνεύς, ένας άλλος Προμηθεύς

Η ελληνική μυθολογία δίνει τον ίδιο ρόλο και σ’ ένα άλλο πρόσωπο θεϊκό, λιγότερο γνωστό από τον Προμηθέα, που ο θρύλος του προσφέρει μαζί με το θρύλο του Προμηθέα αξιοσημείωτες αναλογίες. Αυτό το πρόσωπο είναι ο Φορωνεύς, ήρωας ενός αρχαίου ποιήματος της «Φορωνίδος», που δυστυχώς χάθηκε. Ο θρύλος του είχε εντοπιστεί στην Αργολί­δα, όπου έκαιγε στο βωμό του μια αδιάκοπη φλό­γα, προορισμένη να θυμίζει, ότι ήταν ο εφευρέτης της φωτιάς . Ο Φορωνεύς φίλος και αυτός των ανθρώπων, όπως ο Προ­μηθέας, τους είχε καλέσει σε όλα τα ευεργετήματα της κοινωνικής ζωής συγκεντρώνοντας τους σε μια πόλη που είχε το όνομα του. Λέγαν ακόμα, ότι υπήρξεν ο πρώτος άνθρωπος ή ο πατέρας των θνη­τών . Η γενεαλογία που του δίνει πατέρα τον ποταμόν Ίναχο θυμίζει εκείνην που κάνει να γεννιέται ο Τιτάνας από την Ωκεανίδα Κλυμένη. Αλλά ο Φορωνέας είχε μητέρα τη νύμφη Μελία, καταγωγή, με σημασία, που τον ξεχωρίζει απ’ τον Προμηθέα. Η Μελία, που το όνομα της αρκεί να το δείξει, είναι η προσωποποίηση του δέντρου με το ξύλο το λευκό, που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν μελία, κατά τον Ησίοδο, οι άνθρωποι της εποχής του χαλ­κού, και που είναι στους Έλληνες, εκείνο το ου­ράνιο δέντρο το κοινό σ’ όλες τις χρήσεις. Αυτό το δέντρο είχε ένα κλαδί φλογισμέ­νο από κεραυνό. Ένα θεϊκό πουλί, που φώλιαζε στα κλαδιά του, έκλεβε τούτο το κλαδί και τόφερνε με το ράμφος του στη γη.

2. ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ κατα την εγκυκλοπαίδεια βικιπεδια

Ο Προμηθέας ήταν μυθική μορφή της αρχαιότητας. Γιος του Τιτάνα Ιαπετού και της Ωκεανίδας Ασίας ή Θέμιδας ή Αίθρας ή Κλυμένης. Αδέλφια του ήταν οι Ιαπετίδες Επιμηθέας, Άτλας και Μενοίτιος. Το όνομά του σημαίνει «συνετός», «προνοητικός». Παράγεται από την πρόθεση «προ» και το ρήμα «μανθάνω», όπου το «α», σε ορισμένες αρχαιοελληνικές διαλέκτους, γίνεται «η».

Προμηθέας και Άνθρωπος

Κατά τη διάρκεια της Τιτανομαχίας ο Προμηθέας τάχθηκε υπέρ του Δία και γι’ αυτό δεν τιμωρήθηκε όπως οι άλλοι Τιτάνες. Η συμβολή του στην ανάπτυξη του ανθρώπινου γένους ήταν πολύ σημαντική. Κατά τον Λουκιανό, ο Προμηθέας, με την αρωγή της θεάς Αθηνάς, δημιουργεί τον πρώτο άνθρωπο (Χρυσό Γένος) από πηλό και φωτιά (κατά άλλους με το νερό του ήρωα Πανοπέα της Φωκίδας) και με μορφή όμοια με αυτή των θεών. Αυτό έλαβε χώρα μετά την Τιτανομαχία. Κατά τους Ορφικούς αυτός ο πηλός ήταν το χώμα που ποτίστηκε από το αίμα των Τιτάνων. Αναφερόμενος στην δημιουργία του ανθρώπου, ο Πλάτωνας μας μεταφέρει την εικόνα ενός όντος σφαιρικού, που διακρίνοταν σε τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό και μεικτό) και είχε διπλή σειρά από μέλη και όργανα. Αργότερα ο Δίας, επειδή εξοργίστηκε από την αλαζονεία τους και φοβήθηκε τη δύναμή τους, τα χώρισε στα δύο. Τα ζώα δημιουργήθηκαν την ίδια περίοδο (μετά την Τιτανομαχία), αλλά από μίξη υλικών της Γης και της φωτιάς. Η δημιουργία των όντων και του ανθρώπου έγινε μέσα στη γη. Όταν κλήθηκαν όλα τα όντα της Γης να βγουν στο φως, ανατέθηκε στον Προμηθέα και στον Επιμηθέα να δώσουν στο κάθε ον τα χαρακτηριστικά που έπρεπε να έχει. Ο Επιμηθέας έπεισε τον αδελφό του να του επιτρέψει να αναλάβει μόνος αυτή τη δουλειά. Έτσι ο Επιμηθέας ονομάτισε και απέδωσε στο κάθε ον τα χαρακτηριστικά που ήθελε ο ίδιος, με τρόπο ώστε να μην μπορούν να αλληλοκαταστραφούν (αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε, Πλάτων, Πρωταγόρας 321α). Όταν έφτασε στο τέλος η ώρα του Ανθρώπου, δεν είχε να του δώσει παρά λίγες τρίχες και νύχια ευπαθή και ανίσχυρα. Από αυτό το λάθος ο Προμηθέας ανέλαβε την προστασία του Ανθρώπου.

Η Φωτιά, οι Επιστήμες και τα Γράμματα

Βλέποντας την κατάντια του ανθρώπινου γένους και την αδυναμία του απέναντι στη φύση, ο Προμηθέας αποφασίζει να του χαρίσει τη φωτιά. Έτσι, επισκεπτόμενος το εργαστήρι του Ήφαιστου, τοποθετεί τη φωτιά σε ένα κούφιο καλάμι και τη δίνει κρυφά στους ανθρώπους. Ως τόπος παράδοσης της φωτιάς αναφέρεται η πόλη Σικυώνα της Πελοποννήσου. Ο Προμηθέας έμαθε τους ανθρώπους να χειρίζονται τη φωτιά, να δημιουργούν εργαλεία και τους έμαθε τις Επιστήμες (που έκλεψε από την Αθηνά) και τα Γράμματα. Για να γλυτώσει την ανθρωπότητα από το μένος των θεών, την έμαθε να τους λατρεύει και να τους κάνει θυσια.

Οι θυσίες

Όταν έμαθαν οι άνθρωποι να κάνουν θυσίες στους θεούς τέθηκε θέμα για το ποια κομμάτια του ζώου θα άνηκαν στους θεούς και ποια στους θνητούς. Τότε ο Δίας συμφώνησε με τον Προμηθέα να δώσει το λόγο του πως όποιο μερίδιο διαλέξει, αυτό θα παίρνουν οι θεοί και το άλλο οι άνθρωποι. Έτσι, κατά μια μαρτυρία στη Σικυώνα, κατέβηκε ο Δίας να κάνει το ξεδιάλεγμα. Όμως ο Προμηθέας έντεχνα στο ένα μερίδιο έβαλε κόκκαλα και τα σκέπασε με λαχταριστό λίπος και στο άλλο κρέας που το σκέπασε με δέρμα. Ο Δίας επέλεξε αυτό με το λίπος και όταν έμαθε την απάτη ήταν πλέον αργά, είχε δώσει το λόγο του.

Η Πανδώρα

Οργισμένος ο Δίας ζητά από τον Ήφαιστο να του φτιάξει μια Γυναίκα. Έτσι δημιουργείται η Πανδώρα, από ξηρά και θάλασσα. Ονομάστηκε έτσι επειδή έλαβε πολλά χαρίσματα και δώρα από τους θεούς. Μαζί με αυτά παρέλαβε και ένα κουτί. Τέλος ο Ερμής την οδήγησε στον Επιμηθέα και εκείνος, παρά την συμβουλή του αδελφού του να μην δεχτεί δώρο από τον Δία, την έκανε γυναίκα του. Από το κουτί της Πανδώρας ξεχύθηκαν τα δεινά των ανθρώπων, ο θάνατος και η ελπίδα. Όμως ο Προμηθέας τους μαθαίνει την Ιατρική και τα βότανα.

Ο Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα

Ο Δίας θέλοντας να τιμωρήσει τους ανθρώπους, που έγιναν κακοί και άδικοι, και τον Προμηθέα, βρίσκει ευκαιρία να προκαλέσει κατακλυσμό. Η αιτία ήταν οι γιοί του Λυκάονα, απόγονοι του Πελασγού. Επισκεπτόμενος τους γιους του Λυκάονα, μεταμφιεσμένος σε ταξιδιώτη, του προσφέρθηκε ως φίλεμα μια σούπα φτιαγμένη από τα μέλη του σκοτωμένου αδελφού τους, του Νύκτιμου. Εξοργισμένος τους μετατρέπει σε λύκους και ανασταίνει τον Νύκτιμο. Αποφασίζει να εξαφανίσει την ανθρωπότητα (Χάλκινο Γένος). Ο Προμηθέας ενημερώνει τον γιο του Δευκαλίωνα, βασιλιά της Φθίας, για τις βουλές του Δία και τον προτρέπει να φτιάξει μια κιβωτό (λάρνακα), να την γεμίσει με εφόδια και ζώα και να μείνει μέσα μαζί με την γυναίκα του Πύρρα, κόρη του Επιμηθέα. Πράγματι όταν έγινε ο Κατακλυσμός, σώθηκε ο Δευκαλίωνας με την Πύρρα που δημιούργησαν το Γένος των Ηρώων (Τέταρτο Γένος) και την ανθρωπότητα.

Ο Καύκασος, ο Ηρακλής και ο Κένταυρος Χείρων

Φυσικά, αυτό εξόργισε τον Δία ο οποίος έδεσε τον Προμηθέα σε βράχια, στο όρος Καύκασο, και έβαλε έναν αετό να του τρώει το συκώτι κάθε πρωί. Επειδή ο Προμηθέας ήταν αθάνατος, κάθε βράδυ τα σπλάχνα του γιατρεύονταν. Στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, μαθαίνουμε τη στάση του Τιτάνα απέναντι στην τιμωρία του και το μυστικό που κρατούσε από τον Δία. Τελικά ο Προμηθέας αποκαλύπτει το μυστικό που αφορούσε την Θέτιδα, την οποία ποθούσε ο Δίας, σε αντάλλαγμα την απελευθέρωσή του. Πράγματι περνώντας από τον Καύκασο ο Ηρακλής, με κατεύθυνση τη Χώρα των Εσπερίδων, σκοτώνει τον αετό και σπάει τις αλυσίδες του Ήφαιστου. Ο Προμηθέας, από ευγνωμοσύνη προς τον ημίθεο, του λέει πως θα πάρει τα Χρυσά Μήλα. Όμως ο Προμηθέας ήταν Τιτάνας και δεν μπορούσε να κατοικήσει τα δώματα του Ολύμπου. Η λύση δόθηκε από τον Κένταυρο Χείρωνα. Ο Χείρωνας τραυματίστηκε κατά λάθος από βέλος του Ηρακλή, το οποίο είχε ποτιστεί με το δηλητηριώδες αίμα της Λερναίας Ύδρας. Το αίμα αυτό σκότωνε οτιδήποτε ζωντανό άγγιζε. Ο Χείρων επειδή ήταν αθάνατος, βασανιζόταν φρικτά από την πληγή που του έκανε το βέλος. Έτσι ζήτησε από τον Δία να δώσει την αθανασία του σε κάποιον άλλον, ώστε να πεθάνει και να λυτρωθεί από τους πόνους. Με αυτήν την αίτηση, η αθανασία του Κένταυρου Χείρωνα δόθηκε στον Προμηθέα.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

Ο θείος Πυθαγόρας δημιούργησε ένα δικό του φιλοσοφικό σύστημα το οποίο έχει ομοιότητες και διαφορές από τα άλλα της εποχής του, το οποίο εξετάζει την εκπόρευση της Φύσεως, την εκπόρευση του Πνεύματος ως και την περαιτέρω εξέλιξη και πορεία του πνεύματος.

1. ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ

Η κοσμογονία αναφέρεται στην εκπόρευση της Φύσεως εξ ενός Αυθύπαρκτου Αρχικού Αιτίου το οποίο για τους Πυθαγορείους είναι το Χάος και αυτό έγινε όταν υπήρξε μια Πρώτη Κίνηση στην ουσία του Χάους με αποτέλεσμα η ουσία του Χάους να αρχίσει γίνεται ουσία της Φύσεως και η ουσία της Φύσεως να ακολουθήσει μια ατελεύτητη εξελικτική πορεία.

Αυθύπαρκτο Αρχικό Αίτιο (ΑΑΑ) είναι η αδημιούργητη αρχή από την οποία εκπορεύτηκε το Σύμπαν. Ο ορισμός ενός Αυθύπαρκτου Αρχικού Αιτίου ή Αδημιούργητης Αρχής αποτελεί μία αυθαιρεσία η οποία καθορίζεται ανάλογα με τα θρησκευτικά πιστεύω αυτού που την ορίζει. Ο ορισμός της αδημιούργητης αρχής θα πρέπει να είναι άποψη λογικοφανής και όχι αυθαίρετη (όπως συμβαίνει με τα θρησκευτικά δόγματα) ώστε να μπορεί να γίνει αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα.

Το ΧΑΟΣ ως ΑΑΑ περιγράφεται αφαιρετικά και θεωρείται ότι είναι το Άμορφο Άπειρο, το Ανεκδήλωτο Παν, η Άποιος κατάσταση του Σύμπαντος, το εν Δυνάμει Είναι της Φύσεως. Πριν προχωρήσουμε ας εξετάσουμε τις προαναφερθείσες εκφράσεις που περιγράφουν το Χάος. Έτσι: Άμορφο Άπειρο σημαίνει το χωρίς μορφική υπόσταση άπειρο. Ανεκδήλωτο Παν σημαίνει το Παν πριν οι ουσίες του εκδηλώσουν τους νόμους τους ώστε να συγκροτήσουν μορφικές υποστάσεις οι οποίες είναι κατανοητές από την ανθρώπινη διανόηση. Άποιος κατάσταση είναι εκείνη στην οποία δεν υπάρχει ποιοτική εκδήλωση των ουσιών του Χάους όπως π.χ. μεγαλύτερο-μικρότερο, θερμότερο-ψυχρότερο κλπ.

Συνεπώς το ΧΑΟΣ θεωρείται ότι αποτελεί την «εν δυνάμει» κατάσταση των ουσιών της Φύσεως που σημαίνει ότι οι ουσίες της Φύσεως στο Χάος είχαν την δυνατότητα να εκδηλωθούν και να αποτελέσουν την Φύση εφόσον ενεργούσε επ’ αυτών μια «πρώτη κίνηση».

ΠΡΩΤΗ ΚΙΝΗΣΗ ήταν το αίτιο που προκάλεσε την έναρξη της ενεργοποιήσεως της ουσίας του Χάους ώστε από την «εν δυνάμει» κατάστασή της να αρχίσει η εκπόρευση της Φύσεως. Εδώ όμως τίθεται το ερώτημα πως προκλήθηκε αυτήν η πρώτη κίνηση; επ’ αυτού υπάρχουν δυο απόψεις: α) Η εκ του ΣΚΟΠΟΥ εξήγηση της πρώτης κινήσεως κατά την οποία η πρώτη κίνηση έγινε με σκοπό την δημιουργία της Φύσεως και η Φύση έγινε με σκοπό την εμφάνιση του πνεύματος. Η θεώρηση όμως της υπάρξεως σκοπού για την εκδήλωση αυτής της πρώτης κινήσεως προϋποθέτει βούληση και επομένως την προΰπαρξη κάποιου απολύτου εξωκοσμικού όντος το οποίο έκανε την πρώτη κίνηση και β) Η εκ της ΤΑΣΕΩΣ ΠΡΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗ εξήγηση της πρώτης κινήσεως κατά την οποία η πρώτη κίνηση οφείλεται στην τάση προς μεταβολή της ενεργού ουσίας γιατί η τάση προς μεταβολή είναι μια γενική ιδιότητα τόσο της Ουσίας του Χάους όσο και της Φύσεως, η οποία (ιδιότητα) εκδηλώνεται αυθόρμητα χωρίς καμία έξωθεν επέμβαση από κάποιο απόλυτο ον και επομένως το αίτιο της εκπορεύσεως της Φύσεως είναι ενδογενές.

ΟΙ ΟΥΣΙΕΣ ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ: Εκ του Χάους εκπορεύτηκαν δυο ουσίες που είναι: η Αόριστη Δυάδα και η Μονάδα.

α) ΑΟΡΙΣΤΗ ΔΥΑΔΑ είναι η Υλική Ουσία της Φύσεως ουσία η οποία κατά τους πυθαγορείους είναι το άπειρο πλήθος των Ατόμων της ατομικής ουσίας τα οποία συγκροτούν όλες τις υλικές μορφές της φύσεως. Η ατομική ουσία είναι η ΜΗΤΕΡΑ των Κόσμων, το θήλυ της δημιουργίας και ο παθητικός παράγων των κόσμων γιατί υπόκειται στις ενεργητικές επιδράσεις της άλλης ουσίας προκειμένου να συγκροτηθούν οι μορφές.

