Την εκ του Πατρός και Μητρός γέννηση του Υιού μας την περιγράφει το ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟ ΘΕΩΡΗΜΑ. Το Πυθαγόρειο Θεώρημα, πέραν της μαθηματικής του αξίας, έχει και άλλη σημασία με την οποία γίνεται κατανοητή η δράση του Πατρός και της Μητρός στην εκδήλωση του Υιού. Η διατύπωση του Πυθαγορείου θεωρήματος, ως γνωστό, έχει ως εξής: «σε ένα ορθογώνιο τρίγωνο το άθροισμα τετράγωνο των δυο καθέτων πλευρών ισούται με το τετράγωνο της υποτεινούσης». Για να γίνει κατανοητή η διατύπωση του Πυθαγορείου θεωρηματος ως το αίτιο της γεννήσεως του Υιού πρέπει να δούμε ποία είναι η σημασία του τετραγώνου στην Πυθαγόρεια Αριθμολογία.
Το τετράγωνο στην Πυθαγόρεια Αριθμολογία είναι ο συμβολισμός της Μονάδας Τέσσαρα (4) ή Νόμου της Μορφής[1]. Η λέξη μορφή, γενικά, σημαίνει την εξωτερική εμφάνιση των υλικών σωμάτων ή των όντων, δια της οποίας γίνονται αυτά αντιληπτά. Η μορφή, (σύμφωνα με τους Πυθαγορείους) είναι Φυσικός νόμος, τόσο της νοητικής πνευματικής Φύσεως όσον και της μη νοητικής Φύσεως.
Μετά την εξήγηση που δόθηκε ανωτέρω το Πυθαγόρειο θεώρημα ερμηνεύεται ως εξής: σε ένα ορθογώνιο τρίγωνο το άθροισμα των τετραγώνων των δυο καθέτων πλευρών (δηλαδή το εκ της συνενώσεως των μορφών Πατρός και Μητρός) ισούται (έχει ως αποτέλεσμα) με το τετράγωνο της υποτεινούσης (την μορφή του Υιού). Η ορθή γωνίας συμβολίζει την ισοδύναμη δράση Πατρός και Μητρός του ενός προς τον άλλον γι’ αυτό έχει νόημα αυτό μόνον στο ορθογώνιο τρίγωνο.
Στα Αιγυπτιακά μυστήρια έχουμε αντίστοιχα την εκ του Οσίριδος (Πατρός) και εκ της Ίσιδος (Μητρός) την γέννηση του Ώρου (Υιού).
Ο ΠΑΤΗΡ ΚΑΙ Η ΜΗΤΗΡ.
Ο ΠΑΤΗΡ είναι το Αυθύπαρκτο Αρχικό Αίτιο του Χάους, είναι τάση προς μεταβολή της ουσίας του Χάους η οποία συνετέλεσε στην εκπόρευση του μεγάλου Παντός (της Φύσεως), είναι η ατέρμον ΚΙΝΗΣΗ του Παντός, η οποία ουδέποτε καταπαύει την δράση της, και η οποία έχει ως αποτέλεσμα την τάση προς εκδήλωση των Ιερών Δραμάτων[2] της ατέρμονης εξελικτικής πορείας του θείου Απείρου (της Φύσεως) είναι τέλος ο νόμος της κινήσεως της Δυάδας των Πυθαγορείων. Συνεπώς η εκδήλωση του Πατρός υπάρχει τόσο στην προ της εκπορεύσεως της Φύσεως κατάσταση (το Χάος) όσο και σε όλες τις εξελικτικές βαθμίδες της Φύσεως. Έτσι βλέπουμε ότι υπάρχει στο Χάος ως η τάση προς μεταβολή η οποία προκάλεσε την εκπόρευση της Φύσεως εκ του Χάους. Υπάρχει στην Φύση ως νόμος της κινήσεως στα άτομα της Ατομικής ουσίας (υλικής ουσίας) της Φύσεως. Εκ του Πατρός εκδηλώνεται ο Νόμος της Παραγωγικότητας ο οποίος αποτελεί το θεμέλιο της εκδηλώσεως όλων των νόμων της Φύσεως και της προς τα πρόσω πορείας ολοκλήρου της Φύσεως. Ο Νόμος της Παραγωγικότητας είναι εκείνος ο οποίος καθιστά την Φύση άπειρη και ατελεύτητη στις ενέργειες της. Με την δράση αυτού του νόμου κάθε ενέργεια της Φύσεως γίνεται το αίτιο εκδήλωσης και λειτουργίας άλλων εκδηλώσεων και λειτουργιών της μεγαλύτερης δυναμικότητας. Στην δράση αυτού του νόμου οφείλονται τα παράγωγα των πρωταρχικών νόμων. Επίσης στην δράση αυτού του νόμου οφείλεται το ατελεύτητο της ύπαρξης και λειτουργίας των αϊδίων ουσιών της Φύσεως και συνεπώς του θείου Απείρου.