Τα Άτομα της ατομικής ουσίας δεν έχουν καμιά σχέση ως όρος με τα άτομα που περιγράφει η φυσική, γιατί τα μεν γνωστά από την φυσική άτομα δεν είναι άτμητα αλλά συγκροτούνται από τα στοιχειώδη σωματίδια, ενώ τα Άτομα της μεριστής ουσίας είναι άτμητα και προφανώς αποτελούν την εσωτερική δομή των στοιχειωδών σωματιδίων

β) ΜΟΝΑΔΑ είναι η συνεχής ουσία η οποία με το Είναι της αποτελεί τον ουσιαστικό χώρο μέσα στον οποίο κινούνται και ενεργούν τα Άτομα της ατομικής ουσίας και συνεπώς είναι το άπειρο περιέχον του Σύμπαντος εντός του οποίου τα πάντα γίνονται. Η συνεχής ουσία είναι η πάντα συνεχής προς τον εαυτό της και το γεγονός αυτό δίνει την έννοια του χώρου, γιατί δεν είναι δυνατόν να νοηθεί χώρος χωρίς να έχει συνέχεια. Η συνεχής ουσία είναι ο Λόγος και ΠΑΤΕΡΑΣ των Κόσμων, είναι το άρρεν της δημιουργίας και ο ενεργητικός παράγων των κόσμων, γιατί με τη δράση του επί της άλλης ουσίας της ατομικής προκαλεί την συγκρότηση των μορφών αλλά και την αποσύνθεση αυτών και συνεπώς αποτελεί το Λόγο της υπάρξεως των μορφών. Την συνεχή ουσία οι ΟΡΦΙΚΟΙ την αποκαλούσαν ΑΙΘΕΡΑ, ο Ησίοδος την αποκαλούσε ΕΡΩΤΑ για να καταδείξει την γο­νιμοποιό του ικανότητα, ο Ηρά­κλειτος και οι Στωικοί ΛΟΓΟ με την έν­νοια του αι­τίου για να καταδείξουν ότι είναι το αίτιο της συνθέσεως και αποσυνθέσεως των μορφών του απείρου (Συνθετικός και Αποσυνθετικός Λόγος).

Συνεπώς ΜΟΝΑΔΑ ή ΣΥΝΕΧΗΣ ΟΥΣΙΑ είναι ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, ο Λόγος της δημιουργίας και υπάρξεως των μορφών του απείρου, η Ανάγκη η οποία περικυκλώνει τον Κόσμο (κατά τον Πυθαγόρα), την οποία ούτε οι Θεοί αντιμάχονται (κατά τον Πιττακό), καθώς όλα κατ’ ανάγκη γίνονται (κατά τον Δημόκριτο). Είναι, τέλος, το παγκόσμιο Πυρ από το οποίο όλη η Φύση αναγεννιέται.

2. ΠΝΕΥΜΑΤΟΓΟΝΙΑ

Πνευματογονία, είναι η γένεση του πνεύματος. Η λέξη πνεύμα έχει πάρα πολλές έννοιες εμείς όμως θα σταθούμε στην έννοια της γενέσεως και εκδηλώσεως της νοητικής Φύσεως. Κατά τον Νάγο «Το όλον της Φύσεως στον σπουδάζοντα αυτή εμφανίζει δυο μεγάλες και διακεκριμένες μεταξύ τους κατηγορίες: την Νοητική Φύση και την Μη Νοητική Φύση. Η Νοητική Φύσις γίνεται από την Μη Νοητική κατόπιν εκδηλώσεως νόμων οι οποίοι υπήρχαν σ’ αυτήν σε δυναμική όμως κατάσταση».

Διευκρινίζεται ότι Νοητική Φύση είναι οι ψυχικές ατομικότατες που υπάρχουν στην Φύση, ενώ Μη Νοητική Φύση είναι το σύνολο της υλικής ουσίας η οποία απλώς μετέχει στην συγκρότηση των μορφών της Φύσεως.

Εκείνο όμως που, από την προαναφερθείσα διατύπωση, αποτελεί πρωτοποριακή για τα κοινωνικά και θρησκευτικά καθιερωμένα ιδέα είναι, ότι α) η Νοητική Φύση προέρχεται από την Μη Νοητική Φύση, που σημαίνει ότι είναι προϊόν εξελίξεως της υλικής ουσίας και β) ότι η εξέλιξη αυτή της υλικής ουσίας είναι αποτέλεσμα της εκδηλώσεως νόμων, οι οποίοι υπάρχουν στην υλική ουσία σε λανθάνουσα κατάσταση. Συνεπώς κανένα εξωτερικό αίτιο δεν παρεμβαίνει σε αυτές τις διεργασίες της γενέσεως του πνεύματος και τα πάντα είναι εκδήλωση φυσικών νόμων.

Η ΨΥΧΗ: Στην συνέχεια εξεταστεί το θέμα της ψυχής, για το οποίο έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις και μάλιστα συγκρουόμενες μεταξύ τους όμως εδώ θα αναφερθούμε μόνον στην άποψη των πυθαγορείων η οποία, κατά την γνώμη μου, είναι η περισσότερο τεκμηριωμένη και σύννομη με την λογική.

Η ΛΕΞΗ ΨΥΧΗ, σύμφωνα με τα λεξικά, σημαί­νει: πνοή, αναπνοή, ζω­τική δύναμη, πνεύμα κλπ. Οι ορισμοί αυτοί όμως δεν επαρκούν για να κατανοήσουμε τι είναι ψυχή, πως συγκροτή­θηκε η ψυχή, ποιο είναι το περιεχόμενο της κλπ.

Κατά τους Πυθαγορείους η ψυχή είναι ένα άτομο της ατομικής ουσίας στο οποίο έχει εισδύσει εντός του η Συνεχής Ουσία με αποτέλεσμα να έχει συνέχεια με το Άπειρο. Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε είναι ότι το άτομο της ατομικής ουσίας που γίνεται ψυχικό άτομο είναι άτομο το οποίο έφθασε στο ανώτερο εξελικτικό του επίπεδο γι  αυτό είναι ενδιαφέρον να δούμε ποία είναι αυτά τα εξελικτικά επίπεδα.

Τα άτομα της ατομικής ουσίας με την συμμετοχή της συνεχούς ουσίας σχηματίζουν όλες τις μορφές του Απείρου. Οι λειτουργίες των μορφών αυτών είναι τέτοιες ώστε να συντελούν στην εξέλιξη, δηλαδή στον πολλαπλασιασμό των ενεργειών των ουσιών που τις συγκροτούν. Η χωρίς διακοπή εκδήλωση δυνάμεων εκ των ουσιών προκαλεί την εκδήλωση μορφών με τελειότερη σύνθεση. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα άτομα της ατομικής ουσίας εξελίσσονται διερχόμενα δια τεσσάρων καταστάσεων ή «ριζωμάτων», όπως τα χαρακτήριζε ο Εμπεδοκλής. Οι καταστάσεις αυτές έχουν μεν τις ονομασίες στερεά, υγρά, αέρια και πυρώδης. Ο χαρακτηρισμός των τεσσάρων ριζωμάτων με αυτές τις ονομασίες είναι συμβολικός και οι ονομασίες αφορούν τέσσερα εξελικτικά στάδια των ατόμων της ατομικής ουσίας. Σε κάθε μία αυτών των καταστάσεων τα Άτομα της Ατομικής ουσίας επέτυχαν ορισμένη εξέλιξη που σημαίνει την εκδήλωση ορισμένων δυνάμεων και κατόπιν αυτού με την αλληλεπίδραση τους με την Συνεχή Ουσία μετατρέπονται σε άλλη κατάσταση την πέμπτη κατάσταση, ευρισκομένη πέραν των γνωστών σε μας τεσσάρων εξελικτικών καταστάσεων του φυσικού Κόσμου.

Η μετατροπή στην πέμπτη κατάσταση γίνεται ως εξής: Η Συνεχής ουσία επιδρά στα Άτομα της Ατομικής ουσίας που βρίσκονται στην τετάρτη κατάσταση και εξ αυτής της επιδράσεως μετατρέπονται αυτά σε μία νέα κατάσταση (η οποία είναι ενδιάμεση μεταξύ τετάρτης και πέμπτης) στην οποία τα άτομα αυτά δεν μετέχουν πλέον σε συγκρότηση μορφών, αλλά είναι ανεξάρτητα. Στην νέα κατάσταση των ατόμων της ατομικής ουσίας η Κίνηση (νόμος της κινήσεως) εμφανίζεται ως συστολή τους και η Ζωή (νόμος της ζωής) ως διαστολή τους. Επειδή όμως η συστολή και η διαστολή δεν βρίσκονται σε ισοδυναμία, λόγω της αυξήσεως της δυναμικής τους ενέργειας πέ­ραν αυτής που απόκτησαν στην τε­τάρτη κατάσταση, τα άτομα αυτά βρίσκο­νται σε αστάθεια. Τότε η Συνεχής ου­σία ει­σέρ­χεται εντός αυτών των ατόμων και κα­τα­λαμβάνει θέση με­ταξύ του κέντρου και της πε­ριφέ­ρειάς τους, κα­τορθώνοντας να φέ­ρει την συστολή και την διαστολή των ατόμων σε ισοδύ­ναμη κατά­σταση και έτσι δημιουρ­γούνται άτομα πέ­μπτης κα­τα­στά­σεως τα οποία είναι πλέον ΨΥΧΙΚΑ ΆΤΟΜΑ ή άλλως οι ΨΥΧΙΚΕΣ και συνεπώς είναι το τρίτο αυτό είδος ουσίας που αναφέρει ο Πλάτωνας στον Τίμαιο. Στις προηγούμενες καταστά­σεις τα Άτομα της Ατο­μικής ουσίας δεν είχαν συνέχεια προς το Άπειρο, βρίσκονταν μόνον εντός της συνεχούς ου­σίας, ενώ στην πέμπτη κατά­σταση έχουν συνέχεια προς το Άπειρο, λόγω της Συνεχούς ουσίας που έχουν εντός τους.

3. Η ΑΠΟΘΕΩΣΗ

Κατά τους πυθαγορείους η ψυχική ατομικότητα από της συγκροτήσεώς της εξελίσσεται αενάως. Θα περάσει αρχικά από τέσσερα εξελικτικά επίπεδα: το επίπεδο των ερπετών, το επίπεδο των ιχθύων, το επίπεδο των πτηνών και τέλος το επίπεδο των θηλαστικών. Εκ του επιπέδου των θηλαστικών θα έλθει στο ανθρώπινο επίπεδο όταν αποκτήσει την λογική νόηση το οποίο είναι εξελικτικό άλμα στην εξελικτική πορεία της φύσεως.

Εις το ανθρώπινο επίπεδο η ψυχή θα περάσει τέσσερα εξελικτικά στάδια ώστε να επιτύχει την άνοδό του σε θειότερους κόσμους δηλαδή την αποθέωσή της. Η αποθέωση είναι ο τελικός στόχος του εξε­λιγμένου ανθρωπίνου πνεύματος που έχει αποκτήσει πνευματικό οργανισμό ο οποίος δεν υπόκειται στην διαδι­κασία της φθοράς και απο­σύν­θεσης του υλικού οργανι­σμού. Με την αποθέωσή του ο άνθρωπος γίνεται Θεός με την έννοια που δίδουν οι Έλληνες και όχι οι οπαδοί των βιβλικών θρησκειών και κατα­κτά την Αιώνια Ζωή δηλαδή ζωή η οποία να μην διέρχεται δια της διαδικασίας του θανάτου. Στο σημείο αυτό είναι ενδιαφέρον να δούμε τι είναι Θεοί γιατί στο θέμα αυτό υπάρχει μεγάλη παραπληροφόρηση. Κατά την Ελληνική παράδοση οι Θεοί είναι αποτέλεσμα εξέλιξης του ανθρωπίνου πνεύματος και τα λειτουργήσαντα μυστήρια απέβλεπαν στο να δείξουν στους μύστες τους την οδό προς την αποθέωση.

Όπως ο άνθρωπος με την διάνοια και τις δυνατότητες που του εξασφαλίζει η οργανική του φύση γίνεται κύριος και ρυθμιστής των φυσικών δυνάμεων του περιβάλλοντός του και επομένως κυρίαρχος αυτών, έτσι και οι Θεοί είναι κύριοι νόμων και δυνάμεων των φυσικών και προπαντός των πνευματικών κόσμων και όχι μόνο σύμβολα των μεγάλων εικόνων της Φύσεως. Συνεπώς οι Θεοί (πνεύματα) είναι συνειδήσεις οι οποίες επιτέλεσαν τον αναμορφω­τικό εκείνο κύκλο από τον οποίο μπό­ρεσαν να αντλήσουν αιώ­νιο ορ­γανικό μέσο και έτσι κυριάρχησαν ως συνει­δήσεις του Απείρου που έχουν θεία Θέληση. Όλες οι συνει­δήσεις της Φύσεως είναι προι­κισμένες να προα­χθούν στις σφαί­ρες της καθαρής γνώ­σεως και να καταστούν θείες Συνειδήσεις με ατελεύτητη εξέλιξη στον άπειρο χρόνο.

Η σχέση του Θεού πνεύματος προς τα κατόπιν αυτού ερχόμενα νοητικά όντα διέπεται υπό ενός αρ­μονι­κού νόμου, του Νόμου της Αγάπης. Συνεπώς ο άνθρωπος οφείλει προς τους Θεούς πνεύματα μό­νον αγάπη και επειδή διέπεται από τον αυτόν αρ­μονικό νόμο με τους άλλους ανθρώ­πους, οφεί­λει την ίδια αγάπη να εκδηλώνει και προς τους συ­ναν­θρώπους του.

Οσονδήποτε και αν θεωρηθεί εξελιγμένη η νοητική προσωπι­κότητα (ακόμα και αν έχει διανόηση πολύ υπέρ­τερη της ανθρώπινης) οι ακτίνες ενέργειας της δια­νοήσεώς της δεν είναι δυνατόν να διέρχονται το άπειρον και να εκτείνονται εις αυτό άνευ ορίου. Οι ακτίνες της διανοήσεως των Θεών (που είναι νοητι­κές προσωπικότητες), ενεργούν επί ορισμένου κό­σμου και έχουν σχέσεις μόνον προς αυτόν, συνεπώς δεν έχουν καμία ταύτιση με το Αίτιο Εκπορεύσεως της φύσεως δηλαδή με τον Δημιουργό όπως επικράτησε να λέγεται.

ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΤΑΚΑΣ, φυσικός και πτυχιούχος της Νομικής.

Το κείνενο αυτό είναι μια πολύ σύντομη σύνοψη του βιβλίου μου ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ (εκ 360 περίπου σελίδων) του οποίου η β’ έκδοση θα κυκλοφορήσει εντός του Ιανουαρίου.

ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ ΩΣ ΟΛΟΓΡΑΜΜΑ

Το 1982 συνέβη ένα αξιόλογο γεγονός. Στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων, μια ομάδα ερευνητών υπό τη διεύθυνση του φυσικού Alain Aspect πραγματοποίησε ένα πείραμα που ίσως αποδειχτεί μια μέρα ως το σημαντικότερο πείραμα του 20ού αιώνα. Δεν ακούσατε βεβαίως γι’ αυτό στις απογευματινές ειδήσεις. Και αν δεν έχετε τη συνήθεια να διαβάζετε επιστημονικά περιοδικά, πιθανότατα δεν έχετε ποτέ ακούσει ούτε το όνομα του Aspect, αν και υπάρχουν αρκετοί που πιστεύουν ότι η ανακάλυψή του μπορεί ν’ αλλάξει το πρόσωπο της επιστήμης. Ο Aspect και η ομάδα του ανακάλυψαν ότι υπό ορισμένες συνθήκες τα υποατομικά σωματίδια, όπως το ηλεκτρόνιο, μπορούν να επικοινωνούν ακαριαία μεταξύ τους ανεξάρτητα από την απόσταση που τα χωρίζει. Δεν έχει σημασία αν απέχουν 10 μέτρα ή 10 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα.

Κατά κάποιο τρόπο, κάθε σωματίδιο δείχνει σα να ξέρει τι κάνει το άλλο. Το πρόβλημα μ’ αυτό το κατόρθωμα είναι ότι παραβιάζει το παλιό αξίωμα του Αϊνστάιν ότι καμιά επικοινωνία δεν μπορεί να γίνεται με ταχύτητα ανώτερη από την ταχύτητα του φωτός. Εφ’ όσον μια ταχύτητα ανώτερη από την ταχύτητα του φωτός είναι ισοδύναμη με τη διάσπαση του φράγματος του χρόνου, το ανησυχητικό αυτό ενδεχόμενο έχει αναγκάσει ορισμένους φυσικούς να προσπαθούν να βρούν περίπλοκους τρόπους για να εξηγήσουν τα ευρήματα του Aspect. ΄Εχει όμως εμπνεύσει άλλους να προτείνουν πιο ριζοσπαστικές ερμηνείες.

Ο φυσικός David Bohm του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, παραδείγματος χάρη, πιστεύει ότι τα ευρήματα του Aspect υποδηλώνουν ότι δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα, ότι παρά τη φαινομενική του συμπάγεια το σύμπαν είναι κατά βάση ένα φάντασμα, ένα γιγαντιαίο και απίστευτα λεπτομερειακό ολόγραμμα.

Για να καταλάβει κανείς γιατί ο Bohm προβάλλει τον εκπληκτικό αυτό ισχυρισμό, πρέπει να γνωρίζει λίγα πράγματα για τα ολογράμματα. ΄Ενα ολόγραμμα είναι μια τρισδιάστατη φωτογραφία που γίνεται με τη βοήθεια ενός λέιζερ. Για να γίνει ένα ολόγραμμα, η φωτογραφική πλάκα φωτίζεται από μια δέσμη λέιζερ. Παράλληλα. μια δεύτερη δέσμη ακτίνων λέιζερ φωτίζει το υπό φωτογράφηση αντικείμενο και το ανακλώμενο φως της πέφτει κι αυτό στη φωτογραφική πλάκα. Το πρότυπο παρεμβολής (η ανάμειξη δηλαδή των δύο ακτίνων λέιζερ) αιχμαλωτίζεται έτσι στη πλάκα. ΄Οταν εμφανιστεί το φιλμ, αυτό που φαίνεται είναι ένας ακατανόητος στρόβιλος φωτεινών και σκοτεινών γραμμών. Μόλις όμως το φιλμ φωτιστεί από μια άλλη δέσμη λέιζερ, εμφανίζεται μια τρισδιάστατη εικόνα του αρχικού αντικειμένου.

Το τρισδιάστατο αυτών των εικόνων δεν είναι το μόνο αξιόλογο χαρακτηριστικό των ολογραμμάτων. Αν το ολόγραμμα ενός τριαντάφυλλου κοπεί στη μέση και ύστερα φωτιστεί από ένα λέιζερ, το κάθε μισό θα συνεχίσει να περιέχει ολόκληρη την εικόνα του τριαντάφυλλου.
Μάλιστα, ακόμα και αν τα δύο μισά ξανακοπούν στη μέση, κάθε κομμάτι του φιλμ θα περιέχει πάντοτε μια μικρότερη αλλά πλήρη εκδοχή της αρχικής εικόνας. Αντίθετα από την κανονική φωτογραφία, κάθε κομμάτι του ολογράμματος περιέχει όλες τις πληροφορίες που διαθέτει το σύνολο.

Η φύση της ολογραφίας (το όλον σε κάθε τμήμα) μας προσφέρει έναν εντελώς καινούργιο τρόπο να κατανοήσουμε την οργάνωση και την τάξη. Στη μεγαλύτερη διάρκεια της ιστορίας της, η δυτική επιστήμη έχει κινηθεί με την αντίληψη ότι ο καλύτερος τρόπος να κατανοήσουμε ένα φυσικό φαινόμενο, είτε πρόκειται για ένα βάτραχο είτε για ένα άτομο, είναι να το τεμαχίσουμε και να μελετήσουμε τα τμήματά του.

Η ολογραφία μάς διδάσκει ότι μερικά πράγματα στο σύμπαν μάλλον δεν προσφέρονται γι’ αυτή την προσέγγιση. Αν προσπαθήσουμε να τεμαχίσουμε κάτι που έχει κατασκευαστεί ολογραφικά, δεν θα πάρουμε τα τμήματα που το απαρτίζουν, αλλά μόνο μικρότερα σύνολα.

Η προσέγγιση αυτή υπέδειξε στον Bohn έναν άλλο τρόπο να κατανοήσει την ανακάλυψη του Aspect. Ο Bohm πιστεύει ότι ο λόγος που τα υποατομικά σωματίδια μπορούν να παραμένουν σε επαφή μεταξύ τους ανεξάρτητα από την απόσταση που τα χωρίζει δεν είναι ότι στέλνουν πέρα δώθε κάποιου είδους μυστηριώδη μηνύματα, αλλά επειδή η χωριστότητά τους είναι μια ψευδαίσθηση. Υποστηρίζει ότι σε κάποιο βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας τα σωματίδια αυτά δεν είναι ιδιαίτερες οντότητες, αλλά προεκτάσεις του ίδιου θεμελιακού κάτι.

Για να βοηθήσει τους άλλους να δουν καλύτερα τι εννοεί, ο Bohm προτείνει την εξής εικόνα. Φαντασθείτε ένα ενυδρείο που περιέχει ένα ψάρι. Φαντασθείτε επίσης ότι δεν μπορείτε να δείτε κατευθείαν το ενυδρείο και ότι η γνώση σας γι’ αυτό και για όσα περιέχει προέρχεται από δύο τηλεοπτικές κάμερες, που η μια βλέπει την πρόσοψη του ενυδρείου και η άλλη το πλάι του.

Καθώς κοιτάτε τις δύο τηλεοπτικές οθόνες, αρχικά μάλλον θα υποθέσετε ότι το ψάρι σε κάθε οθόνη είναι μια ιδιαίτερη οντότητα. Στο κάτω κάτω της γραφής, αφού οι κάμερες βλέπουν από διαφορετικές γωνίες, κάθε εικόνα θα είναι αρκετά διαφορετική. Αλλά καθώς συνεχίζετε να κοιτάτε τα δύο ψάρια, κάποια στιγμή θα αντιληφθείτε ότι υπάρχει μια συγκεκριμένη σχέση ανάμεσά τους: ΄Οταν το ένα ψάρι γυρίζει, το άλλο κάνει επίσης μια ελαφρώς διαφορετική αλλά αντίστοιχη στροφή. ΄Οταν το ένα κοιτάζει μπροστά, το άλλο πάντοτε κοιτάζει προς το πλάι. Αν δεν αντιληφθείτε τη συνολική εικόνα της κατάστασης, ίσως να συμπεράνετε ότι τα ψάρια πρέπει να επικοινωνούν ακαριαία μεταξύ τους, αλλά προφανώς τούτο δεν είναι αλήθεια.

Ακριβώς αυτό, λέει ο Bohm, συμβαίνει στα υποατομικά σωματίδια του πειράματος του Aspect. Σύμφωνα με τον Bohn, η φαινομενικά ταχύτερη του φωτός σύνδεση μεταξύ των υποατομικών σωματιδίων μας λέει ότι υπάρχει ένα βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας, το οποίο δεν αντιλαμβανόμαστε, μια πιο πολύπλοκη διάσταση πέρα από τη δική μας που είναι ανάλογη με το ενυδρείο. Και προσθέτει πως βλέπουμε τα σωματίδια σα να είναι χωριστά επειδή βλέπουμε μόνο ένα τμήμα της πραγματικότητάς τους.

Τα σωματίδια αυτά δεν είναι χωριστά «τμήματα», αλλά εκφάνσεις μιας βαθύτερης και πιο θεμελιακής ενότητας που είναι τελικά το ίδιο ολογραφική και αδιαίρετη σαν το τριαντάφυλλο που αναφέραμε. Και αφού τα πάντα στη φυσική πραγματικότητα απαρτίζονται από αυτά τα «είδωλα», το ίδιο το σύμπαν είναι μια προβολή, ένα ολόγραμμα.

Πέραν της φαντασματοειδούς του φύσης, ένα τέτοιο σύμπαν θα περιέχει και άλλα μάλλον εκπληκτικά χαρακτηριστικά. Εάν η φαινομενική χωριστότητα των υποατομικών σωματιδίων είναι ψευδαίσθηση, αυτό σημαίνει ότι σε ένα βαθύτερο επίπεδο πραγματικότητας όλα τα πράγματα στο σύμπαν είναι απείρως αλληλένδετα.

Τα ηλεκτρόνια σε ένα άτομο άνθρακος στον ανθρώπινο εγκέφαλο συνδέονται με τα υποατομικά σωματίδια που απαρτίζουν κάθε σολομό που κολυμπά, κάθε καρδιά που χτυπά και κάθε άστρο που τρεμοσβήνει στον ουρανό.

Τα πάντα αλληλοδιεισδύουν στα πάντα και, αν και η ανθρώπινη φύση προσπαθεί να κατηγοριοποιήσει, να ταξινομήσει και να υποδιαιρέσει τα διάφορα φαινόμενα του σύμπαντος, όλοι οι καταμερισμοί είναι κατ’ ανάγκη τεχνητοί και το σύνολο της φύσης είναι τελικά ένα αδιάσπαστο όλον.

Σε ένα ολογραφικό σύμπαν, ακόμα και ο χρόνος και ο χώρος δεν μπορούν να θεωρούνται πια ως θεμελιώδη στοιχεία. Επειδή έννοιες όπως η τοπικότητα δεν ισχύουν σε ένα σύμπαν όπου τίποτα δεν είναι πράγματι χωριστό από οτιδήποτε άλλο, ο χρόνος και ο τρισδιάστατος χώρος, σαν τις εικόνες του ψαριού στις τηλεοπτικές οθόνες, θα πρέπει επίσης να θεωρούνται ως προβολές της βαθύτερης αυτής τάξης.

Στο βαθύτερο επίπεδό της η πραγματικότητα είναι ένα είδος υπερολογράμματος όπου το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον συνυπάρχουν ταυτόχρονα. Αυτό υποδηλώνει ότι με τα κατάλληλα εργαλεία ίσως μια μέρα να μπορούμε να διεισδύσουμε στο υπερολογραφικό επίπεδο της πραγματικότητας για να ανασύρουμε σκηνές από το ξεχασμένο παρελθόν.

Το τι άλλο περιέχει το υπερολόγραμμα είναι ένα ανοιχτό ερώτημα. Εάν, για χάρη της συζήτησης, δεχτούμε ότι το υπερολόγραμμα είναι η μήτρα που έχει γεννήσει τα πάντα στο σύμπαν μας, το ελάχιστο που περιέχει είναι κάθε υποατομικό σωματίδιο που έχει υπάρξει ή θα υπάρξει — κάθε δυνατό μόρφωμα ύλης και ενέργειας, από τις χιονονιφάδες μέχρι τα κβάζαρς, από τις γαλάζιες φάλαινες μέχρι τις ακτίνες γάμμα. Πρέπει να το βλέπουμε σαν μια κοσμική αποθήκη των πάντων.

Αν και ο Bohm παραδέχεται ότι δεν έχουμε τρόπο να γνωρίζουμε τι άλλο μπορεί να βρίσκεται κρυμμένο μέσα στο υπερολόγραμμα, τολμάει να πει ότι δεν έχουμε κανένα λόγο να υποθέσουμε ότι δεν περιέχει περισσότερα. Ή, όπως το θέτει ο ίδιος, ίσως το υπερολογραφικό επίπεδο της πραγματικότητας να είναι μια «απλή φάση» πέραν της οποίας βρίσκεται “μια απειρία περαιτέρω ανάπτυξης».

Ο Bohm δεν είναι ο μόνος ερευνητής που έχει βρει ενδείξεις ότι το σύμπαν είναι ένα ολόγραμμα. Δουλεύοντας ανεξάρτητα στον τομέα της έρευνας εγκεφάλου, ο νευροφυσιολόγος Karl Pribram του Πανεπιστημίου του Στάντφορντ είναι κι αυτός πεπεισμένος για την ολογραφική φύση της πραγματικότητας.

Ο Pribram κατέληξε στο ολογραφικό μοντέλο εξαιτίας του μυστηρίου για το πώς και το πού αποθηκεύονται οι μνήμες στον εγκέφαλο. Επί δεκαετίες, πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι αντί να περιορίζονται σε συγκεκριμένα σημεία, οι μνήμες είναι διασκορπισμένες σε ολόκληρο τον εγκέφαλο.

Σε μια σειρά σημαντικών πειραμάτων του τη δεκαετία του 1920, ο Karl Lashley διαπίστωσε ότι οποιοδήποτε τμήμα του εγκεφάλου ενός ποντικού και αν αφαιρούσε ήταν αδύνατο να σβήσει τη μνήμη του πώς το ζώο να πραγματοποιεί πολύπλοκες δράσεις που είχε εκμάθει πριν από την επέμβαση. Το μόνο πρόβλημα ήταν ότι κανένας δεν είχε μπορέσει να προτείνει ένα μηχανισμό που να μπορούσε να εξηγήσει αυτή την περίεργη φύση (το όλον σε κάθε τμήμα) της αποθήκευσης της μνήμης.

Τη δεκαετία του 1960, ο Pribram ήρθε σε επαφή με την έννοια της ολογραφίας και συνειδητοποίησε πως είχε βρει την ερμηνεία που αναζητούσαν οι επιστήμονες του εγκεφάλου. Ο Pribram πιστεύει ότι οι μνήμες δεν κωδικοποιούνται σε νευρώνες ή μικρές ομάδες νευρώνων, αλλά σε πρότυπα νευρικών παλμών που διατρέχουν ολόκληρο τον εγκέφαλο με τον ίδιο τρόπο που τα πρότυπα παρεμβολής του φωτός λέιζερ διατρέχουν ολόκληρη την επιφάνεια ενός φιλμ που περιέχει μια ολογραφική εικόνα. Με άλλα λόγια, ο Pribram πιστεύει ότι ο ίδιος ο εγκέφαλος είναι ένα ολόγραμμα.

Η θεωρία του Pribram εξηγεί επίσης πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να αποθηκεύει τόσες πολλές μνήμες σε τόσο μικρό χώρο. ΄Εχει υπολογιστεί ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει ικανότητα απομνημόνευσης κάπου 10 δισεκατομμυρίων bits πληροφορίας κατά τη διάρκεια της μέσης ανθρώπινης ζωής — περίπου την ίδια ίδια ποσότητα πληροφοριών που περιέχουν πέντε σειρές της Encyclopaedia Britannica.

Ομοίως, έχει ανακαλυφθεί ότι εκτός των άλλων τους δυνατοτήτων, τα ολογράμματα διαθέτουν μια εκπληκτική ικανότητα αποθήκευσης πληροφοριών. Μεταβάλοντας απλώς τη γωνία υπό την οποία τα δύο λέιζερ προσπίπτουν στη φωτογραφική πλάκα, είναι δυνατόν να καταγραφούν πολλές διαφορετικές εικόνες στην ίδια επιφάνεια. ΄Εχει αποδειχτεί ότι ένα κυβικό εκατοστό φιλμ μπορεί να χωρέσει μέχρι και 10 δισεκατομμύρια bits πληροφορίας.

Η μυστηριώδης ικανότητά μας να ανακαλούμε οποιαδήποτε πληροφορία χρειαζόμαστε από την τεράστια αποθήκη της μνήμης μας γίνεται πιο κατανοητή εάν ο εγκέφαλος λειτουργεί σύμφωνα με τις αρχές της ολογραφίας. Εάν ένας φίλος σας ζητήσει να του πείτε τι σας έρχεται στο νου όταν σας λέει τη λέξη «ζέβρα», δεν χρειάζεται να ψάξετε αδέξια σε ένα τεράστιο αλφαβητικό αρχείο του εγκεφάλου για να βρείτε την απάντηση. Αντίθετα, συνερμοί όπως «ραβδώσεις», «ιπποειδές» και «ζώο της Αφρικής» ξεπετάγονται ακαριαία στο κεφάλι σας.

Πράγματι, ένα από τα πιο εκπληκτικά πράγματα στην ανθρώπινη διαδικασία σκέψης είναι ότι κάθε κομμάτι πληροφορίας φαίνεται να είναι ακαριαία αλληλένδετο με κάθε άλλο κομμάτι πληροφορίας — ένα άλλο χαρακτηριστικό εγγενές στο ολόγραμμα. Επειδή κάθε τμήμα ενός ολογράμματος είναι απείρως αλληλένδετο με κάθε άλλο τμήμα, είναι ίσως το υπέρτατο παράδειγμα αλληλένδετου συστήματος της φύσης.

Η αποθήκευση της μνήμης δεν είναι το μόνο νευροφυσιολογικό μυστήριο που γίνεται πιο προσιτό υπό το φως του ολογραφικού μοντέλου του εγκεφάλου που διατύπωσε ο Pribram. ΄Ενα άλλο είναι το πώς ο εγκέφαλος είναι σε θέση να μεταφράζει την πλημμύρα των συχνοτήτων που δέχεται μέσω των αισθήσεων (συχνότητες φωτός, ακουστικές συχνότητες και ούτω καθεξής) στο συμπαγή κόσμο της αντίληψής μας.

Η κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση των συχνοτήτων είναι αυτό ακριβώς που κάνει καλύτερα ένα ολόγραμμα. ΄Οπως το ολόγραμμα λειτουργεί σαν ένα είδος φακού, σαν μια μεταφραστική συσκευή ικανή να μετατρέπει μια φαινομενικά ακατανόητη μουτζούρα συχνοτήτων σε μια συμπαγή εικόνα, ο Pribram πιστεύει ότι και ο εγκέφαλος αποτελεί ένα φακό και χρησιμοποιεί ολογραφικές αρχές για να μετατρέψει μαθηματικά τις συχνότητες που δέχεται μέσω των αισθήσεων στον εσωτερικό κόσμο της νόησης.