Η ΜΗΤΗΡ είναι η δύναμη η οποία προκάλεσε την εκδήλωση του Αυθύπαρκτου Αρχικού Αιτίου και έφερε στο Είναι του το Χάος και ακολούθως εκ του Χάους την Φύση, είναι η εκδήλωση του απείρου φαινομένου ΚΑΛΟΥΣ του μεγάλου Παντός (της Φύσεως) ως και του κάλους των κόσμων και των μορφών του και η εκδήλωση της αέναης ΖΩΗΣ του θείου Απείρου, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του Είναι των Ιερών Δραμάτων της ατέρμονης εξελικτικής πορείας του θείου Απείρου είναι τέλος ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ της Δυάδας των Πυθαγορείων. Συνεπώς η δράση της Μητρός υπάρχει τόσο στην προ της εκπορεύσεως της Φύσεως κατάσταση (το Χάος) όσο και σε όλες τις εξελικτικές βαθμίδες της Φύσεως. Έτσι βλέπουμε ότι υπάρχει στο Χάος ως η δύναμη που προκαλεί την τάση προς μεταβολή για την εκπόρευση της Φύσεως εκ του Χάους. Υπάρχει στην Φύση ως ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ στα άτομα της Ατομικής ουσίας (υλικής ουσίας) της Φύσεως. Εκ της Μητρός εκδηλώνονται όλες οι μορφές της φύσεως και το άπειρο φαινόμενο κάλος αυτών των μορφών. Ένας εκ των σημαντικότερων Νόμων της Φύσεως είναι ο νόμος της μορφής ο οποίος αποτελεί το θεμέλιο της μορφικής υποστάσεως της Φύσεως τόσο της υλικής όσο και της πνευματικής. Χωρίς την μορφική του υπόσταση το Σύμπαν δεν θα μπορούσε να εκδηλώσει ούτε το άπειρο φαινόμενο κάλος του, ούτε τα ιερά δράματα της εξελικτικής του πορείας και τέλος ούτε τον σκοπό και προορισμό του μέσω της προς τα πρόσω πορείας του. Από την Μητέρα απορρέει η έννοια του κάλους της Φύσεως τόσο της εξωτερικής εμφανίσεως των μορφών όσο και των εσωτερικών δυνάμεων αυτών. αλλά τι είναι κάλος; Κάλλος έχει η μορφή εκείνη της οποίας τα μέρη αποτελούν αρμονίαν προς το σύνολον της. Η απόλυτη έννοια του Κάλους είναι αποτέλεσμα της αρμονικής συλλειτουργίας των εσωτερικών δυνάμεων της μορφής και προς την εξωτερική αυτής.
Ο ΠΑΤΗΡ (νόμος της Κινήσεως) και η ΜΗΤΗΡ (νόμος της Ζωής) εκδηλώνονται στο θείο Άπειρο σε μια αιωνίως αδιάσπαστη μεταξύ τους σύζευξη και συνιστούν το άπειρο πλήθος των ΑΤΟΜΩΝ της Ατομικής Ουσίας της Φύσεως. Γι’ αυτό η Ατομική Ουσία της Φύσεως χαρακτηρίστηκε από τους μύστες των αρχαίων μυστηρίων Θεία Αγάπη διότι μεταξύ των δύο στοιχείων της Κινήσεως (του Πατρός) και Ζωής (της Μητρός) εκδηλώνεται πράξη αγάπης η οποία καθίσταται και η αιτία της εκκολάψεώς όλων των μορφών και των νόμων της Φύσεως.