΄Ενα εντυπωσιακό σώμα ενδείξεων υποδηλώνει ότι ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί ολογραφικές αρχές για να πραγματοποιήσει τις λειτουργίες του. Και η θεωρία του Pribram κερδίζει όλο και μεγαλύτερη υποστήριξη από τους νευροφυσιολόγους. Ο Ιταλο-αργεντινός ερευνητής Hugo Zucarelli επεξέτεινε πρόσφατα το ολογραφικό μοντέλο στον κόσμο των ακουστικών φαινομένων. Προβληματισμένος από το γεγονός ότι οι άνθρωποι μπορούν να εντοπίζουν μια ηχητική πηγή χωρίς να κουνάνε το κεφάλι τους, ακόμα και αν ακούνε μόνο από το ένα αυτί, ο Zucarelli ανακάλυψε ότι οι ολογραφικές αρχές μπορούν να εξηγήσουν αυτή την ικανότητα.

Ο Zucarelli ανέπτυξε επίσης την τεχνολογία του ολοφωνικού ήχου, μια τεχνική εγγραφής ικανή να αναπαράγει ακουστικές καταστάσεις με έναν σχεδόν απόκοσμο ρεαλισμό.

Η πεποίθηση του Pribram ότι ο εγκέφαλός μας κατασκευάζει μαθηματικά τη «συμπαγή» πραγματικότητα με βάση την τροφοδότηση από ένα τομέα συχνοτήτων έχει γνωρίσει επίσης και μια σημαντική πειραματική υποστήριξη. ΄Εχει διαπιστωθεί ότι κάθε αίσθησή μας συλλαμβάνει ένα πολύ ευρύτερο φάσμα συχνοτήτων απ’ ό,τι υποψιαζόμαστε μέχρι τώρα.

Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει, λόγου χάρη, ότι το οπτικό μας σύστημα είναι ευαίσθητο και σε ακουστικές συχνότητες, ότι η αίσθηση της όσφρησης εξαρτάται εν μέρει απ’ αυτό που σήμερα ονομάζουμε «οσμωτικές συχνότητες» και ότι ακόμα και τα κύτταρα του σώματός μας είναι ευαίσθητα σε ένα ευρύ φάσμα συχνοτήτων. ΄Ολα αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι μόνο στον ολογραφικό χώρο της συνείδησης οι συχνότητες αυτές ταξινομούνται και διασπώνται στις συμβατικές αντιλήψεις μας.

Αλλά η πιο εκπληκτική πλευρά του ολογραφικού μοντέλου του εγκεφάλου του Pribram είναι το τι συμβαίνει εάν το αντιπαραθέσουμε με τη θεωρία του Bohm. Γιατί εάν η συμπάγεια του κόσμου δεν είναι παρά μια δευτερεύουσα πραγματικότητα και αυτό που «υπάρχει» είναι στην πραγματικότητα μια ολογραφική μουτζούρα συχνοτήτων και εάν ο εγκέφαλος είναι κι αυτός ένα ολόγραμμα που επιλέγει απλώς κάποιες συχνότητες από αυτή τη μουτζούρα και μαθηματικά τις μεταμορφώνει σε αισθητηριακές αντιλήψεις, τότε τί γίνεται η αντικειμενική πραγματικότητα; Για να το πούμε απλά, παύει να υπάρχει. ΄Οπως υποστηρίζουν από πολύ καιρό οι θρησκείες της Ανατολής, ο υλικός κόσμος είναι Μάγια, παραίσθηση, και το να σκεφτόμαστε πως είμαστε φυσικά όντα που κινούνται σε ένα φυσικό κόσμο, είναι κι αυτό παραίσθηση.

Στην πραγματικότητα είμαστε «δέκτες» που πλέουν σε μια καλειδοσκοπική θάλασσα συχνοτήτων κι αυτό που ανασύρουμε από αυτή τη θάλασσα και το μεταμορφώνουμε σε φυσική πραγματικότητα δεν είναι παρά ένα από τα κανάλια που ανασύρονται από το υπερολόγραμμα.

Η νέα αυτή εκπληκτική εικόνα της πραγματικότητας, η σύνθεση των απόψεων του Bohm και του Pribram, αποκαλείται σήμερα το ολογραφικό παράδειγμα και αν και πολλοί επιστήμονες την έχουν υποδεχτεί με σκεπτικισμό έχει ηλεκτρίσει άλλους. Μια μικρή αλλά διευρυνόμενη ομάδα ερευνητών πιστεύουν ότι μπορεί να είναι το πιο επακριβές μοντέλο της πραγματικότητας που έχει καταλήξει η επιστήμη μέχρι σήμερα. Και ακόμα περισσότερο, μερικοί πιστεύουν ότι μπορεί να λύσει μερικά μυστήρια που μέχρι τώρα δεν έχουν εξηγηθεί από την επιστήμη και ακόμα να καθιερώσει το παραφυσικό σαν τμήμα της φύσης.

Πολυάριθμοι ερευνητές, μεταξύ αυτών ο Bohm και ο Pribram, έχουν παρατηρήσει ότι πολλά παραψυχολογικά φαινόμενα γίνονται πιο κατανοητά με τους όρους του ολογραφικού παραδείγματος. Σε ένα σύμπαν όπου οι ατομικοί εγκέφαλοι είναι στην πραγματικότητα αδιαίρετα τμήματα του ευρύτερου ολογράμματος και τα πάντα είναι απείρως αλληλένδετα, η τηλεπάθεια ίσως να είναι απλώς πρόσβαση στο ολογραφικό επίπεδο.

Προφανώς είναι πολύ πιο εύκολο να καταλάβουμε πώς η πληροφορία μπορεί να ταξιδέψει από το νου του Α ανθρώπου στο νου του Β σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση και βοηθάει να εννοήσουμε έναν αριθμό άλυτων μυστηρίων στην ψυχολογία. Ιδιαίτερα, ο Grof πιστεύει ότι το ολογραφικό παράδειγμα προσφέρει ένα μοντέλο για να καταλάβουμε πολλά από τα περίεργα φαινόμενα που γνωρίζουν άνθρωποι στη διάρκεια αλλαγμένων καταστάσεων συνείδησης.

Τη δεκαετία του 1950, ενώ πραγματοποιούσε έρευνα για το LSD ως ψυχοθεραπευτικό εργαλείο, ο Grof είχα μια ασθενή που ξαφνικά άρχισε να πιστεύει πως είχε αποκτήσει την προσωπικότητα ενός θηλυκού προϊστορικού ερπετού. Στη διάρκεια των παραισθήσεών της, δεν έδωσε μόνο μια πλούσια λεπτομερή περιγραφή του πώς είναι να ζεις μέσα σε μια τέτοια μορφή, αλλά παρατήρησε και ότι τμήμα της σεξουαλικής ανατομίας των αρσενικών του είδους ήταν ένα έγχρωμο μπάλωμα στο πλάι του κεφαλιού τους.

Αυτό που εντυπωσίασε τον Grof ήταν ότι αν και η γυναίκα δεν είχε καμιά προηγούμενη γνώση γι’ αυτά τα θέματα, μια συζήτηση αργότερα με ένα ζωολόγο επιβεβαίωσε ότι σε ορισμένα είδη ερπετών οι έγχρωμες περιοχές στο κεφάλι παίζουν πράγματι σημαντικό ρόλο στην πυροδότηση της σεξουαλικής διέγερσης.

Η εμπειρία της γυναίκας δεν ήταν κάτι μοναδικό. Στη διάρκεια της έρευνας, ο Grof αντιμετώπισε παραδείγματα ασθενών που παλινδρομούσαν και ταυτίζονταν με όλα σχεδόν τα είδη του εξελικτικού δέντρου (ευρήματα που ενέπνευσαν τη σκηνή της μεταβολή ανθρώπου σε πίθηκο στην ταινία «Altered States»). Επιπλέον βρήκε ότι οι εμπειρίες αυτές περιείχαν σπάνιες ζωολογικές λεπτομέρειες που εκ των υστέρων αποδεικύονταν ακριβείς.

Οι παλιδρομήσεις στο ζωικό βασίλειο δεν ήταν τα μόνα παράδοξα ψυχολογικά φαινόμενα που αντιμετώπισε ο Grof. Είχε επίσης ασθενείς που έδειχναν να αντλούν πληροφορίες από κάποιο είδος συλλογικής ή φυλετικής μνήμης. ΄Ατομα με ελάχιστη ή καθόλου παιδεία έδιναν ξαφνικά λεπτομερείς περιγραφές ζωροαστρικών επικήδειων τελετών και σκηνών από την ινδουιστική μυθολογία. ΄Αλλα άτομα έδιναν πειστικές περιγραφές εξωσωματικών εμπειριών, προγνωστικές ματιές στο μέλλον και παλινδρομήσεις σε φαινομενικές μετενσαρκώσεις προηγούμενων ζωών.

Σε μεταγενέστερη έρευνα, ο Grof διαπίστωσε το ίδιο φάσμα φαινομένων να εκδηλώνεται σε θεραπευτικές συναντήσεις χωρίς χρήση φαρμάκων. Επειδή το κοινό στοιχείο σ’ αυτές τις εμπειρίες φαινόταν να είναι η υπέρβαση της ατομικής συνείδησης πέρα από τα όρια του εγώ και τους περιορισμούς του χωροχρόνου, ο Grof ονόμασε αυτές τις εκφάνσεις «υπερπροσωπικές εμπειρίες» και στα τέλη της δεκαετίας του ’60 βοήθησε να θεμελιωθεί ο κλάδος της ψυχολογίας που ονομάζεται “υπερπροσωπική ψυχολογία» (transpersonal psychology) και είναι αφιερωμένος στη μελέτη τους.

Αν και ο ιδρυθείς από τον Grof Σύνδεσμος Υπερπροσωπικής Ψυχολογίας γρήγορα προσέλκυσε μια διευρυνόμενη ομάδα επαγγελματιών με παρόμοιες αντιλήψεις και έγινε ένας αξιοσέβαστος κλάδος της ψυχολογίας, επί χρόνια ούτε ο Grof ούτε οι συνεργάτες του ήταν σε θέση να προτείνουν ένα μηχανισμό για την εξήγηση των παράδοξων ψυχολογικών φαινομένων που παρατηρούσαν. Αλλά αυτό άλλαξε με την εμφάνιση του ολογραφικού παραδείγματος. ΄Όπως σημείωνε ο Grof, εάν ο νους είναι πράγματι τμήμα ενός συνεχούς, ενός λαβυρίνθου που συνδέεται όχι μόνο με κάθε άλλο νου που υπάρχει ή έχει υπάρξει, αλλά και με κάθε άτομο, οργανισμό και περιοχή στην απεραντωσύνη του ίδιου του χωροχρόνου, το γεγονός ότι μπορεί περιστασιακά να κάνει επιδρομές στο λαβύρινθο και να έχει υπερπροσωπικές εμπειρίες δεν φαίνεται πλέον τόσο παράδοξο.

Το ολογραφικό παράδειγμα έχει επίσης επιπτώσεις και στις λεγόμενες σκληρές επιστήμες, όπως η βιολογία. Ο Keith Floyd, ψυχολόγος στο Κολλέγιο Virginia Intermont, υπογραμμίζει ότι εάν η συμπάγεια της πραγματικότητας δεν είναι παρά μια ολογραφική παραίσθηση, δεν είναι πια σωστό να λέμε ότι ο εγκέφαλος παράγει τη συνείδηση. Μάλλον, είναι η συνείδηση που δημιουργεί την επίφαση του εγκεφάλου — καθώς και του σώματος και του καθετί γύρω μας που τα ερμηνεύουμε ως φυσικά.

Μια τέτοια ανατροπή στον τρόπο που αντικρύζουμε τις βιολογικές δομές έχει αναγκάσει ερευνητές να παρατηρήσουν ότι η ιατρική και η αντίληψή μας για τη θεραπευτική διαδικασία θα μπορούσε επίσης να μεταμορφωθεί από το ολογραφικό παράδειγμα. Εάν η φαινομενική φυσική δομή του σώματος δεν είναι παρά μια ολογραφική προβολή της συνείδησης, είναι φανερό ότι ο καθένας μας είναι πολύ πιο υπεύθυνος για την υγεία του απ’ όσο πιστεύει η τρέχουσα ιατρική σοφία. Αυτό που θεωρούμε σήμερα αξιοθαύμαστη υποχώρηση των ασθενειών μπορεί στην πραγματικότητα να οφείλεται σε αλλαγές στη συνείδηση, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν αλλαγές στο ολόγραμμα του σώματος.

Παρομοίως, οι αμφισβητούμενες νέες τεχνικές θεραπείας όπως η οπτικοποίηση μπορεί να λειτουργούν τόσο καλά επειδή στην ολογραφική περιοχή της σκέψης οι εικόνες είναι τελικά το ίδιο πραγματικές με την πραγματικότητα.

Ακόμα και οράματα και εμπειρίες που αναφέρονται σε μια «μη-κανονική» πραγματικότητα μπορούν να ερμηνευτούν με το ολογραφικό παράδειγμα. Στο βιβλίο του Δώρα Αγνώστων Πραγμάτων, ο βιολόγος Lyall Watson περιγράφει τη συνάντησή του με μια Ινδονήσια σαμάνα, η οποία αφού χόρεψε ένα τελετουργικό χορό ήταν σε θέση να κάνει ένα ολόκληρο δασάκι να εξαφανιστεί. Ο Watson λέει ότι όσο ο ίδιος και ένας ακόμα κατάπληκτος θεατής συνέχιζαν να παρατηρούν τη γυναίκα, αυτή ανάγκασε τα δέντρα να επανεμφανιστούν και ύστερα «κλικ» χάθηκαν πάλι και επανεμφανίστηκαν αρκετές φορές διαδοχικά.

Αν και οι σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις δεν είναι σε θέση να ερμηνεύσουν τέτοια γεγονότα, εμπειρίες σαν κι αυτή γίνονται πιο προσιτές αν η «σκληρή» πραγματικότητα είναι απλώς μια ολογραφική προβολή. ΄Ίσως συμφωνούμε στο τι είναι «εκεί» ή «όχι εκεί» επειδή αυτό που ονομάζουμε ομόφωνη πραγματικότητα διατυπώνεται και επικυρώνεται στο επίπεδο του ανθρώπινου ασυνειδήτου όπου όλοι οι νόες είναι απείρως αλληλένδετοι.

Εάν αυτό είναι αλήθεια, πρόκειται για τη σημαντικότερη επίπτωση του ολογραφικού παραδείγματος, επειδή σημαίνει ότι εμπειρίες σαν αυτή του Watson δεν είναι συνήθεις μόνο και μόνο επειδή δεν έχουμε προγραμματίσει τον νου μας με πεποιθήσεις που θα τις έκαναν συνήθεις. Σε ένα ολογραφικό σύμπαν δεν υπάρχουν όρια στην έκταση που μπορούμε να μεταβάλουμε το ντύμα της πραγματικότητας.

Αυτό που αντιλαμβανόμαστε σαν πραγματικότητα είναι απλώς ένας καμβάς που περιμένει να ζωγραφίσουμε πάνω του όποια εικόνα θέλουμε. Τα πάντα είναι δυνατά, από το λύγισμα κουταλιών με τη δύναμη του νου μέχρι τα φαντασμαγορικά γεγονότα που έζησε ο Castaneda στις συναντήσεις του με τον Ινδιάνο μάγο Δον Χουάν, γιατί η μαγεία είναι φυσικό μας δικαίωμα, εξίσου θαυματουργό με την ικανότητά μας να παράγουμε την πραγματικότητα που θέλουμε μέσα στα όνειρά μας.

Πράγματι, και οι πιο θεμελιακές αντιλήψεις μας για την πραγματικότητα γίνονται ύποπτες, γιατί σε ένα ολογραφικό σύμπαν, όπως κατέδειξε ο Pribram, ακόμα και τα τυχαία γεγονότα πρέπει να θεωρηθούν ότι βασίζονται σε ολογραφικές αρχές και είναι συνεπώς προκαθορισμένα. Οι συγχρονικότητες ή αξιοπρόσεκτες συμπτώσεις ξαφνικά αποκτούν νόημα και τα πάντα στην πραγματικότητα θα πρέπει να ειδωθούν σαν αλληγορία, επειδή ακόμα και οι πιο τυχαίες συμπτώσεις θα πρέπει να εκφράζουν κάποια θεμελιώδη συμμετρία.  Το εάν το ολογραφικό παράδειγμα του Bohm και του Pribram θα γίνει αποδεκτό από την επιστήμη ή θα πεθάνει άδοξα είναι κάτι που θα το δούμε. Μπορούμε όμως με ασφάλεια να πούμε πως έχει ήδη επηρεάσει τη σκέψη πολλών επιστημόνων. Και εάν ακόμα διαπιστωθεί ότι το ολογραφικό μοντέλο δεν προσφέρει τη καλύτερη ερμηνεία για την ακαριαία επικοινωνία που δείχνει να συμβαίνει ανάμεσα σε υποατομικά σωματίδια, τουλάχιστον, όπως παρατηρεί ο Basil Hiley, ένας φυσικός στο Κολλέγιο Birbeck του Λονδίνου, τα ευρήματα του Aspect «δείχνουν πως πρέπει να προετοιμαζόμαστε για ριζικά καινούργιες θεωρήσεις της πραγματικότητας».

ΠΗΓΗ http://www.meta.gr/articles/hologram.htm

ΔΕΛΦΙΚΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΜΑΤΑ

ΔΕΛΦΙΚΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΜΑΤΑ Ή ΠΥΘΙΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

 Τα παρακάτω 147 ηθικά Δελφικά Παραγγέλματα ή Πυθίας Γράμματα, ήταν εντοιχισμένα στον πρόναο του Ναού του Απόλλωνος στους Δελφούς, για τα οποία ο Παυσανίας στα «Φωκικά» του λέει: «Εν δε τω προνάω τα εν Δελφοίς γεγραμμένα εστίν ωφελήματα ανθρώποις εις βίον». ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ – (ΕΙ) – ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ – ΕΓΓΥΑ, ΠΑΡΑ Δ’ ΑΤΑ

1.       Έπου Θεώ.

2.       Νόμω πείθου.

3.       Θεούς σέβου.

4.      Γονείς σέβου.

5.      Ηττώ υπέρ δικαίου.

6.      Γνώθι μαθών (εκ πείρας γνώριζε).

7.      Ακούσας νόει (νοέω, -ω: αντιλαμβάνομαι διά των οφθαλμών του νου).

8.      Σαυτόν ίσχε (Ίσχω: κρατώ, εμποδίζω).

9.      Φρόνει θνητά.

10.   Εστίαν τίμα.

11.   Άρχε σεαυτού.

12.   Φίλοις βοήθει.

13.   Θύμου κράτει.

14.   Φρόνησιν άσκει.

15.   Πρόνοιαν τίμα.

16.   Όρκω μη χρω (χράω-χρω: παρέχω, δίνω κάτι πρός χρήσιν).

17.   Φιλίαν αγάπα.

18.   Παιδείας αντέχου.

19.   Δόξαν δίωκε.

20.   Σοφίαν ζήτει.

21.   Καλόν ευ λέγε (ευ: ορθό, δίκαιο).

22.   Ψέγε μηδένα.

23.   Επαίνει Αρετήν.

24.   Πράττε δίκαια.

25.   Φίλοις ευνόει.

26.   Εχθρούς αμύνου.

27.   Ευγένειαν άσκει.

28.   Κακίας απέχου.

29.   Κοινός γίνου.

30.   Ίδια φύλαττε.

31.   Αλλοτρίων απέχου.

32.   Εύφημος ίσθι (να είσαι ήπιος, μαλακός).

33.   Άκουε πάντα.

34.   Φίλω χαρίζου.

35.   Χρόνου φείδου.

36.   Όρα το μέλλον.

37.   Ύβριν μίσει.

38.   Ικέτας αίδου (ο από κάθε αισχρό ηθικός φόβος, ντροπή, συστολή κ.λπ.)

39.   Υιούς παίδευε.

40.   Έχων χαρίζου.

41.   Δόλου φόβου.

42.   Ευλόγει πάντας.

43.   Φιλόσοφος γίνου.

44.   Όσια κρίνε.

45.   Γνούς πράττε.

46.   Φόνου απέχου.

47.   Εύχου δυνατά (ισχυρίζομαι, βεβαιώνω).

48.   Σοφοίς χρώ (δίνω για χρήσι).

49.   Ήθος δοκίμαζε (αν καλό ή κακό).

50.   Λαβών απόδος.

51.   Υφορώ μηδένα (υποβλέπω).

52.   Τέχνη χρώ (δίνω πρός χρήσι).

53.   Ό μέλλεις δός.

54.   Ευεργεσίας τίμα.

55.   Φθόνει μηδενί.

56.   Φυλακήν πρόσεχε.

57.   Ομοίοις χρώ(δίνω πρός χρήσι).

58.   Διαβόλήν μίσει.

59.   Δικαίως κτώ.

60.   Αγαθούς τίμα.

61.   Κριτήν γνώθι.

62.   Γάμους κράτει.

63.   Τύχην νόμιζε.

64.   Εγγύην φεύγε.

65.   Πάσι διαλέγου.

66.   Ελπίδα αίνει.

67.   Δαπανών άρχου.

68.   Κτώμενος ήδου.

69.   Αισχύνην σέβου.

70.   Χάριν εκτέλει.

71.   Ευτυχίαν εύχου.

72.   Τύχην στέργε.

73.   Ακούων όρα.

74.   Εργάζου κτητά.

75.   Έριν μίσει.

76.   Όνειδος έχθαιρε.

77.   Γλωσσαν ίσχε (κράτησε).

78.   Ύβριν αμύνου.

79.   Κρίνε δίκαια.

80.   Χρώ χρήμασι.

81.   Αδωροδόκητος δοκίμαζε.

82.   Αιτιώ παρόντα.

83.   Λέγε ειδώς.

84.   Βίας μή έχου.

85.   Αλύπως βίου.

86.   Ομίλει πράως.

87.   Φιλοφρόνει πάσιν.

88.   Υιοίς μή καταθάρρει.

89.   Γλώττης άρχε.

90.   Σεαυτόν ευ ποίει.

91.   Ευπροσήγορος γίνου.

92.   Αποκρίνου εν καιρώ.

93.   Πόνει μετά δικαίου.

94.   Πράττε αμετανοήτως.

95.   Αμαρτάνων μετανόει.

96.   Οφθαλμού κράτει.

97.   Βολεύου χρήσιμα.

98.   Επιτέλει συντόμως.

99.   Φιλίαν φύλαττε.

100.          Ευγνώμων γίνου.

101.          Ομόνοιαν δίωκε (επιδίωκε).

102.          Άρρητα μη λέγε.

103.          Τό κράτουν φόβου.

104.          Καιρόν προσδέχου (νά δέχεσαι).

105.          Έχθρας διάλυε.

106.          Γήρας προσδέχου (νά δέχεσαι).

107.          Επί ρώμη μή καύχω.

108.          Ευφημίαν άσκει.

109.          Απέχθειαν φεύγε.

110.          Πλούτει δικαίως.

111.          Δόξαν μή λείπε.

112.          Κακίαν μίσει.

113.          Κινδύνευε φρονίμως.

114.          Χρησμούς θαύμαζε.

115.          Ούς τρέφεις αγάπα.

116.          Απόντι μή μάχου.

117.          Πρεσβύτερον αίδου (νά είσαι συνεσταλμένος μπροστά στόν μεγαλύτερο).

118.          Νεώτερον δίδασκε.

119.          Πλούτω απίστει.

120.          Σεαυτόν αίδου (συστολή, σεμνότητα).

121.          Μή άρχε υβρίζων.

122.          Προγόνους στεφάνου.

123.          Επί νεκρώ μή γέλα.

124.          Ατυχούντι συνάχθου.

125.          Χαρίζου ευλαβώς.

126.          Έξ ευγενών γέννα.

127.          Επαγγέλου μηδενί.

128.          Τύχη μή πίστευε.

129.          Τελεύτα άλυπος.

130.          Μέτρον άριστον.

131.          Αδικίαν μισείν.

132.          Ευσέβειαν φυλάσσειν.

133.          Ηδονής κρατείν.

134.          Βία μηδέν πράττειν.

135.          Τέκνα παιδεύειν.

136.          Μή  θρασύνου.

137.          Νόμοις πείθου.

138.          Μελέτει το πάν.

139.          Γαμείν μέλλον καιρόν γνώθι (η κατάλληλη στιγμή).

140.          Μή επί παντί λυπού.

141.          Πίνων άρμοζε.

142.         Πέρας επιτέλει μή αποδειλιών.

143.         Τό συμφέρον θηρώ.

144.         Θνήσκε υπέρ Πατρίδος.

145.         Τώ βίω μάχου.

146.         Ευ πάσχε ώς θνητός.

147.        Παίς ών κόσμιος ίσθι (να είσαι), ηβών εγκρατής, μέσος δίκαιος, πρεσβύτερος εύλογος.

(Αντιγραφή – μεταφορά στο ΜΟΝΟΤΟΝΙΚΟ! – εκ του υπ’ αριθμόν 44 τεύχους – Οκτώβριος 2000 – της εφημερίδος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ)

ΤΟ ΑΛΛΟ ΤΗΣ ΜΑΤΙ …

Η μητέρα του είχε μόνο ένα μάτι … Ντρεπόταν γι’ αυτή κι ώρες-ώρες τη μισούσε.

 Η δουλειά της ήταν μαγείρισσα στη φοιτητική λέσχη. Μαγείρευε για τους φοιτητές και τους καθηγητές για να βγάζει τα έξοδά τους. Δεν ήθελε να του μιλάει για να μη μαθαίνουν ότι είναι παιδί μιας μητέρας με … ένα μάτι! Οι φοιτήτριες έφευγαν γρήγορα, όποτε την έβλεπαν να βγαίνει για λίγο από την κουζίνα κι έλεγαν πως δεν άντεχαν το θέαμα και πως τους προκαλούσε ανυπόφορη ανατριχίλα …

Μα από μικρός είχε πρόβλημα με την εικόνα της μητέρας του.  Μιά μέρα, όταν ακόμη πήγαινε στο δημοτικό, πέρασε η μητέρα του στο διέλειμμα για να του πει ένα γειά.
Ένοιωσε πολύ στενοχωρημένος. <<Πώς μπόρεσε να μου το κάνει αυτό;>> αναρωτιόταν …
Την αγνόησε, της έριξε μόνο ένα μισητό βλέμμα κι έτρεξε.
Την επόμενη μέρα, ένας από τους συμμαθητές του, του φώναξε: <<Έεεε, η μητέρα σου έχει μόνο ένα μάτι>> …
Ήθελε να πεθάνει. Ήθελε να εξαφανιστεί.
Όταν γύρισε στο σπίτι, της είπε: <<Αν είναι όλοι να γελάνε μαζί μου εξ’ αιτίας σου, τότε καλύτερα να πεθάνεις!>>.
Αυτή δεν του απάντησε …
<<Δε με νοιάζει τι είπα ή τι αισθάνθηκε, γιατί ήμουν πολύ νευριασμένος>>, έλεγε αργότερα σ’ ένα φίλο του.
<<Ήθελα να φύγω από εκείνο το σπίτι και να μην έχω καμία σχέση μαζί της.
Έτσι, διάβασα πάρα πολύ σκληρά, με σκοπό να φύγω μια μέρα μακριά για σπουδές …
και τα κατάφερα, μα ήλθε κι έπιασε αυτή τη δουλειά στη λέσχη για να με βοηθάει …
Δε μπορούσε να πάει πουθενά αλλού; …>>.

 Αργότερα παντρεύτηκε. Αγόρασε ένα δικό του σπίτι.
Έκανε δικά του παιδιά κι ήταν ευχαριστημένος με τη ζωή του, τα παιδιά του, τη γυναίκα του και τη δουλειά του.

Μια μέρα -μετά από χρόνια απουσίας, όπως ο ίδιος της ζήτησε- η μητέρα του πήγε να τον επισκεφτεί.
Δεν είχε δει ποτέ από κοντά τα εγγόνια της.
Μόλις εμφανίστηκε στην πόρτα, τα παιδιά του άρχισαν να γελάνε.
Θύμωσε, επειδή είχε πάει χωρίς να του το ζητήσει και χωρίς να τον προειδοποιήσει.
Τότε της φώναξε: <<Πώς τολμάς να έρχεσαι ξαφνικά στο σπίτι μου και να τρομάζεις τα παιδιά μου; Βγες έξω! Φύγε!>>.
Η μητέρα του απάντησε γαλήνια: <<Άα, πόσο λυπάμαι, κύριε! Μάλλον μου έδωσαν λάθος διεύθυνση>> κι εξαφανίστηκε, χωρίς να καταλάβουν τα μικρά πως είναι γιαγιά τους …

 Πέρασαν χρόνια και μια μέρα βρήκε στο γραμματοκιβώτιο του σπιτιού του μια επιστολή για τη σχολική συγκέντρωση της τάξης του από το δημοτικό σχολείο, που θα γινόταν στην πόλη που γεννήθηκε …
Είπε ψέματα στη γυναίκα του, ότι θα έκανε ένα επαγγελματικό ταξίδι και πήγε.
Όταν τελείωσε η συγκέντρωση των συμμαθητών, πήγε στο σπίτι που μεγάλωσε από περιέργεια …
Οι γείτονες του είπαν ότι η μητέρα του είχε πεθάνει πρόσφατα.
Δεν έβγαλε ούτε ένα δάκρυ.
Του έδωσαν ένα γράμμα, που είχε αφήσει γι’ αυτόν το οποίο έγραφε:

<<Αγαπημένε μου γιέ, σε σκέφτομαι συνέχεια.
Λυπάμαι που ήρθα στο σπίτι σου και φόβισα τα παιδιά σου.
Έμαθα ότι έρχεσαι για τη σχολική συγκέντρωση κι ένοιωσα χαρούμενη.
Αλλά φοβάμαι ότι μπορεί να μην είμαι σε θέση να σηκωθώ από το κρεβάτι για να έρθω να σε δω.
Έγραψα αυτό το γράμμα για να σου το δώσουν, αν δε με προφτάσεις.
Στενοχωριέμαι που σ’ έφερνα σε δύσκολη θέση και ντρεπόσουν για μένα όσο ήσουν μικρός.
Βλέπεις … όταν ήσουν πολύ μικρός, είχες ένα σοβαρό ατύχημα κι έχασες το μάτι σου.
Δε θα μπορούσα να σε βλέπω να μεγαλώνεις με ένα μάτι.
Έτσι, σου έδωσα το δικό μου.
Ήμουν τόσο υπερήφανη, που ο γιός μου θα έβλεπε τον κόσμο με τη δική μου βοήθεια, με το δικό μου μάτι …
Έχεις πάντα όλη την αγάπη μου.
Η μητέρα σου.>>

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Κάποτε οι Μητιονίδες του γένους της Μήτιδος, πρώτης γυναίκας τους Διός, μητέρας της Αθηνάς -που το όνομα της υποδηλώνει πολύτροπη νόηση, ευστροφία, προβλεπτικότητα, ευστοχία, δόλο κ.λπ.- συγγενεύουν με τους Παλαμάονες του γένους του Ηφαίστου. [Παλάμη σημαίνει επιδεξιότητα χεριού, πρακτική γνώση, τέχνασμα] Η Φρασι-μήδη, που συνδυάζει τα διανοητικά γνωρίσματα της Μήτιδος (δύναμη πονηριάς και απάτης, αίσθηση της ευκαιρίας, διάφορες επινοήσεις, ποικίλα τεχνάσματα και πονηρή ευφράδεια), νυμφεύεται τον επιδέξιο στον τροχό Ευπάλαμο. Γιος τους ήταν ο Παλαμήδης που ανακάλυψε τους κώδικες: τα φωτεινά σήματα, ορισμένα γράμματα του αλφαβήτου και τα παιγνίδια των πεσσών, της ντάμας και των αστραγάλων. Η Mητι-άδουσα νυμφεύεται τον Παλαμάονα και από το γάμο τους γεννιέται ο Δαίδαλος.

Κάπως έτσι αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτοι μάστορες: οι τεχνίτες δημιο-εργοί: δημιουργοί, αυτοί που έχουν να προσφέρουν κάτι ωφέλιμο στο Δήμο, στο σύνολο.

Ο Ηφαιστος προσφέρει στους ευνοούμενους τους Παλαμάονες και Ευπάλαμους τα μυστικά της τέχνης του, όπως και η Αθηνά τα μυστικά της Μήτιδος. [Έτσι κι αλλιώς ο μαΐστωρ: μάστορας συγγενεύει εννοιολογικά με τη Μήτη]

«Τα αγάλματα του Δαιδάλου λ.χ. εντάσσονται σε μια κατηγορία έργων, των οποίων η Αθηνά και ο Ήφαιστος είναι οι δημιουργοί. Γνωρίζουμε τους τρίποδες που από μόνοι τους -αυτόματοι- προσέρχονται στη συνέλευση των θεών και τις χρυσές υπηρέτριες που βοηθούν τον Ήφαιστο να κινηθεί… Ο Ήφαιστος φιλοτεχνεί ακόμη και τα σκαλιά από χρυσό και άργυρο που φρουρούν το παλάτι του Αλκίνοου. Είναι επίσης ο δημιουργός του ορειχάλκινου Τάλω (ενός ρομπότ), που τον χάρισε στον Μίνωα για την προστασία της Κρήτης, της οποίας έκανε το γύρο ανά τακτά χρονικά διαστήματα… Η Αθηνά έπλασε από χώμα την Πανδώρα κ.ο.κ…» (Φρανσουάζ Ντικρού, Ο Δαίδαλος, Ολκός, σ. 112).

Για να γίνουν, όμως, οι θαυμαστές κατασκευές από τους τεχνίτες του γένους του Ηφαίστου και της Αθηνάς που ακολούθησαν, έπρεπε η τέχνη των αρχαίων δημιουργών «να απελευθερωθεί από τη θρησκεία και τη μαγεία και υποχρεωτικά να στηριχθεί στην επιστήμη, ώστε να γίνει η εφαρμογή της» (πρβλ. Ζαν Πιερ Βερνάν, Μύθος και σκέψη στην αρχαία Ελλάδα, Ολκός, σ. 285 κ.ε.).