Η Ατομική Ουσία, ως εκ της φύσεώς της, είναι δίφυλη έχουσα εν εκδηλώσει τους νόμους της Κινήσεως (δράση του Πατρός) και της Ζωής (δράση της Μητρός) ταυτόχρονα. Γι’ αυτό οι Πυθαγόρειοι την χαρακτήρισαν Μονάδα δύο ή Δυάδα και επειδή το πλήθος των ατόμων αυτής της ουσίας δεν δύναται να προσδιοριστεί (δηλαδή είναι άπειρο) την χαρακτήρισαν επιπλέον ως Αόριστη Δυάδα. Η Αόριστη Δυάδα είναι η Ατομική ή Μεριστή Ουσία η οποία με το Είναι([3]) της αποτελεί την ΥΛΙΚΗ (σε πρώτη προσέγγιση) ουσία της Φύσεως. Οι Πυθαγόρειοι χαρακτήριζαν την Αόριστη Δυάδα ως άρτιο και άπειρο αριθμό γιατί η ουσία αυτή και οι παράγωγοι εξ αυτής νόμοι συνιστούν το άπειρο πλήθος των αρτίων αριθμών (Μονάδων) της Πυθαγορείου αριθμολογίας. Η αόριστη Δυάδα είναι η μητέρα των κόσμων, το θήλυ της δημιουργίας και ο παθητικός παράγων των κόσμων γιατί υπόκειται στις ενεργητικές επιδράσεις της άλλης ουσίας της Συνεχούς προκειμένου να συγκροτηθούν οι μορφές.
Η ουσία αυτή χαρακτηρίζεται ως αΐδιος([4]) δηλαδή ουσία μη έχουσα αρχή και τέλος γιατί εκπορεύτηκε εκ του Χάους, που σημαίνει ότι δεν έχει αρχή (αφού και το Χάος θεωρείται ότι δεν έχει αρχή) και δεν έχει τέλος γιατί μετά την έξοδό της εκ του Χάους οι δυναμικότητές της συνεχώς και απείρως αυξάνουν (χωρίς τέλος). Τα Άτομα της αΐδιας ατομικής ουσίας ο Σπ. Νάγος τα χαρακτηρίζει ως «αφ’ εαυτών αεί κινούμενα και ζώντα Είναι». Δηλαδή τα χαρακτηρίζει ως υπάρξεις (Είναι) οι οποίες από μόνες τους (αφ’ εαυτών) και ατελεύτητα (αεί) έχουν και θα έχουν εκδηλωμένους τους Νόμους της Κινήσεως (κινούμενα) και της Ζωής (ζώντα). Τα Άτομα της ατομικής ουσίας δεν έχουν συνέχεια (δηλαδή άμεση σύνδεση) προς την συνεχή ουσία του Απείρου αλλά απλώς βρίσκονται εντός της συνεχούς ουσίας με την οποία συλλειτουργούν και αλληλεπιδρούν.
Ο Νόμος της Κινήσεως του Ατόμου της Ατομικής Ουσίας εκδηλώνεται ως τάση προς μετατόπιση στο χώρο και ως στροβιλισμός των υλικών μορφών του απείρου. Ο Νόμος της Ζωής του Ατόμου της Ατομικής Ουσίας είναι αυτός που εμφανίζει την εκδήλωση της υπάρξεως των Ατόμων της Ατομικής Ουσίας στην Φύση. Οι Νόμοι της Κινήσεως και της Ζωής εκδηλώνονται ως συστολή και διαστολή. Δια της διαστολής το Άτομο της ατομικής ουσίας εκδηλώνει διαρκώς και νέες δυνάμεις, ενώ δια της συστολής τείνει να διατηρήσει τις δυνάμεις του που έχει εκδηλώσει. Η διαστολή και η συστολή του Ατόμου λαμβάνει την έννοια της έλξεως αλλά και της απώσεως αντίστοιχα στις μορφές στις οποίες συμμετέχει.
Τα Άτομα της ατομικής ουσίας νοούνται ως στιγμές (δηλαδή ως μαθηματικά σημεία χωρίς διαστάσεις) και έχουν κέντρο και περιφέρεια. Κέντρο είναι η δύναμη του ατόμου και έχει ως πρωταρχική του εκδήλωση τον Νόμο της Κινήσεως ενώ Περιφέρεια είναι αυτό τούτο το Είναι του ατόμου δηλαδή αυτό που εμφανίζει την εκδηλωμένη ύπαρξή του στην Φύση και το οποίο Είναι έχει την έννοια του Νόμου της Ζωής([5]). Με την δράση του Νόμου της Κινήσεως από το Είναι του Ατόμου (Νόμος της Ζωής) έχουμε την εκδήλωση ενός νέου νόμου, του Νόμου της Θερμότητας. Η Θερμότητα αποτελεί την φυγόκεντρο*([6]) δύναμη του ατόμου, ενώ η Κίνηση αποτελεί την κεντρομόλο* δύναμή του. Η ισόρροπη δράση αυτών των Νόμων της Κινήσεως και Ζωής, με την συμβολή του Νόμου της Ενεργείας της συνεχούς ουσίας αποτελούν το κέντρο ισορροπίας των κόσμων και των καθέκαστα μορφών τους.