Η διάνοιξη της υπόγειας σήραγγας-υδραγωγείου λ.χ. στη Σάμο από τον Ευπαλίνο προϋποθέτει τη χρήση δύσκολων μεθόδων τριγωνισμού. Το ίδιο η κατασκευή από τον Αρχύτα τον 4ο αι. «περιστεράς ξ,υλίνης πεισμένης» και τόσα άλλα αντικείμενα, που προκαλούν την κατάπληξη και το θαυμασμό, απαιτούν γνώσεις Μηχανικής, Γεωμετρίας, Τριγωνομετρίας κ.λπ.

Αιτούμενο των πρώτων επιστημόνων ήταν πώς με μια μηχανή [έξυπνη, δόλια, πονηρή επινόηση] «τα τε ελάττονα κρατεί των μειζόνων» (Αριστ., Μηχανικά 847 α22), πώς τα μικρότερα και ασθενέστερα να αντισταθμίζουν, να εξουσιάζουν και να κυριαρχούν (με τον πολλαπλασιασμό της δύναμης από τη μηχανή) πάνω στα μεγαλύτερα και ισχυρότερα, ώστε ο άνθρωπος να ξεφεύγει από την αμηχανία και την απορία συνεχίζοντας την πορεία του.

Νίκος Βαρδιάμπασης

ΠΗΓΗ  «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» – Ιστορικά, 170, (30 – 01 – 2003) –

Τάλως το πρώτο αυτόματο στην αρχαία Ελλάδα

Το ίδιο το όνομα από μόνο του καταδεικνύει την υπερβατική καταγωγή του, εφόσον ο Δίας στην Κρήτη αποκαλούνταν Ταλλαιός, όπου στην αρχαία κρητική διάλεκτο « ταλως» ονομαζόταν ο ήλιος, σύμφωνα με τις περιγραφές του Ησύχιου.

Ο Τάλως ήταν ένα γιγάντιο χάλκινο δημιούργημα, ένας φύλακας του πανέμορφου από όλες τις απόψεις νησιού της Κρήτης, το οποίο σύμφωνα με τον Απολλώνιο κατασκευάστηκε από τον  θεό Ήφαιστο και δόθηκε ως δώρο στον Μίνωα για να προστατεύει την Κρήτη από τους εχθρούς της.

Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος αναφέρει ότι ο Τάλως ήταν ένα δώρο του Δία προς την Ευρώπη για να φυλάει την ίδια και τα παιδιά της, που γεννήθηκαν από την ερωτική τους σχέση. Η Ευρώπη κατόπιν το χάρισε στον Μίνωα.

Ο Πλάτωνας παρουσιάζει τον Τάλω σαν αδελφό του Ροδάμανθη και του Μίνωα. Οι πηγές αναφέρουν ότι ήταν μια ηλιακή θεότητα ή οποία έφτασε στην Γη και πήρε την μορφή ήρωα, αλλά και κριτή . Αυτό διαφαίνεται από τις πληροφορίες που μας δίνει ο ίδιος ο Πλάτωνας, ο οποίος αναφέρει πως ο Τάλως είχε σαν καθήκον του ανάμεσα στα άλλα να επισκέπτεται τα χωριά της Κρήτης και να εφαρμόζει τον νόμο, ο οποίος ήταν γραμμένος πάνω σε χάλκινες πλάκες. Όλες οι προδιαγραφές του μύθου για τον Τάλω είναι προδιαγραφές ενός υπερφυσικού ρομπότ ή ανδροειδούς: μεγάλη ταχύτητα, τεράστια δύναμη εκτόξευσης βαρών, υγρά μπαταρίας, αυτοθέρμανση.

Επίσης σκοπός του ήταν να αναχωρεί από την βάση του στην Φαιστό και να κάνει τον γύρο του νησιού τρεις φορές την ημέρα καθώς και να εκσφενδονίζει βράχους στα ξένα πλοία που προσπαθούσαν να εισβάλλουν στην Κρήτη ή να βγάζει φωτιά από το σώμα του καίγοντας τους εχθρούς. Εάν σκεφτούμε ότι η ακτογραμμή της Κρήτης είναι γύρω στα 1.000 χιλιόμετρα, τότε θα έπρεπε να τρέχει με 150 χιλιόμετρα την ώρα !

Για κάποιους άλλους ο Τάλως παρουσιάζεται με φτερά σαν συμβολισμός στην ταχύτητα με την οποία έτρεχε γύρω από το νησί.

Χαρακτηριστικός είναι και ο “θάνατος” του Τάλω, όταν από την Κρήτη περνούσαν οι Αργοναύτες ο Ποίας, πατέρας του Φιλοκτήτη, τόξευσε το χάλκινο καρφί στη φτέρνα του Τάλω, το έβγαλε από τη θέση του και χύθηκε ο ιχώρ. Αν αυτά είναι πράγματι στοιχεία ενός μύθου, τότε ο μύθος αναφέρεται σε κάποιο ρομπότ, ίσως από τα πιο εξελιγμένα που κατασκεύασε ο Ήφαιστος.

Διέθετε μία και μοναδική φλέβα, η οποία ξεκινούσε από το λαιμό και κατέληγε στον αστράγαλό του, όπου ένα χάλκινο καρφί ή βίδα έκλεινε την έξοδό της. Μέσα στη φλέβα του Τάλω κυλούσε ο ιχώρ, δηλαδή “το αίμα των αθανάτων”, θείο υγρό που του έδινε ζωή

Η αναφορά στην χάλκινη κατασκευή του μυθικού ήρωα έχει σχέση και με τις μυθολογικές παραδόσεις που αναφέρουν ότι η τεχνική της δημιουργίας χάλκινων αγαλμάτων που ήταν ήδη γνωστή στην Κρήτη από το 16 αιώνα π.χ.,ειδικά στην Φαιστό, εκεί όπου υπήρχε και η κατοικία του.

Κατά καιρούς υπήρχε αναφορά σε έναν άλλο πρόσωπο της μυθολογίας με το όνομα Τάλως , ο οποίος ήταν ανιψιός του Δαίδαλου και είχε ταλέντο στις εφευρεύσεις- λέγεται πως ανακάλυψε το πριόνι, τον διαβήτη και τον κεραμικό τροχό.

Το 1963 γυρίστηκε μια ταινία με τίτλο “Ο Ιάσωνας και οι Αργοναύτες” στην οποία ο Ιάσωνας συνάντησε τον Τάλως, κομμάτι της βρήκα εδώ: http://www.spikedhumor.com/articles/125191/Jason_and_the_Argonauts_Talos_2_2.html.Να σημειωθεί τέλος πως η λέξη “ρομπότ” έχει σλαβική καταγωγή,προέρχεται από το “robota” που σημαίνει “εργασία”.

O ιχώρ είναι το αίμα των θεών. Αυτόν τον ιχώρ έβαλε ο Ήφαιστος στη φλέβα του γιγάντιου μεταλλικού άνδρα που έφτιαξε στο εργαστήριο του, για να του δώσει ζωή. Ο Τάλως, το ανθρωπόμορφο αυτόματο, δεν ήταν το πρώτο κατασκεύασμα του Ηφαίστου. Ο Όμηρος μας λεει πως είχε φτιάξει χρυσές υπηρέτριες, που μπορούσαν να κινούνται, να μιλούν και να σκέφτονται σαν ανθρώπινα πλάσματα: “…υπό δ΄ αμφίπολοι ρώοντο άνακτι χρύσειαι, ζωήσι νεήνισσιν εϊκυίαι της εν μεν νοός εστί μετά φρεσίν, εν δε και αυδή και σθένος…….”

ΕΝΑ ΡΟΜΠΟΤ ΓΙΑ ΤΟ ΜΙΝΩΑΣκοπός της κατασκευής του Τάλου ήταν ο εφοδιασμός του Μίνωα, ετεροθαλή αδελφού του Ήφαιστου, με ένα γιγάντιο ανθρωπόμορφο άρμα μάχης που τριγυρνώντας την Κρήτη τρεις φορές την ημέρα θα εξόντωνε τα εχθρικά πλοία και τους εισβολείς, τσακίζοντας τους με τα μεταλλικά του άκρα ή ψήνοντάς τους ζωντανούς. Κατά μία άλλη εκδοχή, κατασκευαστής του Τάλου ήταν ο Δαίδαλος, όπου εξορισμένος στην Κρήτη από τον Άρειο πάγο λόγο του φόνου του ανιψιού του Τάλου ή Κάλου, τον κατασκεύασε για τον Μίνωα και τον ονόμασε έτσι από τύψεις. ( Ο Τάλως ή Κάλως είναι ο εφευρέτης του πριονιού, του κεραμικού τροχού και του διαβήτη). Ο Δαίδαλος επίσης κατασκεύασε τον Λαβύρινθο (ΛΑ-ΒΡΙΛ-ΝΘΟΣ), ένα ομοίωμα αγελάδας για την Πασιφάη, γυναίκα του Μίνωα, μικρές ξύλινες κούκλες με αυτόματη κίνηση και μεταλλικά κινούμενα αγάλματα σε ανθρώπινο μέγεθος που φύλαγαν τον Λαβύρινθο (“κινούνταν με υδράργυρο”). Δικές του εφευρέσεις είναι επίσης η σφήνα, ο πέλεκυς και ο γνώμονας.Η ΠΕΡΙΠΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΙΓΑΝΤΑ

Για το μέγεθος του Τάλου ο Απολλόδωρος γράφει: “…Ούτως ο Τάλως τρις εκάστης ημέρας την νήσον περιτροχάζων ετήρει….”, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος: “…..τρις περί χαλκείοις Κρήτην ποσί δινεύοντα……”. Η Κρήτη έχει γραμμικό μήκος 254 χιλιόμετρα και περίμετρο 980 χιλιόμετρα. Συνεπώς ο Τάλως στην διάρκεια της ημέρας (12 ώρες ) έκανε 980 Χ 3=2940 χιλιόμετρα μέσα σε 12 ώρες, δηλαδή είχε μέση ωριαία ταχύτητα 245 χλμ/ώρα! Ο Απολλόδωρος, ο Απολλώνιος ο Ρόδιος και ο Λουκιανός αναφέρουν ότι ο Τάλως ήταν καμωμένος από χαλκό. Πιθανόν ήταν από μπρούτζο (κράμα χαλκού-κασσίτερου) καθώς ο σκέτος χαλκός είναι αρκετά μαλακός. Στοιχεία γι αυτό έχουμε και λόγω του χρώματος του Τάλου που εικονίζετε σε αγγεία ως χρυσοπράσινος, που είναι το χρώμα του μπρούτζου, ενώ ο Απολλώνιος λεει: “…και ήταν φτιαγμένος από το είδος εκείνο του χαλκού και ήταν όλος χάλκινος…..”

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΤΑΛΟΥ….

Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος γράφει στα αργοναυτικά του: “ …και κάτω (από του ποδιού) τον τένοντα και στου αστράγαλου τη μεριά, είχε μια φλέβα με αίμα, που φτενή πέτσα την σκέπαζε, αυτή που χώρισμα ήταν της ζωής και του θανάτου….” Ο Απολλόδωρος λεει: “…είχε μια φλέβα μονάχα από τον αυχένα ως τους αστραγάλους. Στο τέρμα δε, τη φλέβα αυτή καρφί χάλκινο την διαπερνούσε…..”,και ο Ζηνόβιος: “….είχε μια φλέβα αυτός που άρχιζε από τον αυχένα, και στους αστραγάλους έφτανε ως κάτω. Και στο δέρμα πάνω που τη φλέβα σκέπαζε, χάλκινο καρφί ήταν περασμένο…..”. Τι περιείχε αυτή η φλέβα; Απολλόδωρος: “…χύθηκε έξω όλος ο ιχώρ και αυτός πέθανε…”, Απολλώνιος ο Ρόδιος: “…και από μέσα κύλησε ο ιχώρ, όμοιος με αναλυτό μολύβι…”. Όμως σαν λιωμένο μολύβι κυλά ο υδράργυρος. Ο υδράργυρος εξαιτίας του ότι είναι (ως μέταλλο) ρευστός και παραλληλίζετε στην ελεύθερη επιφάνειά του με το οριζόντιο επίπεδο, είναι εξαιρετικά χρήσιμος στην κατασκευή οργάνων προσανατολισμού (πυξίδες, γυροσκόπια), δηλαδή συστημάτων αυτόματης ισορροπίας. Στον άνθρωπο, αισθητήριο όργανο της αντίληψης της θέσης ή της στάσης του σώματος είναι η αιθουσαία μοίρα, η κεντρική μοίρα του εσωτερικού αυτιού. Είναι τυχαίο ότι η φλέβα του Τάλου (η ελεύθερη επιφάνεια του υδραργύρου) ξεκινά όπως και η αιθουσαία μοίρα από το ίδιο σημείο πλάγια από τον αυχένα; Αν ο ιχώρ είναι το περιεχόμενο μιας φλέβας (στήλης) που άρχιζε από τον αυχένα του Τάλου και έφτανε στον αστράγαλό του, τότε, κάτω από τον τένοντα του ποδιού και παράλληλα με την φλέβα υπήρχε και μία δεύτερη φλέβα που είχε μέσα της το “αίμα” και κατάληγε και αυτή στο χάλκινο καρφί (=διπλή βαλβίδα πλήρωσης και κένωσης), τότε ποια η πιθανή σύνθεση αυτού του αίματος; Στα ιατρικά λεξικά η λέξη ιχώρ αναφέρεται ως ένα δύσοσμο και υποπράσινο υγρό που παράγεται κατά την νέκρωση και αποσύνθεση των ιστών. Οι ιδιότητές του θυμίζουν τα γαστρικά υγρά που περιέχουν υδροχλωρικό οξύ. Όμως για την κίνηση ενός γίγαντα ύψους 30 μέτρων με ταχύτητα 245 χλμ/ώρα απαιτείται κάποιο άλλο πιο ισχυρό οξύ για την κατασκευή συσσωρευτών. Την ιδιότητα των δύσοσμων ατμών έχουν οι ατμοί του θειικού οξέως ( H2SO4). Το οξύ αυτό χρησιμοποιείται στην κατασκευή συσσωρευτών. Η τοποθέτηση ενός συσσωρευτή στήλης που αρχίζει από τον αυχένα και καταλήγει στον αστράγαλο είναι εργονομικά σωστή.

ΕΝΑ ΑΡΧΑΙΟ ΤΕΧΝΗΤΟ ΑΥΤΟΒΟΥΛΟ…

Ο Όμηρος στην Ιλιάδα γράφει για τις χρυσές θεραπαινίδες του Ηφαίστου: “….της εν μεν νοός εστί μετά φρεσί, εν δε και αυδή….” (που είχαν λογική και κρίση και ομιλία). Για την κίνηση ενός τέτοιου κατασκευάσματος απαιτείται η όρθια στάση και η κρίση. Δηλαδή η δημιουργία υπολογιστικών συστημάτων με κρίση, ικανών να διαχειρίζονται τα διάφορα υποσυστήματα του αυτόματου και να τον θέτουν σε κίνηση. Παρόλη την εξέλιξη της σύγχρονης ρομποτικής, και ενώ έχουν κατασκευαστεί σε τέλειο βαθμό τα επιμέρους όργανα, δεν είναι δυνατή ακόμα η όρθια στάση και το βάδισμα ενός σύγχρονου ρομπότ, διότι οι υπολογιστές που τα χειρίζονται δεν έχουν κρίση (ευφυΐα). Ο Απολλόδωρος μας αναφέρει πως κάποιοι χαρακτήριζαν τον Τάλω ως ταύρο διότι είχε ‘κέρατα’. Ίσως αυτά να ήταν κεραίες εκπομπής και λήψης οδηγιών από τον Μίνωα. (κεραία-κέρας..) Ο Τάλως εκτελούσε και χρέη δικαστή περιφερόμενος σε πόλεις και χωριά, φέροντας μαζί του τους νόμους του Μίνωα γραμμένους σε χάλκινες πλάκες. Ήταν πρωτίστως μια πανίσχυρη μηχανή αποτροπής βίας, που μετατρέπονταν σε πολεμική μηχανή όταν αυτό ήταν αναπόφευκτο. Οι Κρήτες σαν λαός ήταν πολύ ειρηνικός. Πουθενά σε όλη την Κρήτη δεν υπάρχει αναπαράσταση πολεμικών μαχών σε αγγεία και τοιχογραφίες. Η παρουσία του γίγαντα Τάλου απέτρεπε τους ναυτικούς να αποβιβαστούν στην Κρήτη. Ο Ορφέας στα αργοναυτικά μας λεει: “….όσες στην Κρήτη έπαθαν συμφορές κι υπέφεραν, το χάλκινο γίγαντα τηρώντας…..”, αναφέρεται βέβαια στον εκ θαύματος γλύτωμα της ‘αργούς’ από τους λίθους του Τάλου. Τα ξένα καράβια δεν διανοούνταν να πλησιάσουν περισσότερο τα κρητικά παράλια από όσο ήταν το βεληνεκές των λίθων που σφεντόνιζε ο Τάλως εναντίων τους. Αν κάνουμε ένα μικρό παραλληλισμό με τη σφυροβολία τότε θα πρέπει ο Τάλως να πετούσε βράχους 126 κιλών από ύψος 33,70 μέτρων! Σε κάποιες αναπαραστάσεις ο τάλως φαίνετε να πετάει άλλοτε λίθους και άλλοτε ήλιους και άστρα…. Τον Τάλω φαίνεται πως τραβούσε και η φωτιά…Ο Σιμωνίδης μας λεει: “έπεφτε στη φωτιά, έκαιγε τους εχθρούς, γελώντας με σαρδόνιο γέλιο…..μες τη φωτιά πηδούσε έτσι που ήταν χάλκινος, πάνω στο στήθος του τους τσάκιζε, ενώ έχασκαν με στόμα ανοιχτό από απορία”. Ο Χρήστος Λάζος υποστηρίζει πως ο Τάλως διέθετε αυτοθέρμανση. Οι Κρητικοί για να τους αναγνωρίσει ο Τάλως και να μην τους περάσει για εισβολείς έκαναν μια χειρονομία προς αυτόν. Ύψωναν το χέρι τους με ανοιχτό το μικρό δάκτυλο και τον δείκτη σχηματίζοντας το κερασφόρο χέρι.

ΕΤΣΙ ΠΕΘΑΝΕ Ο ΤΑΛΩΣ…..

Το Τέλος του Τάλου ήρθε με την αποβίβαση των Αργοναυτών στην Κρήτη. Απολλώνιος ο Ρόδιος: “…ο Τάλως ο χαλκόφτιαχτος, πάνω από βράχο ατράνταχτο σφεντόνιζε λιθάρια, όταν εκείνοι σίμωναν στου Δίκταιου τον όρμο, να τους εμποδίσει στη στεριά να δέσουν παλαμάρια….”. Απολλόδωρος: “….λεν κάποιοι πως ο Ποίας αυτός είχε τοξέψει απάνω στον αστράγαλο και έτσι είχε πεθάνει…”. Στόχος του Ποίαντα ήταν το χάλκινο καρφί που υπήρχε στον αστράγαλο και συγκρατούσε τον ιχώρ, το κλειδί δηλαδή της ζωής του Τάλου. Πάντως είναι απίθανο ένα απλό βέλος να μπορέσει να διαπεράσει την θωράκιση του Τάλου και να τον συντρίψει. Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος μας λεει σχετικά: “….καθώς βαριά λιθάρια μας σφεντόνιζε εμποδίζοντας μας το ακρωτήριο να σιμώσουμε, σε βράχο μυτερό χτύπησε ο αστράγαλός του”. Η Μήδεια στάθηκε πάνω στο κατάστρωμα της Αργούς “…και συγκεντρώνοντας μες το μυαλό της τις δυνάμεις του κακού, με μάτια εχθρικά του χάλκινου του Τάλου των ματιών μαγνήτισε τις κόγχες και απάνω στην κορύφωση της καταστροφικής της έκστασης, απόλυσε εναντίον του από μέσα τις καταστροφικές σκεπτομορφές, άγρια τρίζοντας τα δόντια μες το παραλήρημα της….”. Κατόπιν ο Τάλως φαίνεται να τρελαίνεται και άρχισε να τρέχει στα βράχια. Ο αστράγαλος του χτύπησε σε κάποιο μυτερό λιθάρι και ο ιχώρ χύθηκε όλος σαν λιωμένο μολύβι.Χωρίς ενέργεια και ισορροπία γκρεμοτσακίστηκε στα βράχια. Το Αιγαίο σκέπασε και αυτόν όπως και τόσους άλλους μύθους…. – (AΠΟ ΤΟ ΠΟΛΥ ΟΜΟΡΦΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ekati-e.blogspot.)

Ο Δαίδαλος

Ο Δαίδαλος ήταν γλύπτης, αρχιτέκτονας και εφευρέτης, μια πραγματικά αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ανάμεσα στην ιστορία και την μυθολογία. Σχεδίασε το παλάτι της Κνωσού και το Λαβύρινθο που ζούσε ο Μινώταυρος (το οποίο τελικά σκότωσε ο Θησέας). Αλλά το πιο εντυπωσιακό επίτευγμα του Δαίδαλου, ήταν η πρώτη πτήση με ανθρώπινη μόνο δύναμη!

Ο Δαίδαλος έφτιαξε ένα ζευγάρι φτερά για τον εαυτό του κι ένα για τον γιο του Ίκαρο, ώστε να καταφέρουν να δραπετεύσουν απ’ την Κρήτη (που τους κρατούσε αιχμάλωτους ο βασιλιάς Μίνωας) και να επιστρέψουν στην Αθήνα. Το ταξίδι το ολοκλήρωσε ο Δαίδαλος μόνος του, μιας και όπως λέει ο μύθος ο Ίκαρος πέταξε πολύ κοντά στον ήλιο και τα φτερά του κάηκαν ή απ’ την ζέστη του ήλιου έλιωσε το κερί που τα κρατούσε ενωμένα. Τελικά μετά από καταδίωξη του βασιλιά Μίνωα ο Δαίδαλος κατέφυγε στην Σικελία.Εκεί όμως ο Δαίδαλος βρίσκει την βοήθεια του βασιλιά Κώκαλου και ο Μίνωας δολοφονείται. Θάβεται με μεγαλοπρέπεια στην Σικελία και ιδρύεται προς τιμήν του η πόλη Μινώα.

Ο Όμηρος και ο Πλάτωνας αναφέρουν ότι ο Δαίδαλος είχε κατασκευάσει κινητά αγάλματα (ρομπότ που δούλευαν με υδράργυρο (όπως και ο Τάλως) για να φρουρούν το λαβύρινθο. Επίσης μικρές ξύλινες αυτοκινούμενες κούκλες για να παίζουν τα παιδιά του βασιλιά Μίνωα. Λέγεται μάλιστα ότι μερικά από τα αγάλματα – ρομπότ που έφτιαχνε τα έδενε για να μην του φεύγουν και τα χάνει! Θεωρείται ο εφευρέτης της σφήνας, του άξονα και του αλφαδιού.

Σε αρχαία Αιγυπτιακά κείμενα αναφέρεται ότι κάποιος που η περιγραφή του ταιριάζει με τον Δαίδαλο συμμετείχε και σε κάποιες σχεδιάσεις της εποχής εκείνης, στην Αίγυπτο. ‘Aλλος μύθος αναφέρει ότι ο ανιψιός του Δαίδαλου ο Τάλως (ίδιο όνομα με το μυθικό ρομπότ Τάλως, σύμπτωση άραγε τον βοηθούσε στην δουλειά του και επίσης εφηύρε το διαβήτη και το πριόνι! Ο Δαίδαλος όμως τον σκότωσε (είτε από λάθος είτε από ζήλια) και οι Αθηναίοι για να τον τιμωρήσουν τον έστειλαν εξορία στην Κρήτη.

O Τάλως ήταν ένα από τα πιο γνωστά αρχαία ρομπότ στην Ελλάδα (βλέπε σε σχετική ανάρτηση).

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Με τον όρο Αρχαία Ελληνική Μουσική ονομάζουμε ολόκληρο τον μουσικό πολιτισμό που συνοδεύει την αρχαία ελληνική ιστορία και μελετάται κυρίως από τον 8ο αιώνα π.Χ. και εξής καθώς πριν από την εποχή αυτή, τα στοιχεία που υπάρχουν είναι ελάχιστα και περιορίζονται περιληπτικά στα παρακάτω:

α) Κυκλαδικός πολιτισμός (τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ.): Βρέθηκαν μουσικές παραστάσεις που απεικονίζουν άρπα και δίαυλο.

β) Μινωικός πολιτισμός (μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ.): Βρέθηκαν μουσικές παραστάσεις που απεικονίζουν μουσικούς με λύρα και δίαυλο.

γ) Μυκηναϊκός πολιτισμός (μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ.): Βρέθηκαν μουσικές παραστάσεις που απεικονίζουν μουσικούς με λύρα και δίαυλο καθώς και άλλα όργανα από πολιτισμούς της Μεσοποταμίας και της Ασίας.

Εισαγωγικά

 Οι αρχαίοι Έλληνες με τον εμφάνταστο στοχασμό τους έδιναν θεϊκή προέλευση στα πάντα και φυσικά και στη Μουσική. Έτσι, έπλασαν τις Μούσες, που ήταν στην αρχή θεές του τραγουδιού και κατοπινά της ποίησης και των άλλων τεχνών και επιστημών. Αυτές οι θεές, εννιά τον αριθμό, ήταν κόρες του Δία και της Μνημοσύνης. Κατά τον Ησίοδο, είχαν γεννηθεί στην Πιερία μα κατοικούσαν στον Όλυμπο για να διασκεδάζουν στα συμπόσια τους θεούς. Για αρχηγό τους (Μουσηγέτη) είχαν τον Απόλλωνα που ήταν θεός του φωτός, της μαντικής, της μουσικής και της ποίησης. Οι Μούσες, αν και έμεναν μόνιμα στον Όλυμπο, εύρισκαν τον καιρό και κατέβαιναν κρυφά για να εμπνεύσουν όσους θνητούς συμπαθούσανε, και έπαιρναν το όνομα του τόπου που εμφανίζονταν. Αν π.χ. κατέβαιναν στην Πιερία λέγονταν Πιερίδες, αν στον Ελικώνα, λέγονταν Ελικωνιάδες και αν κατέβαιναν στον Παρνασσό λέγονταν Παρνασσίδες.

Πέρα όμως από τη μυθολογία, η μουσική της Αρχαίας Ελλάδας συνηθίζεται να περιβάλλεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί αποτελεί το βασικό συστατικό στοιχείο ενός πολιτισμού που επηρέασε άμεσα όχι μονάχα την αισθητική και τη φιλοσοφία των μεταγενέστερων εξελίξεων της μουσικής στην Ευρώπη, αλλά και την τεχνική υποδομή της (πολλές θεωρητικές κωδικοποιήσεις της ευρωπαϊκής μουσικής του μεσαίωνα θα αναζητήσουν τις πηγές τους στη μουσική της Αρχαίας Ελλάδας π.χ. η παραφθαρμένη μεταφορά του τροπικού συστήματος). Από την αρχαία ελληνική μουσική δε διασώθηκαν μέχρι σήμερα παρά ελάχιστα γραπτά μουσικά αποσπάσματα ενώ οι θεωρητικές γνώσεις μας για τον τρόπο με τον οποίο παιζόταν είναι μηδαμινές.

Από την αρχαία γραμματεία μαθαίνουμε ότι στην Αρχαία Ελλάδα η μουσική εξυψώνεται στο επίπεδο μιας ελεύθερης τέχνης ανεξάρτητης από την ποίηση, αν και τις περισσότερες φορές συνυπάρχει με αυτή και βασικά στοιχεία της (π.χ. ο ρυθμός) υπαγορεύονται από την ποίηση και τέλος η μουσική αποτελεί αναγκαία εμπειρία στη διαπαιδαγώγηση των νέων. Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και άλλοι φιλόσοφοι εμβαθύνουν στην αισθητική και [ψυχολογίά της μουσικής και διαμορφώνουν τη θεωρία του ήθους ή ηθική θεωρία της μουσικής, που διαπραγματεύεται την επίδραση της μουσικής στη συναισθηματική και ψυχική σφαίρα του άνθρωπου. Σύμφωνα με τη θεωρία του ήθους ή αλλιώς ηθική θεωρία της μουσικής, σε κάθε ρυθμική και μελωδική κίνηση υπάρχει μια ανάλογη συναισθηματική αντίδραση, με την έννοια ότι η μουσική μπορεί να επιδράσει στον άνθρωπο είτε θετικά παροτρύνοντάς τον σε μια ενέργεια της βούλησής του είτε αρνητικά αποτρέποντάς τον από μια ενέργεια της βούλησής του είτε τέλος απονεκρώνοντας τη βούλησή του. Βέβαια η θεωρία του ήθους δεν εξαντλείται μονάχα σε γενικές διαπιστώσεις, αλλά εμβαθύνει στην αισθητική διερεύνηση των δομικών παραμέτρων της μουσικής εξετάζοντας το ήθος της μελωδίας, των αρμονιών (τροπικών κατατάξεων), των γενών και των ρυθμών.

Ήθος της μελωδίας

Το ήθος των μελωδιών μπορεί να ΄χει τους ακόλουθους χαρακτήρες:

Διασταλτικό ήθος,  (Εκφράζει μεγαλοπρέπεια, ανδροπρεπή διάθεση, παροτρύνει σε ηρωικές πράξεις και χρησιμοποιείται στην τραγωδία).

Συσταλτικό ήθος,  (Οδηγεί την ψυχή σε ταπεινοφροσύνη και έλλειψη ανδρικής διάθεσης και είναι κατάλληλο για ερωτικά, αισθηματικά τραγούδια και θρήνους).

Ησυχαστικό ήθος,  (Φέρνει γαλήνη και ηρεμία και είναι κατάλληλο για ύμνους και εγκώμια).Ήθος των αρμονιών,  Στην αρχαία ελληνική ορολογία με τη λέξη «αρμονία», προσδιόριζαν ένα τρόπο διαδοχικής αντιπαράθεσης των φθόγγων κατά συνέπεια ένα τρόπο υποδιαίρεσης της οχτάβας και παραγωγής διάφορων τρόπων (σειρές από νότες, κλίμακες. Η εξέταση του ήθους των αρμονιών (τρόπων) δίνει τους ακόλουθους χαρακτηρισμούς:

Ήθος Δωρικής αρμονίας,  (Ανδροπρεπές, μεγαλοπρεπές, αξιοπρεπές.)

Ήθος Υποδωρικής αρμονίας, (Περήφανο, πομπώδες, σταθερό).

Ήθος Φρυγικής αρμονίας,  (Μεγαλόπνοο, βίαιο, ερεθιστικό και συναισθηματικό.)

Ήθος Υποφρυγικής αρμονίας,  (Σκληρό και αυστηρό ή για άλλους συγγραφείς κομψό.)

Ήθος Λυδικής αρμονίας,  (Απαλό και ευχάριστο κατάλληλο για παιδική μουσική.)

Ήθος Υπολυδικής αρμονίας,  (Βακχικό, φιλήδονο και μεθυστικό).

Ήθος Μιξολυδικής αρμονίας,  (Παθητικό και παραπονιάρικο).

Ήθος των γενών

Η χρησιμοποίηση στη μουσική της Αρχαίας Ελλάδας των τριών γενών (διατονικού, χρωματικού και εναρμόνιου) έγινε κάτω από μια συνειδητή εκτίμηση του αισθητικού χαρακτήρα τους κι όχι μονάχα ως μια θεωρητική αναγκαιότητα. Έτσι λοιπόν προσδιορίστηκε το ήθος των γενών ως:

Ήθος διατονικού γένους,  Φυσικό, αρρενωπό, αυστηρό και σεμνό.

Ήθος χρωματικού γένους,  Γλυκό και παραπονιάρικο.

Ήθος εναρμόνιου γένους,  Διεγερτικό.

Ήθος των ρυθμών

Ο Αριστείδης Κοϊντιλιανός αναφέρει πως οι ρυθμοί που αρχίζουν από τη θέση είναι πιο ήσυχοι (ησυχάζουν τη διάνοια), ενώ αυτοί που αρχίζουν από την άρση είναι ταραγμένοι. Οι ρυθμοί που έχουν συμμετρικές αναλογίες είναι πιο ευχάριστοι, ενώ οι ημιολικοί είναι πιο ταραγμένοι. Η ελληνική μουσική είναι ουσιαστικά φωνητική και εξελίσσεται παράλληλα με την ποίηση, καθότι η καλλιέργεια και η ανάπτυξή της βρίσκεται στα χέρια των ποιητών ή τραγωδών που μόνοι τους και ως μουσικοί διαμορφώνουν τη μουσική (μελωδική) απεικόνιση αποσπασμάτων των έργων τους. Παρά το ότι λοιπόν ο χαρακτήρας της μουσικής της Αρχαίας Ελλάδας ήταν κυρίως φωνητικός, θα διατηρηθούν στους μεταγενέστερους ευρωπαϊκούς πολιτισμού τα όργανα της και η θεωρητική ορολογία της, που στη θεωρητική ανάλυσή της σύμφωνα με τη θεωρία των αρμονικών χρησιμοποίησε όρους που προέκυπταν από τις ιδιότητες των χορδών.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που υπάρχουν από διάφορα κείμενα που σώθηκαν, οι εποχές που η εξέλιξη της Αρχαίας Ελληνικής μουσικής (σαν κάπως οργανωμένη τέχνη) πέρασε είναι :
Μυθική εποχή (1500 – 1000 π.χ.)