Η λέξη Άτομο της ατομικής ουσίας δεν ταυτίζεται εννοιολογικά με τα γνωστά μας από την φυσική άτομα (ή στοιχεία) ούτε με τα στοιχειώδη σωματίδια των ατόμων (ηλεκτρόνια, πρωτόνια κλπ). Επίσης δεν είναι γνωστό ποια σχέση έχουν τα Άτομα της ατομικής ουσίας (τα οποία, ως φαίνεται, η επιστήμη δεν τα έχει ανακαλύψει ακόμα) με τα κουώρκς που είναι οι δομικοί λίθοι των στοιχειωδών σωματιδίων και τα οποία η επιστήμη ανακάλυψε σχετικά πρόσφατα. Τα αναφερόμενα στο κείμενο Άτομα της ατομικής ουσίας ή κατ’ άλλους «Άτομα των φιλοσόφων» είναι τα στοιχειώδη δομικά στοιχεία όλων των υλικών υποστάσεων του Σύμπαντος και το σύνολο αυτών των ατόμων είναι αυτό που στο κείμενο χαρακτηρίζεται ως ατομική ή μεριστή ουσία. Τα Άτομα αυτά της ατομικής ουσίας είναι πραγματικά άτμητα ενώ τα άτομα που μας είναι γνωστά από την φυσική διασπώνται. Συνεπώς δεν υπάρχει καμιά ταύτιση των Ατόμων της Ατομικής (ή μεριστής κατά Πλάτωνα) Ουσίας.
Με την εκδήλωση της ατομικής ουσίας εκ του Χάους προκαλείται η εκδήλωση της άλλης ουσίας της Συνεχούς (ή αμέριστης κατά Πλάτωνα) ουσίας ή Μονάδος των Πυθαγορείων. Συνεπώς η εκδήλωση της Συνεχούς ουσίας στην Φύση είναι μεταγενέστερη της εκδηλώσεως της Ατομικής ουσίας.
Ο ΥΙΟΣ
Ο ΥΙΟΣ είναι δράση του Αυθύπαρκτου Αρχικού Αίτιου ώστε να εκδηλωθεί το Χάος, είναι η δράση της τάσεως προς μεταβολή της ουσίας της ουσίας του Χάους προς εκδήλωση της Φύσεως, είναι ο συνθετικός και αποσυνθετικός Λόγος των μορφών του μεγάλου Παντός και συνεπώς ο ατελεύτητα μεταμορφωτικός Λόγος αυτών, είναι η θειοτάτη ΕΝΕΡΓΕΙΑ του θείου Απείρου η οποία έχει ως αποτέλεσμα την δράση προς εκδήλωση των Ιερών Δραμάτων της ατέρμονης εξελικτικής πορείας του θείου Απείρου είναι τέλος ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ της Μονάδας των Πυθαγορείων. Εκ των προαναφερθέντων συνάγεται ότι η δράση του Υιού υπάρχει τόσο στην προ της εκπορεύσεως της Φύσεως κατάσταση (το Χάος) όσο και σε όλες τις εξελικτικές βαθμίδες της Φύσεως. Έτσι βλέπουμε ότι υπάρχει στο Χάος ως η δράση που προκαλεί η τάση προς μεταβολή και η οποία έχει ως αποτέλεσμα την εκπόρευση της Φύσεως εκ του Χάους. Υπάρχει στην Φύση ως ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ο οποίος με την δράση στα άτομα της Ατομικής ουσίας (υλικής ουσίας) της Φύσεως προκαλεί αλλά και συμμετέχει στην συγκρότηση των Μορφών, αλλά και την αποσύνθεση αυτών ως και την εκ νέου σύνθεση αυτών σε νέες εντελέστερες μορφές διότι αυτός είναι ο σκοπός της Φύσεως δηλαδή εκδηλώνεται (όπως προαναφέρθηκε) ως ο συνθετικός και αποσυνθετικός λόγος των μορφών και συνεπώς ο αιώνια μεταμορφωτικός λόγος αυτών. Η εκπνευμάτωση της ύλης (πρώτο ιερό δράμα της εξελικτικής πορείας της Φύσεως) είναι αποτέλεσμα όχι μόνον της δράσεως του Υιού αλλά και της συμμετοχής του τόσο στον σχηματισμό της Ψυχής όσο και στην εξ αυτού συγκρότηση των οργανισμών των πνευματικών οντοτήτων. Το Πνεύμα και η εξέλιξή του οφείλεται στην δράση του Υιού.
Συνεπώς στην εκδηλωμένη Φύση ο Υιός (νόμος της Ενεργείας) ή Μονάδα των Πυθαγορείων εκδηλώνεται ως μια διαρκής δράση η οποία συνθέτει τα άτομα της ατομικής ουσίας προς σχηματισμό των μορφών του Απείρου και συνιστά την Μονάδα των Πυθαγορείων.
Η Μονάδα ή Μονάδα 3 είναι η αΐδια Συνεχής Ουσία η οποία με το Είναι της αποτελεί τον ουσιαστικό χώρο εντός του οποίου έρχονται για να ενεργήσουν τα Άτομα της ατομικής ουσίας. Οι Πυθαγόρειοι χαρακτήριζαν την Μονάδα ως περιττό και άπειρο αριθμό γιατί η ουσία αυτή και οι παράγωγοι εξ αυτής νόμοι συνιστούν το άπειρο πλήθος των περιττών αριθμών (Μονάδων) της Πυθαγορείου αριθμολογίας. Η Συνεχής Ουσία είναι ο πατέρας των κόσμων, το άρρεν της δημιουργίας και ο ενεργητικός παράγων των κόσμων γιατί με τη δράση του επί της άλλης ουσίας της ατομικής προκαλεί την συγκρότηση των μορφών αλλά και την αποσύνθεση αυτών, είναι δηλαδή ο Συνθετικός και Αποσυνθετικός Λόγος των μορφών και συνεπώς είναι ο ατελεύτητα Μεταμορφωτικός Λόγος αυτών. Η Συνεχής (ή Αμέριστη) ουσία ή Μονάδα ή Μονάδα 3 ορίζεται ως το άπειρο περιέχον εντός του οποίου τα πάντα γίνονται και είναι συνεχής προς τον εαυτόν της, σε αντίθεση με την άλλη ουσία την ατομική.
Την Συνεχή Ουσία οι Ορφικοί την αποκαλούσαν «αιθέρα» ή «αίεν εν» (το πάντοτε εν) δηλαδή το αμέριστο, ο Ησίοδος (που απηχούσε τις απόψεις των Ελευσινίων μυστηρίων) «έρωτα» για να καταδείξει την γονιμοποιό του ικανότητα, ο Ηράκλειτος και οι Στωικοί «Λόγο» με την έννοια του αιτίου.
Την αΐδια Συνεχή Ουσία ο Σπ. Νάγος την χαρακτηρίζει ως αφ’ εαυτού αεί εν συνεχεία ενεργούν Είναι δηλαδή την χαρακτηρίζει ως ύπαρξη (Είναι) η οποία από μόνη της (αφ’ εαυτής) και ατελεύτητα (αεί) έχει εκδηλωμένο τον Νόμο της Ενεργείας (ενεργούν) και η οποία εξασφαλίζει την συνέχεια του άπειρου.
Αλλά τι είναι η συνεχής ουσία μέσα στο Σύμπαν; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό θα δοθεί περιγραφικά: Συνεχής ουσία είναι: ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, ο Λόγος της δημιουργίας και υπάρξεως των μορφών του απείρου, η Ανάγκη η οποία περικυκλώνει τον Κόσμο (κατά τον Πυθαγόρα), την οποία ούτε οι Θεοί αντιμάχονται (κατά τον Πιττακό) και που όλα κατ’ ανάγκη γίνονται (κατά τον Δημόκριτο), είναι, τέλος, το παγκόσμιο Πυρ από το οποίο όλη η Φύση αναγεννάται.
Οι Έλληνες στα μυστήριά τους παρέστησαν την δράση του Υιού δια του Έρωτος εκ της δράσεως του οποίου γεννήθηκαν οι Θεοί, υπέρτατος των οποίων κατέστη ο Θεός Ζευς εκ κεφαλής του οποίου γεννήθηκε πάνοπλος η Θεά Αθηνά, Θεά της Σοφίας. Εξ αυτού συνάγεται ότι η ΣΟΦΙΑ προήλθε από την δράση του τρίτου στοιχείου της δημιουργίας.
Το Φως είναι η ζωηρότερη εκδήλωση του Αιτίου εκπορεύσεως του Σύμπαντος γι’ αυτό οι ΘΕΟΙ ΠΝΕΥΜΑΤΑ, ως δημιουργήματα του Αιτίου εκπορεύσεως του Σύμπαντος-ΦΩΤΟΣ, είναι ΥΙΟΙ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ.
Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ
Η χριστιανική Αγία Τριάδα «ο Πατήρ, το Άγιο Πνεύμα και ο Υιός» είναι ολοφάνερο ότι αναφέρεται στην ιερή τριάδα των Πυθαγορείων με μια μικρή, εκ πρώτης όψεως, διαφορά η οποία όμως είναι ουσιώδης. Δεν περιλαμβάνει την Μητέρα, προφανώς λόγω του υποβαθμίσεως της γυναικός γενικά στον χριστιανισμό, και την αντικατάστασή της με το «Άγιο» Πνεύμα. Αλλά το Πνεύμα, κατά τους Πυθαγορείους, είναι εκδήλωση του Υιού και συνεπώς η ονομασία της μίας υποστάσεως (του «αγίου» Πνεύματος) της τρισυπόστατης θεότητας ουσιαστικά την ταυτίζει με τον Υιό αποτελεί και την ουσιώδη διαφορά με την Ιερή Τριάδα των Πυθαγορείων. Έτσι στον χριστιανισμό η τρισυπόστατη θεότητα γίνεται ουσιαστικά δισυπόστατη γιατί περιλαμβάνει τον Πατέρα, τον Υιό και ως τρίτη υπόσταση την δράση του Υιού (το Άγιο Πνεύμα).
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΤΑΚΑΣ, πτυχιούχος φυσικής και νομικής σχολής παν/μίου Αθηνών με μεταπτυχιακό στα ηλεκτρονικά
[1] Ο Νόμος της Μορφής έχει ως αποτέλεσμα την συγκρότηση και εμφάνιση των υλικών σωμάτων και των όντων. Η Μονάδα 4, (ο Νόμος της Μορφής) είναι το άθροισμα των νόμων του πρώτου τριγώνου των πρωταρχικών νόμων δηλαδή είναι το άθροισμα της Δυάδας (μονάς 2) και της Μονάδας (μονάς 3) που σημαίνει: Μονάς 2 + Μονάς 3 = Μονάς 4 (με την ποιοτική τους έννοια γιατί με την ποσοτική τους έννοια, ως γνωστόν, έχουμε: 2+3=5).
[2] ιδέ στο τεύχος 52 του ΙΧΩΡ «το μυστηριακό ιερό πυρ»
[3] Η λέξη είναι χρησιμοποιείται με τις εξής δύο έννοιες: α) Ως ρήμα με την συνήθη και γνωστή του έννοια. β) Ως ουσιαστικό με την έννοια εκδηλωμένη ύπαρξη. Όταν η λέξη αυτή αναφέρεται σε ένα κείμενο με την δεύτερή της έννοια τότε γράφεται με το πρώτο γράμμα της κεφαλαίο (Είναι) ή με όλα τα γράμματά της κεφαλαία.
[4] η λέξη «αΐδιος» σημαίνει αιώνιος δηλαδή μη έχων αρχή και τέλος.
[5] Η λέξη «ζωή», στην προκειμένη περίπτωση, έχει την ευρύτερη έννοια της υπάρξεως και όχι την έννοια που δίνει η βιολογία.
[6] Οι όροι “φυγόκεντρη* δύναμη & κεντρομόλα* δύναμη” (που για λόγους διακρίσεως γράφονται με ένα αστεράκι στο τέλος) δεν έχουν ακριβώς την έννοια που δίδεται στη φυσική αλλά εννοούν την προς τα έσω ή προς τα έξω εκδήλωση των αντίστοιχων νόμων.