Οι πληροφορίες μας για τη μουσική των μυθικών χρόνων δεν εξαντλούνται σε τεχνικές λεπτομέρειες της μουσικής, αλλά μέσα από τους μύθους για τη ζωή των διάφορων μυθικών προσώπων επισημαίνουν τη σημαντική θέση της μουσικής και την σύνδεσή της με τη θρησκεία, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν κάποια στοιχεία σχετικά με τα όργανα. Ανάμεσα στα μυθικά πρόσωπα που συνδέονται με τη μουσική είναι τα ακόλουθα:

Μαρσύας

 Μυθικός ποιητής και μουσικός, θρακικής καταγωγής, γιος του Οίαγρου και της Μούσας Καλλιόπης που έχει συνδέσει το όνομα του όχι μονάχα με τη μουσική τέχνη, αλλά με μια ολόκληρη θρησκεία, που αναπτύχθηκε στο όνομά του, τον Ορφισμό. Ο Ορφισμός δίδασκε πως ο θάνατος είναι μια απελευθέρωση της ψυχής που περνά σε διαδοχικές μετεμψυχώσεις και πως η αιωνιότητα είναι τελικά συνάρτηση του εγκόσμιου βίου, που πρέπει να βρίσκεται κάτω από διαρκή άσκηση. Στην άσκηση αυτή απέβλεπαν οι τελετές του καθαρμού, η μύηση στα μυστήρια, η ωμοφαγία (τροφή ιερού ταύρου), διαδικασίες που μπορούσαν να εξασφαλίσουν την αιώνια ευδαιμονία. Ο γνωστότερος από τους μύθους για τον Ορφέα αναφέρεται στην κάθοδό του στον Άδη. Σύμφωνα με το μύθο αυτό ο Ορφέας μετά το θάνατο της γυναίκας του ύστερα από τσίμπημα φιδιού, κατέβηκε στον Άδη γοητεύοντας με τη μουσική του τα τέρατα και τους θεούς του Άδη ο οποίος συμφώνησε να πάρει ο Ορφέας μαζί του την Ευρυδίκη, αλλά με τον όρο να μην την αντικρίσει μέχρι να εγκαταλείψουν το βασίλειο του Άδη. Αλλά καθώς προχωρούσαν προς την έξοδο ο Ορφέας γύρισε και είδε τη σύζυγό του που ξαφνικά χάθηκε από μπροστά του και δεν μπόρεσε να τη συναντήσει ξανά. Για το θάνατό του υπάρχουν πολλοί μύθοι. Ανάμεσα σ΄ αυτούς ξεχωρίζει αυτός που αποδίδει το θάνατό του σε φόνο του από τις γυναίκες της Θράκης, γιατί περιφρόνησε τον έρωτά τους μετά το θάνατο της Ευρυδίκης ή πιθανά, γιατί απέκλεισε από τα μυστήριά του τις γυναίκες. Μετά το θάνατό του κομμάτιασαν το σώμα του και πέταξαν στη θάλασσα τα κομμάτια του σώματός του μαζί με τη λύρα του. Το κεφάλι και η λύρα του ποιητή μεταφέρθηκαν από τα κύματα στη Λέσβο, όπου οι κάτοικοι απόδωσαν τιμές και έχτισαν τάφο. Μετά όμως το θάνατό του έπεσε λοιμός στη Θράκη και σύμφωνα με οδηγίες του μαντείου το κεφάλι του Ορφέα μεταφέρθηκε και θάφτηκε στις εκβολές του ποταμού Μέλητα της Μ. Ασίας, ενώ η λύρα του μεταφέρθηκε στον ουρανό.Ο Πλούταρχος αναφέρει πως τα τραγούδια του Ορφέα παρουσίαζαν ένα καθαρά προσωπικό ύφος, εντελώς διάφορο από το ύφος των τραγουδιών των άλλων μουσικών της εποχής. Πιστευόταν ακόμα πως ο Ορφέας επινόησε την κιθάρα και πως αύξησε τις χορδές της από επτά σε εννιά.

Αμφίωνας

Τραγούδια του γάμου που παίζονταν στη διάρκεια της συνοδείας της νύφης από το σπίτι της στο σπίτι του γαμπρού, ενώ τη μελωδία τους έπαιζε αυλός.

Κώμος

Εύθυμo τραγούδι με τo οποίo τέλειωνε το γλέντι.

Ανάμεσα στους μουσικούς που αναφέρονται στα ομηρικά έπη είναι οι:

Θάμυρης

Για τον Θάμυρι αναφέρεται πως σ΄ ένα διαγωνισμό με τις Μούσες νικήθηκε. Μετά από αυτό τον τύφλωσαν και του στέρησαν την ικανότητα της τέχνης της κιθαρωδίας.

Δημόδοκος

Τυφλός αοιδός που αναφέρεται από τον Όμηρο πως ζούσε στην αυλή του Αλκίνοου, βασιλιά των Φαιάκων.

Στη διάρκεια της φιλοξενίας του Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων ο Δημόδοκος τραγούδησε, ύστερα από παράκληση του Οδυσσέα, τις περιπέτειές του στην Τροία (τη φιλονικία του 0δυσσέα με τον Αχιλλέα, το Δούρειο Ίππο, την καταστροφή της Τροίας).

Φήμιος

Περίφημος μουσικός στο παλάτι του Οδυσσέα που συντρόφευε την Πηνελόπη στη διάρκεια της απουσίας του Οδυσσέα στην Τροία και που την είχε συνοδεύσει από την Σπάρτη και θεωρούνταν αυτοδίδακτος.

Εποχή των Λυρικών (700 – 550 π.χ.)

Στα χρόνια που ακολούθησαν την ομηρική εποχή, τον 7ο και 8ο π.χ αιώνα, αναπτύχθηκε η λυρική ποίηση και μουσική είδος που ασχολήθηκε με καθημερινά κοινωνικά θέματα με μονωδιακές φόρμες και ένα ιδιαίτερο ύφος της μουσικής, με αρκετά βαθύ χαρακτήρα σε αντίθεση με το διαπεραστικό αρχαϊκό ύφος. Στην εποχή των λυρικών ποιητών είχαν αναπτυχθεί και διάφορα είδη οργανωμένων χορών (όρχηση), που εκτελούνταν με ή χωρίς τραγούδι.

Μορφές ασμάτων που συναντούμε αυτή την εποχή είναι:

Ωδή

Έτσι χαρακτηρίζονταν συνήθως τα μικρά μελοποιημένα ποιήματα των λυρικών ποιητών, χωρίς να αποκλείονταν καμιά φορά από την κατηγορία αυτή και μεγαλύτερα έργα, όπως τα επινίκια του Πίνδαρου και που είχαν συνήθως τρία μέρη.

Παιάνας

Ήταν ύμνοι που αποδίδονταν από χορούς ανδρών ή γυναικών για τον Απόλλωνα και την Άρτεμη σε κρίσιμες περιστάσεις και για τη λύτρωση από συμφορές. Οι παιάνες για τον Απόλλωνα αποδίδονταν από ανδρικό χορό, ενώ οι παιάνες για την Άρτεμη από γυναικείο. Τελικά ο παιάνας εξελίχθηκε σε φόρμα πολλών ειδών (πολεμικός, ευχαριστήριος, επιτραπέζιος), ενώ σταδιακά άρχισε να απευθύνεται και σε άλλους θεούς.

Ελεγεία

Ήταν μικρά ποιήματα της λυρικής ποίησης, δίστιχα, που αποτελούνταν από αλληλοδιάδοχους εξάμετρους και πεντάμετρους στίχους με τρυφερό ή μελαγχολικό χαρακτήρα. Η απαγγελία των ελεγείων που γινόταν συνήθως με συνοδεία αυλού, σκόπευε ή στην έκφραση διάφορων συναισθημάτων όπως πολεμικά αισθήματα, λύπη ή τρυφερότητα ή στην έκφραση πολιτικών μηνυμάτων ή στη μετάδοση φιλοσοφικών ιδεών ή τέλος στη διατύπωση αποφθεγμάτων.

Θρήνος

Οι θρήνοι που ήταν πένθιμα τραγούδια για να τιμηθούν οι νεκροί, πρωτοσυναντιώνται στα Ομηρικά χρόνια. Έτσι π.χ. περιγράφεται ο θρήνος της Βρισηίδας και των δούλων γυναικών για το θάνατο του Πατρόκλου ή η έκφραση παράπονων της Θέτιδας για τον αναμενόμενο θάνατο του Αχιλλέα. Στη εποχή των λυρικών ποιητών πολλά από τα ελεγεία είχαν χαρακτήρα θρήνων που ήταν διάφοροι βέβαια από τα επικήδεια τραγούδια.

Επινίκιο

Τα επινίκια ήταν θριαμβευτικά τραγούδια προορισμένα να υμνήσουν μια νίκη πολεμική, ποιητική, μουσική.

Υπόρχημα

Ήταν τραγούδια που λέγονταν με όρχηση και ήταν αφιερωμένα στον Απόλλωνα. Το υπόρχημα αρχικά συνοδευόταν από φόρμιγγα, αργότερα από αυλό και κιθάρα ή λύρα και είχε τρεις φάσεις. Στην πρώτη όλα τα μέλη του χορού τραγουδούσαν και χόρευαν μαζί, στη δεύτερη τα μισά τραγουδούσαν και τα μισά χόρευαν και στην τρίτη τραγουδούσε ο κορυφαίος και χόρευαν όλοι οι άλλοι.

Παρθένιο

Στην κατηγορία αυτή ανήκαν τραγούδια που τραγουδιόνταν από παρθένες, μερικές φορές σε συνδυασμό με χορό, στη διάρκεια διάφορων γιορτών, ιδιαίτερα του Απόλλωνα και της Άρτεμης.

Επίσης εμφανίζεται ο Διθύραμβος, που ήταν άσμα με συνοδεία χορού που ως εξέλιξη της διονυσιακής λατρείας. Στην λατρεία αυτή ενώ οι άνθρωποι στην αρχή χόρευαν άτακτα, αργότερα ο χορός απόκτησε συγκεκριμένα βήματα και οι φωνές έγιναν τραγούδι που εξιστορούσε γεγονότα από τη ζωή του Διόνυσου. Ο Θέσπις εισάγει αργότερα έναν υποκριτή που παριστάνει τον Διόνυσο και απαντάει στα όσα τον ρωτάνε οι άνθρωποι που χορεύουν.
ς περιόδου αυτής. Ο χορός που συνόδευε τη Διονυσιακή λατρεία μετατράπηκε σε σύνολο ατόμων (Χορός) που εξυπηρετούσαν συγκεκριμένους σκοπούς στο έργο π.χ. να συμβουλέψουν, να διηγηθούν κ.λπ.

Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι θεωρούν την μουσική απαραίτητη για τρεις λόγους:

α) Ψυχαγωγία και ανάπαυση

β) Διαμόρφωση του χαρακτήρα

γ) Διανοητική και αισθητική καλλιέργεια

Στην εποχή εκείνη άλλωστε ο καλλιεργημένος άνθρωπος λεγόταν και μουσικός ανήρ.

Περίοδος Παρακμής (450 π.χ. και εξής)

 Απροσδόκητα από τα μέσα του 5ου αιώνα, η μουσική στην Ελλάδα, προτρέχοντας όλων των άλλων τεχνών, αρχίζει μια αργή καθοδική πορεία και μάλιστα σε μια εποχή που οι εικαστικές τέχνες είναι στη μεγάλη ακμή τους. Αυτή η προοδευτική κατάπτωση της μουσικής θα συνεχισθεί αδιάκοπα ως το τέλος της ελληνιστικής εποχής.

Όπως συνάγεται μέσα από τις διαμαρτυρίες του Πλάτωνα και πολλών άλλων κλασικών συγγραφέων, η παρακμή στη μουσική φαίνεται να έχει δύο συνιστώσες, αδιάσπαστα δεμένες μεταξύ τους, την κοινωνική και ηθική οπισθοδρόμηση και τους μουσικούς νεωτερισμούς.

Η κοινωνική και ηθική οπισθοδρόμηση σε σχέση με τη μουσική γίνεται περισσότερο αισθητή από τις αρχές του 4ου π.Χ. αιώνα. Τα φαινόμενα που τη στοιχειοθετούν είναι : η προοδευτική εμπορευματοποίηση, ο θαυμασμός της ατομικής δεξιοτεχνίας και η εγκατάλειψη των υψηλών παλαιότερων εννοιών ήθους, νόμων κτλ. Από κοινό κτήμα κάθε πολίτη από το σχολείο, η μουσική μετατρέπεται σιγά – σιγά σε δραστηριότητα λίγων διάσημων δεξιοτεχνών. Είναι αλήθεια πως η παρακμή της ελληνικής μουσικής άρχισε μέσα από την ίδια την τραγωδία. Το κοινό άρχισε να ενδιαφέρεται πιο πολύ για τα τραγούδια των χορικών παρά για το ηθικό και δραματικό περιεχόμενο της τραγωδίας. Οι μεταγενέστεροι, θέλοντας να κολακέψουν το γούστο του κοινού, έβαζαν στα διαλείμματα των δραμάτων χορούς και τραγούδια άσχετα με το έργο. Την ίδια αυτή εποχή συντελείται μια σημαντική επανάσταση στη μουσική με ανατροπή της παλαιάς τάξης των αρχαίων μουσικών νόμων και εισαγωγή καινοτομιών που προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, τη σφοδρή αντίδραση των συντηρητικών της εποχής Η αντίδραση αυτή στους καθαυτό μουσικούς νεωτερισμούς δεν είναι άσχετη με το στιγματισμό εκ μέρους τους της ηθικής κατάπτωσης που αναφέραμε παραπάνω. Οι αρχαίοι μουσικοί νόμοι, εξέφραζαν την παραδοσιακή αντίληψη θεωρούνταν ότι αντανακλούν τους θεϊκούς νόμους περί αρμονίας στη μουσική (λόγω της θεϊκής προέλευσης της μουσικής) και τη συνδεδεμένη με αυτούς αρμονία του σύμπαντος. Επομένως, η μουσική καινοτομία αποτελούσε έμμεση προσβολή του θείου και της ηθικής τάξης. Το νέο κύμα των μουσικών νεωτερισμών εμφανίζεται στο 2ο ήμισυ του 5ου αιώνα π.Χ. και παράλληλα έχουμε μουσικές καινοτομίες από τον Φερεκράτη, τον Ευρυπίδη και τον Αριστοφάνη. Ύστερα από τη μακεδόνικη κατάκτηση, η μουσική δημιουργική φλόγα άρχισε λίγο – λίγο να σβήνει.

Η μουσική δραστηριότητα μεταφέρεται σε άλλες πόλεις εκτός Ελλάδας π.χ. στην Αντιόχεια και στην Αλεξάνδρεια. Η τελευταία αυτή περίοδος της αρχαίας ελληνικής μουσικής, άφησε λιγοστά ονόματα όπως του Τελεσία, του Θεόκριτου και του Μεσομήδη. Στην Αλεξάνδρεια των Πτολεμαίων σώζονται αρκετά ονόματα εκτελεστών.

 ΠΗΓΗ http://www.lyravlos.gr/ancient-greek-instruments.asp

Η επίδραση του Ηλίου

Οι μεταμορφώσεις και η εξέλιξη των ουσιών της Φύσης πάνω στην Γη είναι αποτέλεσμα της επίδρασης του Ηλίου γιατί ο Ήλιος είναι Εκείνος που δίνει τον ρυθμό στο πλανητικό μας σύστημα και  την ζωή υπό την ευρεία της έννοια. Τα διάφορα φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα πάνω στην Γη μαρτυρούν την ζωογόνο επίδραση του Ηλίου στην Γη γιατί ο Ήλιος είναι Εκείνος που συνθέτει σήμερα για να αποσυνθέσει αύριο και να ανασυνθέσει αργότερα. Με την βοήθεια του ηλιακού φωτός  μετατρέπεται το απλό σπέρμα σε δρυ και με τις διαφορετικής εντάσεως ακτίνες του προκαλούνται οι  διαφορετικές λειτουργίες στον κάθε οργανισμό.

Ο Ήλιος με τις διάφορες ακτινοβολίες του αφυπνίζει τα σπέρματα των Ιδεών και επιβοηθεί τα όντα να ανέλθουν σε ανέλιξη. Για να είναι όμως αμεσότερα τα αποτελέσματα αυτών των επιδράσεων στον άνθρωπο, πρέπει να φροντίσει να εκμηδενίσει κάθε αντίδραση των στοιχείων της κατώτερής του φύσης.

Όπως είναι φανερό από τα προαναφερθέντα, πρώτιστο καθήκον μας είναι να στραφούμε προς τον Φοίβο Ήλιο, τον δωρητή της ζωής και σύμβολο του υπέρτατου Λόγου και να διαλαλήσουμε την  ευγνωμοσύνη μας προς αυτόν. Γι’ αυτό δεν θα ήταν άστοχη η ανάγνωση ύμνων προς τον Ήλιο που περικλείουν πολλά μηνύματα για κάθε ειλικρινή αναζητητή  της αληθείας.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονισθεί ότι η ανάγνωση αυτών των ύμνων δεν έχει τελετουργικό  χαρακτήρα και ότι συχνή επανάληψη αυτών των θεμάτων (όπως είναι η ανάπτυξη της σημασίας των  φυσικών γιορτών και η ανάγνωση ύμνων διαφόρων φιλοσόφων προς τον Ήλιο) δεν πρέπει να μας δημιουργεί κορεσμό γιατί την βαθύτερη σημασία τους και το αληθινό τους νόημα θα αργήσουμε πολύ  να τα κατανοήσουμε. Όταν όμως το κατανοήσουμε πραγματικά τότε θα είμαστε ώριμοι να κάνουμε ένα αποφασιστικό βήμα στην εξελικτική κλίμακα που αναφέρθηκε παραπάνω.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΟΥ «ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΣΜΟΣ»