ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ

ΤΟ ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ (3η ανάρτηση)

Στις 28 Οκτωβρίου του 1998, η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία να αποκτήσει σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη το Παλίμψηστο του Αρχιμήδη – το αγόρασε ανώνυμος συλλέκτης για 2.000.000 δολάρια.

Αυτό που έχασε, δυστυχώς, η ελληνική Πολιτεία, το κέρδισε ευτυχώς η ανθρωπότητα. Το σημαντικότερο επιστημονικό χειρόγραφο που πουλήθηκε ποτέ σε δημοπρασία αποκαλύπτει 13 χρόνια αργότερα, χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία και την αφοσίωση των ερευνητών ενός αμερικανικού μουσείου, τα μυστικά της μεγαλύτερης μαθηματικής ιδιοφυΐας του αρχαίου κόσμου. «Lost and Found: The Secrets of Archimedes» είναι ο τίτλος της έκθεσης που εγκαινιάζεται στις 16 Οκτωβρίου στο Μουσείο Τέχνης Walters της Βαλτιμόρης. Με φωτογραφίες, κείμενα και πολυμέσα, η έκθεση αφηγείται τη συναρπαστική περιπέτεια του σπάνιου χειρογράφου και το τεράστιο πρότζεκτ της συντήρησης, ψηφιακής επεξεργασίας και μελέτης του, που αποδεικνύει ότι ο Αρχιμήδης ανακάλυψε τα μαθηματικά του απείρου, τη μαθηματική φυσική και τη συνδυαστική – κλάδος των μαθηματικών που χρησιμοποιείται στην πληροφορική.

Το 1999, ο ανώνυμος συλλέκτης που απέκτησε το Παλίμψηστο το παραχώρησε στο Μουσείο Walters και μια ομάδα ερευνητών ξεκίνησε την προσπάθεια να διαβάσει το σβησμένα κείμενα στο παλαιότερο σωζόμενο αντίγραφο του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού, φυσικού, εφευρέτη, μηχανικού και αστρονόμου, που κρύβει πίσω του μία απίστευτη περιπέτεια: το 10ο αιώνα, στην Κωνσταντινούπολη, ένας ανώνυμος γραφέας αντέγραψε πραγματεία του Αρχιμήδη πάνω σε περγαμηνή, κρατώντας τα ελληνικά του πρωτοτύπου. Το 13ο αιώνα, ένας μοναχός έσβησε το κείμενο του Αρχιμήδη, έκοψε τις σελίδες, περιέστρεψε τα φύλλα κατά 90 μοίρες και τα δίπλωσε στη μέση. Η περγαμηνή στη συνέχεια «ανακυκλώθηκε» μαζί με περγαμηνές από άλλα βιβλία, για να δημιουργηθεί ένα προσευχητάριο (το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής ονομάζεται παλίμψηστο).

Αρχιμήδης, του Domenico Fetti, 1620

Όταν το Μουσείο Walters παρέλαβε το χειρόγραφο, πολλοί πίστευαν ότι δεν μπορούσε να ανακτηθεί τίποτε από αυτό. «Ήταν σε φρικτή κατάσταση, έχοντας το βάρος των χιλίων χρόνων του, των μετακινήσεων και της κακής χρήσης», δήλωσε ο διευθυντής του πρότζεκτ «Αρχιμήδης» και επιμελητής χειρογράφων και σπάνιων βιβλίων του Walters, Γουίλ Νόελ.

Τέσσερα χρόνια χρειάστηκαν οι συντηρητές για να διαλύσουν το βιβλίο, λόγω της εύθραυστης κατάστασης της περγαμηνής, που είχε καταστραφεί από μούχλα, ενώ κάποια σημεία είχαν σκεπαστεί με σύγχρονη συνθετική κόλλα! «Κατέγραψα τα πάντα και έσωσα ακόμη και τα πιο μικροσκοπικά κομμάτια του χειρογράφου, φλούδες χρώματος, νήματα, σταθεροποίησα τη μελάνη με ζελατίνη, έκανα αμέτρητες επιδιορθώσεις με γιαπωνέζικο χαρτί», εξηγεί η Αμπιγκέιλ Κουάντ, επικεφαλής του τμήματος συντήρησης χειρογράφων του αμερικανικού μουσείου. Το 2000, μια ομάδα ερευνητών άρχισε την ανάκτηση των σβησμένων κειμένων. Χρησιμοποίησαν τεχνικές απεικόνισης σε διαφορετικά μήκη κύματος του υπέρυθρου, ορατού και υπεριώδους φωτός (πολυφασματική απεικόνιση). Χάρη σε διαφορετικές μεθόδους ψηφιακής επεξεργασίας, το κείμενο αποκαλύφθηκε στα μάτια των ερευνητών με τρόπο που κανείς δεν το είχε δει για χίλια χρόνια. Ένα μέρος του βιβλίου που είχε σκεπαστεί με ρύπους διαβάστηκε με ακτίνες Χ στο εργαστήριο Stanford Synchrotron Radiation Lightsource (SSRL).

Το απόλυτο άπειρο

Ο Αρχιμήδης, στην πραγματεία του «Περί μεθόδου των θεωρημάτων μηχανικής» ασχολείται με την έννοια του απόλυτου απείρου και το Παλίμψηστο περιέχει το μόνο σωζόμενο αντίγραφο του σημαντικού συγγράμματος. Ο αρχαίος Ελληνας μαθηματικός ισχυρίζεται ότι δύο διαφορετικά σύνολα γραμμών είναι ίσα σε πλήθος, αν και είναι σαφώς κατανοητό ότι είναι άπειρα. Η προσέγγιση αυτή είναι όμοια με έργα του 16ου και του 17ου αιώνα, που οδήγησαν στην επινόηση του λογισμού.

Το Στομάχιον

Το Στομάχιον (ΟΣΤΟΜΑΧΙΟΝ = μάχη με οστά) ένα από τα αρχαιότερα ελληνικά παιχνίδια Επίσης, μόνο στο Παλίμψηστο βρέθηκε το «Στομάχιον» του Αρχιμήδη, η αρχαιότερη πραγματεία περί συνδυαστικής. Θεωρείται ότι ο Αρχιμήδης προσπαθούσε να ανακαλύψει με πόσους τρόπους θα μπορούσε να ανασυνδυάζει 14 τμήματα και να κάνει ένα τέλειο τετράγωνο. Η απάντηση είναι : 17.152 συνδυασμούς. Η συνδυαστική θεωρείται ζωτικής σημασίας στην πληροφορική.

Εκτός από τα έργα του Αρχιμήδη, στο Παλίμψηστο βρέθηκαν επίσης κρυμμένα ένα σχόλιο πάνω στις «Κατηγορίες» του Αριστοτέλη, καθώς και κείμενα του Υπερείδη, Αθηναίου ρήτορα του «χρυσού αιώνα». Όταν το Παλίμψηστο οδηγήθηκε στο SSRL, αποκαλύφθηκε στην πρώτη σελίδα και η ταυτότητα του γραφέα , που έσβησε τα γραπτά του Αρχιμήδη. Το όνομά του ήταν Ιωάννης Μύρωνας και τελείωσε τη μεταγραφή των προσευχών στις 14 Απριλίου 1229, στην Ιερουσαλήμ !

Είναι απίστευτη η εξέλιξη της Τεχνολογίας !

Σημείωση : Αν κάποιος πει, «Καλύτερα που ΔΕΝ το πήραμε εμείς στον πλειστηριασμό» θα θεωρηθεί άραγε ανθέλληνας ; ? ; ?

Πηγή: Χ. Νάνου, Εφημερίδα Αγγελιοφόρος Πηγή εικόνων: Εφημερίδα Αγγελιοφόρος

Ο χωμένος τάφος της Αρχαίας Πελλάνας

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΛΥΚΟΦΡΩΝΑ: ΤΑ ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΣΤΟ ΒΙΝΤΕΟ (ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2002) ΑΠΟΦΟΡΟΥΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ ΠΑΣΟΚ. ΑΥΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑ ΑΚΟΜΑ ΔΕΙΓΜΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ

Η apela.gr για πρώτη φορά το 2007, έδειξε δημόσια σε βίντεο τον τάφο της Αρχαίας Πελλάνας πριν μπαζωθεί. Τότε ο επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων και διευθυντής των ανασκαφών στην Πελλάνα Θεόδωρος Σπυρόπουλος, μας έδωσε μια αποκλειστική συνέντευξη, που ακόμα και σήμερα θα μπορούσε να βρίσκεται στην επικαιρότητα. Αυτά που είπε τότε ο κ. Σπυρόπουλος ήταν σοκαρίστηκα και αφορά την ανασκαφή ενός ασύλητου αρχαίου τάφου, όπου τα γρανάζια της γραφειοκρατίας, έφτασαν στο σημείο να ξαναμπαζώσουν τον τάφο και να αποκρύψουν θησαυρους παγκοσμίου ενδιαφέροντος, Αυτά που κρύβει όμως ο τάφος, μπορούν να αλλάξουν ακόμα και την παγκόσμια ιστορία…  Ακούστε (στο παρακάτω βιντεο) τι μας είχε πει ο κ. Σπυρόπουλος…

http://www.youtube.com/watch?v=N3P4kxMM7sc&feature=related

Τα μυστικά του Παρθενώνα Μέρος 1/4

Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ.

ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ (2η ανάρηση)

Στις 28 Οκτωβρίου του 1998, η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία να αποκτήσει σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη το Παλίμψηστο του Αρχιμήδη – το αγόρασε ανώνυμος συλλέκτης για 2.000.000 δολάρια. Αυτό που έχασε, δυστυχώς, η ελληνική Πολιτεία, το κέρδισε ευτυχώς η ανθρωπότητα. Το σημαντικότερο επιστημονικό χειρόγραφο που πουλήθηκε ποτέ σε δημοπρασία αποκαλύπτει 13 χρόνια αργότερα, χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία και την αφοσίωση των ερευνητών ενός αμερικανικού μουσείου, τα μυστικά της μεγαλύτερης μαθηματικής ιδιοφυΐας του αρχαίου κόσμου.

«Lost and Found: The Secrets of Archimedes» είναι ο τίτλος της έκθεσης που εγκαινιάζεται στις 16 Οκτωβρίου στο Μουσείο Τέχνης Walters της Βαλτιμόρης. Με φωτογραφίες, κείμενα και πολυμέσα, η έκθεση αφηγείται τη συναρπαστική περιπέτεια του σπάνιου χειρογράφου και το τεράστιο πρότζεκτ της συντήρησης, ψηφιακής επεξεργασίας και μελέτης του, που αποδεικνύει ότι ο Αρχιμήδης ανακάλυψε τα μαθηματικά του απείρου, τη μαθηματική φυσική και τη συνδυαστική – κλάδος των μαθηματικών που χρησιμοποιείται στην πληροφορική.

Το 1999, ο ανώνυμος συλλέκτης που απέκτησε το Παλίμψηστο το παραχώρησε στο Μουσείο Walters και μια ομάδα ερευνητών ξεκίνησε την προσπάθεια να διαβάσει το σβησμένα κείμενα στο παλαιότερο σωζόμενο αντίγραφο του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού, φυσικού, εφευρέτη, μηχανικού και αστρονόμου, που κρύβει πίσω του μία απίστευτη περιπέτεια: το 10ο αιώνα, στην Κωνσταντινούπολη, ένας ανώνυμος γραφέας αντέγραψε πραγματεία του Αρχιμήδη πάνω σε περγαμηνή, κρατώντας τα ελληνικά του πρωτοτύπου. Το 13ο αιώνα, ένας μοναχός έσβησε το κείμενο του Αρχιμήδη, έκοψε τις σελίδες, περιέστρεψε τα φύλλα κατά 90 μοίρες και τα δίπλωσε στη μέση. Η περγαμηνή στη συνέχεια «ανακυκλώθηκε» μαζί με περγαμηνές από άλλα βιβλία, για να δημιουργηθεί ένα προσευχητάριο (το αποτέλεσμα Όταν το Μουσείο Walters παρέλαβε το χειρόγραφο, πολλοί πίστευαν ότι δεν μπορούσε να ανακτηθεί τίποτε από αυτό. «Ήταν σε φρικτή κατάσταση, έχοντας το βάρος των χιλίων χρόνων του, των μετακινήσεων και της κακής χρήσης», δήλωσε ο διευθυντής του πρότζεκτ «Αρχιμήδης» και επιμελητής χειρογράφων και σπάνιων βιβλίων του Walters, Γουίλ Νόελ.

Τέσσερα χρόνια χρειάστηκαν οι συντηρητές για να διαλύσουν το βιβλίο, λόγω της εύθραυστης κατάστασης της περγαμηνής, που είχε καταστραφεί από μούχλα, ενώ κάποια σημεία είχαν σκεπαστεί με σύγχρονη συνθετική κόλλα! «Κατέγραψα τα πάντα και έσωσα ακόμη και τα πιο μικροσκοπικά κομμάτια του χειρογράφου, φλούδες χρώματος, νήματα, σταθεροποίησα τη μελάνη με ζελατίνη, έκανα αμέτρητες επιδιορθώσεις με γιαπωνέζικο χαρτί», εξηγεί η Αμπιγκέιλ Κουάντ, επικεφαλής του τμήματος συντήρησης χειρογράφων του αμερικανικού μουσείου.

Το 2000, μια ομάδα ερευνητών άρχισε την ανάκτηση των σβησμένων κειμένων. Χρησιμοποίησαν τεχνικές απεικόνισης σε διαφορετικά μήκη κύματος του υπέρυθρου, ορατού και υπεριώδους φωτός (πολυφασματική απεικόνιση). Χάρη σε διαφορετικές μεθόδους ψηφιακής επεξεργασίας, το κείμενο αποκαλύφθηκε στα μάτια των ερευνητών με τρόπο που κανείς δεν το είχε δει για χίλια χρόνια. Ένα μέρος του βιβλίου που είχε σκεπαστεί με ρύπους διαβάστηκε με ακτίνες Χ στο εργαστήριο Stanford Synchrotron Radiation Lightsource (SSRL).

Το απόλυτο άπειρο

Ο Αρχιμήδης, στην πραγματεία του «Περί μεθόδου των θεωρημάτων μηχανικής» ασχολείται με την έννοια του απόλυτου απείρου και το Παλίμψηστο περιέχει το μόνο σωζόμενο αντίγραφο του σημαντικού συγγράμματος. Ο αρχαίος Ελληνας μαθηματικός ισχυρίζεται ότι δύο διαφορετικά σύνολα γραμμών είναι ίσα σε πλήθος, αν και είναι σαφώς κατανοητό ότι είναι άπειρα. Η προσέγγιση αυτή είναι όμοια με έργα του 16ου και του 17ου αιώνα, που οδήγησαν στην επινόηση του λογισμού.

Το Στομάχιον

Το Στομάχιον (ΟΣΤΟΜΑΧΙΟΝ = μάχη με οστά) ένα από τα αρχαιότερα ελληνικά παιχνίδια Επίσης, μόνο στο Παλίμψηστο βρέθηκε το «Στομάχιον» του Αρχιμήδη, η αρχαιότερη πραγματεία περί συνδυαστικής. Θεωρείται ότι ο Αρχιμήδης προσπαθούσε να ανακαλύψει με πόσους τρόπους θα μπορούσε να ανασυνδυάζει 14 τμήματα και να κάνει ένα τέλειο τετράγωνο. Η απάντηση είναι : 17.152 συνδυασμούς. Η συνδυαστική θεωρείται ζωτικής σημασίας στην πληροφορική. Εκτός από τα έργα του Αρχιμήδη, στο Παλίμψηστο βρέθηκαν επίσης κρυμμένα ένα σχόλιο πάνω στις «Κατηγορίες» του Αριστοτέλη, καθώς και κείμενα του Υπερείδη, Αθηναίου ρήτορα του «χρυσού αιώνα». Όταν το Παλίμψηστο οδηγήθηκε στο SSRL, αποκαλύφθηκε στην πρώτη σελίδα και η ταυτότητα του γραφέα , που έσβησε τα γραπτά του Αρχιμήδη. Το όνομά του ήταν Ιωάννης Μύρωνας και τελείωσε τη μεταγραφή των προσευχών στις 14 Απριλίου 1229, στην Ιερουσαλήμ Είναι απίστευτη η εξέλιξη της Τεχνολογίας !

Σημείωση :Αν κάποιος πει, «Καλύτερα που ΔΕΝ το πήραμε εμείς στον πλειστηριασμό» θα θεωρηθεί άραγε ανθέλληνας ;

Πηγή: Χ. Νάνου, Εφημερίδα Αγγελιοφόρος Πηγή εικόνων: Εφημερίδα Αγγελιοφόρος

Ο Πρώτος ευαγγελισμός

Η φτερωτή Νίκη πλησίασε την ανυποψίαστη θνητή και της μίλησε με παράξενα, προφητικά λόγια:

The Annunciation (1914) του John William Waterhouse (1849 - 1917). Το μοναδικό έργο του μεγάλου, ρομαντικού και κλασσικιστή ζωγράφου με αποκλειστικά χριστιανικό θέμα.

 «Μη φοβάσαι γυναίκα, γιατί μήνυμα χαρμόσυνο σου φέρνω από τον Πατέρα των ουρανών, πως επιλέχτηκες της ανθρωπότητας για να γεννήσεις τον Σωτήρα. Κάποιο βράδυ μέσα σε χρυσή βροχή, ο Θεός με του αγαπημένου σου τη μορφή θα σε επισκεφθεί κι ένα κύπελλο χρυσό θα σου δωρίσει. Τρείς μέρες ο Ήλιος δεν θα βγει κι ο σαρκικός του έρωτας μια νύχτα ατελείωτη θα σε σπέρνει, ο μέγας ήρωας για να συλληφθεί».

Ο Λυτρωτής, που μέσα σου θα σαρκωθεί, τη γη θα εξημερώσει, του κακού τα φίδια και του Τυφώνα τα εκτρώματα θα εξοντώσει, στον Άδη θα κατέβει, τον θάνατο θα νικήσει και τα τρία χρυσά μήλα της αιώνιας νεότητας θα δρέψει.
Κι αν και με πόνους αβάσταχτους λίγο πριν το τέλος θα βασανιστεί, έπειτα αθάνατος μέσα από τη φωτιά, στον ουρανό θα αναληφθεί και δίπλα στον Πατέρα του θα βασιλέψει.

Η γυναίκα: Η Αλκμήνη, κόρη του Ηλεκτρύωνα, γιού του Περσέα.
Ο Λυτρωτής: Ο σημαντικότερος πολιτισμικός ήρωας της Λευκής Φυλής, ο Ηρακλής των Ελλήνων. Τον αποκαλούσαν και Τριέσπερο γιατί χρειάστηκαν τρείς συνεχόμενες νύχτες γιά να συλληφθεί.
Ο κρίνος: Σε απουλική λήκυθο του 4ου αι. π.Χ. παριστάνεται η Αθηνά να προσφέρει … κρίνο στην Ήρα, που θηλάζει τον μικρό Ηρακλή.
Στην Αρχαία Θρησκεία βρίσκουμε βρίσκουμε από πήρε ο χριστανισμός τα πρώτυπά του, μας διδάσκει ο σπουδαίος, κλασσικός φιλόλογος Θαδαίος Ζελίνσκι (1859 – 1944).

Περισσότερα: http://www.schizas.com/site3/index.php?option=com_content&view=article&id=43782:2011-03-31-130000&catid=50:mathaino-tin-ellada&Itemid=337#ixzz1INtDTlpn

Ανάσταση, η εορτή της Άνοιξης

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του συγγραφέως Βλάση Γ. Ρασσιά σε αθηναϊκή αίθουσα διαλέξεων, στις 18.4.97. Εμπεριέχεται ως «Παράρτημα» στο βιβλίο του «Εορτές και Ιεροπραξίες των Ελλήνων»

Εκτός από τις θεότητες που στην εξωτερική πολυθεϊστική λατρεία αποκαλούνται «ηλιακές» και «σεληνιακές» εξ αιτίας της ενσωμάτωσης μέσα στην υπόστασή τους φυσικών ενεργειών των δύο αρχέγονων θεών Ηλίου και Σελήνης, στην εσωτερική παράδοση των Εθνικών συναντάμε και άλλες, που κατατάσσονται στις δυό αυτές κατηγορίες, όχι με την πιο πάνω λογική, αλλά με κριτήριο κάποιες αιώνιες πνευματικές αρχές που αυτές «διδάσκουν» ή «αντιπροσωπεύουν». Υπό αυτή την έννοια, μιλάμε για «σεληνιακές» και «ηλιακές» θεότητες όταν αυτές:

• Καταδεικνύουν την κυκλική εναλλαγή των εποχών του ενιαυτού, η οποία αποτελεί για τους ανθρώπους μικρή εικόνα της αέναης κυκλικής εναλλαγής των μορφών της πολυεπίπεδης ζωής (μέσα από ταυτόχρονες αλλεπάλληλες στιγμές θανάτου και αλλεπάλληλες επίσης στιγμές αναβλάστησης) για εξασφάλιση της Αιωνιότητας του Παντός, ή
• Διδάσκουν στον άνθρωπο τον δρόμο της διαύγειας και της πόρευσής του σε ανώτερα πνευματικά επίπεδα, έως πλήρους θεώσεως, μέσα από διάφορες αφηγήσεις ενός θεϊκού δράματος που αναδεικνύει τις θεότητες αυτές σε οδηγητές και σωτήρες της ανθρώπινης συνείδησης ή ψυχής

Εκπληκτικό είναι ότι και στις δύο πιο πάνω περιπτώσεις, η εσωτερική, συχνά μυστηριακή πλευρά της θρησκείας των Εθνικών, συμβολίζει ή αφηγείται την πνευματική διαδρομή των ως άνω είτε «σεληνιακών», είτε «ηλιακών» θεοτήτων με μία σχεδόν τυποποιημένη αφήγηση που οφείλει τις ελάχιστες διαφορές της στις πάμπολλες ανά έθνη και τόπους λατρείες, αποκλειστικά και μόνο στις όποιες ιδιαιτερότητες του κοινωνικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος. Αυτή η τυποποιημένη θα τολμούσαμε να πούμε αφήγηση, περιγράφει λοιπόν την άμμωμο ή εκ Θεών σύλληψη αυτών των ενιαύσιων ή σωτηριακών θεοτήτων, τη γέννησή τους μέσα σε σπήλαια, τον θαυματουργό και φιλανθρωπικό ή εκπολιτιστικό βίο τους, τον βίαιο θάνατό τους και την ανάστασή τους εκ νεκρών μετά από μία συνήθως τριήμερη παραμονή στις χώρες των νεκρών.
Οι λατρείες των ενιαύσιων και αναβλαστικών θεοτήτων, που θα μπορούσαμε με την πιο πάνω λογική να τις πούμε και «σεληνιακές», κορυφώνονται, συνήθως με μυστηριακά δρώμενα και ιεροπραξίες στην Εαρινή Ισημερία ή κατά την πανσέληνο της Εαρινής Ισημερίας, οπότε και σηματοδοτείται το πέρασμα από τη «νεκρή» φάση του ενιαυτού στη «ζώσα» της αναβλάστησης και μετέπειτα καρποφορίας, το πέρασμα του Ηλίου πάνω από το φράγμα ανάμεσα στον Χειμώνα και το Θέρος.
Από εκεί και το όνομα του εβραϊκού Πεσάχ (δηλαδή «πέρασμα») από το οποίο κατάγεται το ορθόδοξο χριστιανικό Πάσχα (που αρχικά ταυτιζόταν απόλυτα με το Πεσάχ και μάλιστα ο χρονογράφος του 11ου αιώνα Κεδρηνός παρουσιάζει τον Ιησού να σταυρώνεται στις 23 και να ανασταίνεται στις 25 Μαρτίου), αλλά και ο από τους Πέρσες συμβολισμός του κοσμικού χώρου και χρόνου με ένα αυγό χωρισμένο σε 12 τμήματα, έξι για τον φωτεινό Θεό Μάσδα (Θέρος και Σύνθεση) και έξι για τον σκοτεινό Αρριμάν (Χειμώνας και Αποσύνθεση).
Τέτοιες «σεληνιακές» θνήσκουσες και ανασταινόμενες θεότητες έχουμε πάμπολλες. Καλό ίσως θα ήταν να αναφέρουμε εδώ τον Αιγύπτιο Όσιρι (προβάλλεται διαφάνεια). Το ενδιαφέρον με αυτόν τον αναβλαστικό Θεό του Αγαθού Πνεύματος της Φύσης και προστάτη των νεκρών, άρχοντα της Αιωνιότητας και εκπολιτιστή, θεσμοφόρο και προστάτη της γεωργίας, της θρησκευτικότητας και της νομοθεσίας, είναι, όπως παρατηρεί ο T. W. Doane στο «Bible Myths And Their Parallels In Other Religions» (1882, σελ.350), ότι το μετέπειτα χριστιανικό μονόγραμμα Χι-Ρο αποτελούσε αρχικά ένα από τα μονογράμματά του.
Εμμένοντας μόνο στις σωτηριακές θεότητες, κατά κανόνα «ηλιακές» που ακολουθούνται από 12 «μαθητές», «παραστάτες» ή «συντρόφους», ο Άγγλος ανατολικολόγος Godfrey Higgins, στο δίτομο έργο του Anacalypsis (1836) ήλθε να κάνει λόγο για δεκαέξι συνολικά εσταυρωμένους Σωτήρες-Θεούς, με ανάμεσά τους τον Αιγύπτιο Θούλη (18ος αιώνας π.α.χ.χ.), τον Ινδό Κρίσνα (12ος αιώνας), τον Θεό των Κελτών Δρυϊδων ΄Ησους (9ος), τον Θιβετιανό Ίντρα (8ος), τον Πέρση Μίθρα και τον Βιτόμπα της Λομβαρδίας (6ος). Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η αφήγηση για τον αρχαίο Θεό των Ινδιάνων του Μεξικού Κβετζαλκοάτλι, που κατέβηκε στη γή, γεννημένος από την Παρθένο Χίμαλμαν για να σώσει με τον μαρτυρικό του θάνατο την ανθρωπότητα από την αμαρτία.
Ο Κβετζαλκοάτλι, σταυρώθηκε πάνω σε ένα βουνό εν μέσω δύο εγκληματιών, τάφηκε για τρείς ημέρες και ανεστήθη εκ νεκρών, υποσχόμενος ότι θα επιστρέψει ως νέος ήλιος σε μία δεύτερη παρουσία του επί γής που θα σώσει οριστικά το γένος των ανθρώπων. Είναι γνωστό ότι η λατρεία του Κβετζαλκοάτλι έκανε τους Ινδιάνους να δεχθούν με θανατηφόρα για αυτούς αφέλεια τους εισβολείς Ισπανούς ως.. υιούς των Θεών, αφού είχαν όντως.. έλθει από την Ανατολή και επιπλέον έφεραν τα.. σύμβολά τους.
Οι 16 προ-χριστιανοί «εσταυρωμένοι» του Higgins, δεν εξαντλούν ωστόσο τον κατάλογο των «εσταυρωμένων» Θεών-Σωτήρων των Εθνικών, που είναι σε παγκόσμιο επίπεδο τουλάχιστον τριπλάσιος (!!). Ανάμεσα στους δεκάδες «μαρτυρήσαντες» για το καλό των ανθρώπων Θεούς, ξεχωρίζει και ο ύπατος του Σκανδιναβογερμανικού Πανθέου Θεός Όντιν που σταυρώθηκε πάνω στο Δένδρο της Ζωής Yggdrasil (με αποτέλεσμα να πεθάνει και ν’αναστηθεί ωστό ωστόσο μετά από 9 ημέρες) για να κερδίσει σε αντάλλαγμα για λογαριασμό των Θεών και των ανθρώπων τη γνώση των Ρουνών, τον ανθρώπινο λόγο και την προφητική δύναμη.
Στην αρχαία Ελλάδα, ως βλαστικός- γονιμικός ενιαύσιος Θεός, που θνήσκει και ανασταίνεται ετιμάτο ο Κρηταγενής Ζεύς ή Φελχανός, θεός κερασφόρος, προστάτης του αμπελιού και της μελισσοκομίας. Ο θάνατός του συμβολικά απεικονίζεται πάνω σε ισοσκελή σταυρό, στις τέσσερις δηλαδή δυνάμεις της (ανα)δημιουργίας και στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, γήϊνα και συμπαντικά. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε την εκτεταμένη θρησκευτική χρήση του Σταυρού και στον ελλαδικό και νοτιοϊταλικό χώρο, όπως φαίνεται στην εικόνα (προβάλλεται διαφάνεια) όπου δεξιά απεικονίζεται προχριστιανικός θεσσαλικός σταυρός και δεξιά ιταλιώτικη σαρκοφάγος με τέσσερις μορφές γύρω από Σταυρό.
Προς τιμήν του κρηταγενούς Διός-Φελχανού ετελούντο την Εαρινή Ισημερία τα Αγχισπόρια Μυστήρια, όπου ανάμεσα σε άλλα, διδασκόταν στους μύστες το «άρρητο» μυστικό της κυκλικής «γέννησης» (και κατά συνέπεια του κυκλικού «θανάτου») των Θεών. Μπορούμε να σημειώσουμε εδώ τη μαρτυρούμενη, από ένα fragmentum που αναφέρει ο Παναγής Λεκατσάς στο «Η Καταγωγή Των Θεσμών, Των Εθίμων και των Δοξασιών» και ο Farnell στο «Cults Of The Greek States», εμφάνιση ενός παράξενου ισχυρού φωτός στο Δικταίο Άντρο της Κρήτης, περίφημου λατρευτικού κέντρου του Φελχανού Διός από την τρίτη κιόλας χιλιετία π.α.χ.χ., τη συγκεκριμένη ημέρα που εωρταζόταν η ανά έτος «Ανάσταση» του Θεού: «ΕΝ ΔΕ ΧΡΟΝΩΙ ΑΦΟΡΙΣΜΕΝΩΙ ΟΡΑΤΑΙ ΚΑΘ’ ΕΚΑΣΤΟΝ ΕΤΟΣ ΠΛΕΙΣΤΟΝ ΕΚΛΑΜΠΟΝ ΕΚ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΠΥΡ. ΤΟΥΤΟ ΔΕ ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΟΥΣΙΝ ΟΤΑΝ ΕΚΖΕΗΙ ΤΟ ΤΟΥ ΔΙΟΣ ΕΚ ΤΗΣ ΓΕΝΕΣΕΩΣ ΑΙΜΑ».
Στο Δικταίο Άντρο, που ανασκάφθηκε το 1900 από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, ανακαλύφθηκε ο (ελλιπής δυστυχώς) σκαλισμένος πάνω σε μάρμαρο κλητικός «Δικταίος Υμνος» προς τιμή του Θεού Διός (4ος αιώνας π.α.χ.χ., διάλεκτος δωρική), που πιστεύεται ότι ψαλλόταν μέχρι τη βίαιη (για αυτό και η άγρια εκθεμελίωση του Ιερού) κατάλυση της Αρχαίας Θρησκείας από τους Βυζαντινούς: «ΙΩ, ΜΕΓΙΣΤΕ ΚΟΥΡΕ, ΧΑΙΡΕ ΜΟΙ, ΚΡΟΝΙΕ ΠΑΓΚΡΑΤΕΣ ΓΑΝΟΥΣ..» Σ’αυτόν τον ωραίο ελληνικό Ύμνο ο αγένειος, νεαρός Ζεύς, καλείται από τους θρησκευτές στο όνομα των Κουρητών προστατών του να προσέλθει και να φέρει ως αναβλαστικός και βιοδότης Θεός το μέγα δώρο της καρποφορίας και της ευτυχίας για ανθρώπους, καρπούς, ζωντανά και πολιτείες.
Ο Αλέξανδρος Λέτσας σημειώνει μάλιστα χαρακτηριστικά ότι προφανώς ο «Δικταίος Ύμνος» αντιγράφηκε από τους χριστιανούς, αφού είναι σε εκπληκτικό βαθμό μεγάλη η ομοιότητά του προς τα λεγόμενα «Ειρηνικά» των χριστιανικών ακολουθιών (Λέτσας, τόμος 2ος, σελ. 28)
Αργότερα, ο Φελχανός Ζεύς ταυτίσθηκε από τους Έλληνες με τον Φρύγα βλαστικό και ηλιακό Θεό Άττι (που την κάθε Εαρινή Ισημερία σταυρώνεται πάνω σε πεύκο με τον ισημεριακό ουράνιο αμνό στα πόδια του, πεθαίνει και ανασταίνεται μετά από τρείς ημέρες μέσα σε μεγάλους εορτασμούς, τα λεγόμενα «Ιλάρια»). Ο αιμορραγών Ισημεριακός Ουράνιος Αμνός, ένα αστρολατρευτικό σύμβολο των Περσών που αποτελούσε έμβλημα του πυρφόρου ηλιακού Θεού Περσέως, μπροστά μάλιστα από το Σταυρό της συμβολιστικής του Άττιδος, υιοθετήθηκε αργότερα από τη χριστιανική συμβολιστική για επτά ολόκληρους αιώνες, μέχρι την 6η Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως (Κανών 82), οπότε και αντικαταστάθηκε οριστικά από τον Εσταυρωμένο.
Επίσης, ο Φελχανός Ζεύς από τον 8ο αιώνα κι εντεύθεν ταυτίσθηκε και με τον συροκυπριακό Θεό της βλάστησης και του σίτου Άδωνι που εισάγεται κανονικά και στα ελλαδικά Πάνθεα σε μία δραματική συλλατρεία με την ερωτική, μαντική και αυξησία Θεά Αφροδίτη.
Προς τιμή των δύο Θεών, οι Έλληνες, σε άλλες πόλεις κατά την πανσέληνο της Εαρινής Ισημερίας και αλλού κατά το μεσοκαλόκαιρο, εώρταζαν τα λεγόμενα «Αδώνεια». Ενδιαφέρον θα ήταν ίσως να αναφέρουμε εδώ ότι η τοποθεσία που η ιουδαϊκή Βίβλος ορίζει ως γενέτειρα του Ιησού, υπήρξε προαιώνιο λατρευτικό κέντρο του Αδώνιδος, το οποίο φιλοξενούσε λαμπρό Ναό ακόμη και επί των χρόνων του αυτοκράτορα Αδριανού. (Ο Αλέξανδρος Λέτσας στο τρίτομο βιβλίο του «Η Μυθολογία Της Γεωργίας», τόμος πρώτος, σελ. 241, κεφάλαιο «Ομοιότης Των Αδώνιδος Κήπων Και Του Επιταφίου Του Θεανθρώπου» σημειώνει ότι η λέξη «Βηθλεέμ» σημαίνει «Οίκος του Άρτου», δηλαδή οίκος του Θεού του σίτου Αδώνιδος).
Η πρώτη ημέρα των «Αδωνείων», που λεγόταν «αφανισμός», ήταν ημέρα πένθους για το θάνατο του Θεού, που απεικονίσεις του τον παρουσιάζουν εστεμμένο με ταινίες που τις διακοσμούν ισοσκελείς σταυροί (προβάλλεται διαφάνεια), με το στόλισμα των λεγόμενων «Κήπων του Αδώνιδος» (που τους φύτευαν και τους προετοίμαζαν οι γυναίκες οκτώ ημέρες πριν), καθώς και με μοιρολόγια και λυπητερές μουσικές από πένθιμο αυλό (τη λεγόμενη «γίγγρα»). Η δεύτερη ημέρα των εορτασμών (η «ανάστασις») ήταν ημέρα χαράς για την ανάσταση του Θεού εκ νεκρών και την ανάληψή του δίπλα στη Θεά Αφροδίτη για το μισό του ενιαυτού. Μεγάλο τμήμα των πλούσιων (με χορηγό τον ίδιο τον βασιλιά) δρώμενων των «Αδωνείων» στην Αλεξάνδρεια επί Πτολεμαίων, έχει διασωθεί από τον βουκολικό ποιητή Θεόκριτο (στο γραμμένο το 275 π.α.χ.χ. 15ο «Ειδύλλιό» του, που χαρακτηριστικά τιτλοφορείται «Συρακούσιαι ή Αδωνιάζουσαι»): κατά την πρώτη ημέρα εξυμνείτο ο γάμος των δύο Θεών με την επάνοδο του Αδώνιδος μετά από εξάμηνη παραμονή στα σκότη του Αχέροντος, και τα δύο χρωματιστά αγαλματίδιά τους έβγαιναν πάνω σε ασημένιο λέκτρο, στολισμένο με καρπούς, πλακούντες από λευκό αλεύρι και μέλι ή λάδι, μυροδοχεία και μικρές γλάστρες με γλυκάνισο, κριθάρι, μάραθο, θέλκτρο ανίσοσμο, πολύτριχο ή θρίδακα (οι λεγόμενοι «Κήποι Αδώνιδος»).
Την επόμενη ημέρα, γυναίκες με λυμμένα τα μαλλιά τους, ξυπόλητες και γυμνόστηθες, οδηγούσαν με θρήνους ομοιώματα του Θεού και τους «Κήπους» του στη θάλασσα (ή σε πηγές και ποτάμια σε άλλες πόλεις), τα έριχναν στα νερά και τον παρακαλούσαν να επιστρέψει πίσω ξανά και το επόμενο έτος. Πλήν των Αλεξανδρινών εορτασμών, που ήταν όπως προείπαμε μεγαλοπρεπείς και υπό την αιγίδα του ίδιου του βασιλιά της πόλης, τα «Αδώνεια» των υπόλοιπων πόλεων (από τις οποίες ξεχώριζαν για την λαμπρότητα των τοπικών εορτασμών το Άργος και η πόλη των Αθηνών) διοργανώνονταν με τις προσωπικές οικονομικές εισφορές των συμμετεχουσών γυναικών, ενώ στη Ρόδο πρωτοστατούσε στη διοργάνωση των εορτών μια μικτή θρησκευτική αδελφότητα, οι λεγόμενοι «Αδωνιασταί» ή «Αδωνισταί».
Στα «Αδώνεια» προσφερόταν ως θυμίαμα μύρα, ενώ ψάλλονταν και ειδικά άσματα, τα λεγόμενα «Αδωνίδια», από τα οποία έχει διασωθεί ένα πολύ αξιόλογο δείγμα. Πρόκειται για τον «Επιτάφιον Αδώνιδος» του Βίωνος. Σε κάποια από τα ανά τόπους «Αδώνεια» γίνονταν και μυήσεις σε Μυστήρια του Θεού (Ο Λουκιανός διασώζει ότι οι μύστες θυσίαζαν πρόβατο και έπαιρναν μετάληψη). Μετά την απαγόρευση των «εθνικών» λατρειών και την ιδιοποίηση των τελετικών των «Αδωνείων» από τους Χριστιανούς για τη διαμόρφωση των εορτασμών της δικής τους Μεγάλης Εβδομάδος, σε αρκετά μέρη της Ελλάδος, αλλά και στην Κύπρο και την Καλαβρία, τα αρχαία «Αδώνεια», στερημένα βεβαίως από κάθε λατρευτική δυναμική, επιβίωσαν, παρά την βυζαντινή άγρια καταδίωξη όλων των «εθνικών» επιβιώσεων, ως θολό φολκλόρ μέχρι τον αιώνα μας (ο «Ζαφείρης» του Ζαγορίου, τα «Λάζαρα» ή «Λαζαρικά» της Αμμοχώστου, ο «Λειδινός» της Αιγίνης, οι «Επιτάφιοι» της Μεγάλης Παρασκευής στην Καλαβρία κ.ά)
Ο Διόνυσος Ζαγρεύς που κατασπαράσσεται από τους Τιτάνες και ανασταίνεται από τον Δία εκ νεκρών ως «Θεός Σωτήρ», αλλά και ο Ίακχος (στην ελευσίνια μυστηριακή παράδοση) και ο Βάκχος (στην ομώνυμη μυστηριακή παράδοση), ουσιαστικά επικλήσεις και λατρευτικά ονόματα του ίδιου «Σωτήρος Θεού», παρουσιάζονται υιοί της Μεγάλης Θεομητέρας, κάτω από διαφορετικά ονόματα, όπως Δηώ-Δήμητρα, Περσεφόνη, Σεμέλη. Σε αφιερωματική επιγραφή που αναφέρει ο T. W. Doane στο γνωστό βιβλίο του «Bible Myths» (1882) διαβάζουμε «Εγώ Είμαι που σε προστατεύω και σε καθοδηγώ. Εγώ που Είμαι το Άλφα και το Ωμέγα». Προς τιμή του Θεού αυτού τελούνται οι μυστηριακές «Εορτές της Τελείας Νυκτός», όπου καθαγιαζόταν το αυγό και αναπαριστάτο Μυστικός Δείπνος, ιεροπραξία που αποτελεί και την κορύφωση των Μυστηρίων του Σαβαζίου (προβάλλεται διαφάνεια), κερασφόρου και οφιούχου θεού που από τον 5ο αιώνα π.α.χ.χ. κι εντεύθεν, ταυτίσθηκε σε θεοκρασία με τον Βάκχο, ως υιός της Περσεφόνης και του Χθονίου Διός.
Η ιδιόμορφη θεολογία των Ορφικών που τοποθέτησε τον Ζαγρέα Διόνυσο στο κέντρο της, ως το θεϊκό κομμάτι της ανθρώπινης φύσης που καθαγιάζει το «τιτανικό» υπόλοιπο, μετεξέλιξε κατά την ύστερη αρχαιότητα και τον ίδιο τον Ορφέα (που κάποιες ετυμολογήσεις του ονόματός του το θέλουν να προέρχεται από το όρφνη, ορφνός, ορφναίος, δηλαδή νυκτερινός, σεληνιακός) σε «εσταυρωμένο Βακχικό Σωτήρα» (προβάλλεται διαφάνεια με τη γνωστή εικόνα από σφραγιδόλιθο που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βερολίνου, του Ορφέως Βακχικού Εσταυρωμένου κάτω από επτά σταυρόμορφα άστρα, ημισέληνο και δίφαλλο), που, όπως ακριβώς και ο Θεός Διόνυσος Ζαγρεύς, πεθαίνει και αυτός κομματιασμένος και έρχεται επίσης να αντιπροσωπεύσει την πνευματική ροή από το Θείο στο Ανθρώπινο και από το Έν στο Πολλαπλό. Να αλληγορήσει κοντολογής το «ξόδεμα» των Θεών για χάρη του κόσμου των θνητών και πεπερασμένων πραγμάτων, μέσα από το πολύ γνωστό μας «Θείο Δράμα» του Θανάτου, της Ανάστασης, της Επιφάνειας, της Αναγνώρισης και της Αποθέωσης.

ΠPOMHΘEAΣ ΔEΣMΩTHΣ

 Εισαγωγή 

Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» είναι η μόνη από τις σωζόμενες τραγωδίες για την οποία δεν υπάρχουν πληροφορίες ούτε για την παραγωγή ούτε για τη χρονολογία της, ούτε καν για την τριλογία στην οποία ανήκε. Aκολουθούσε ο «Προμηθέας Λυόμενος» με τρίτο έργο τον «Προμηθέα Πυρφόρο» και ίσως ακόμη το σατυρικό δράμα «Προμηθεύς Πυρκαεύς», για τα οποία όμως ελάχιστα μπορούμε να υποθέσουμε. Aν έχουμε τη δυνατότητα να ανασυνθέσουμε ορισμένα στοιχεία από τον «Λυόμενο», με δυσκολία μπορούμε να διακινδυνεύσουμε κάποια γνώμη για το περιεχόμενο του «Προμηθέα Πυρφόρου», ενώ μας είναι άγνωστο το σατυρικό δράμα («Προμηθεύς Πυρκαεύς»;). Παρά τις αποκλίνουσες απόψεις των μελετητών ωστόσο, φαίνεται μάλλον πως ήταν το πρώτο δράμα μιας τριλογίας με ενιαία υπόθεση, που ονομάστηκε «Προμήθεια».

  Kαθώς ο χρόνος μάς στέρησε όλα τα άλλα έργα της «Προμήθειας» εκτός από το πρώτο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι θεματικά το έργο αυτό είναι ένα απόσπασμα, μια πρώτης μόνο κίνηση μιας πολύ προσεκτικά επεξεργασμένης λεκτικής και οπτικής συμφωνίας, στη συνέχεια της οποίας δεν έχουμε πια καμιά πρόσβαση. Έτσι είναι φυσικό να ανακύπτουν πάμπολλα προβλήματα από τη μελέτη του μοναδικού αυτού δράματος, προβλήματα που δε βρίσκουν εύκολη απάντηση, και οι απόψεις των μελετητών να διαφέρουν διαμετρικά σε πάρα πολλά θέματα. Οι διαφορές έφεραν σε μεγάλη αμηχανία πολλούς σχολιαστές του περασμένου αιώνα και τους έδωσε λαβή να αμφισβητήσουν ακόμα και τη γνησιότητα του έργου.

Για παράδειγμα: Στην αρχαιότητα κανένας δεν αμφισβήτησε το γεγονός ότι είναι έργο του Aισχύλου, στα νεότερα όμως χρόνια πολλοί έφτασαν στο σημείο να αμφισβητήσουν τη γνησιότητά του και να το θεωρούν γραμμένο ή διασκευασμένο από κάποιον άλλο μετά το θάνατο του Aισχύλου το 456 π.X.  Aυτό προέκυψε από τις φανερές διαφορές της στην κοσμοθεώρηση, στο ύφος και στο λεκτικό, από τις άλλες έξι τραγωδίες του ποιητή που σώθηκαν.  Ωστόσο, παρά την αναμφισβήτητη ιδιοτυπία του έργου αυτού, δεν υπάρχουν συντριπτικά επιχειρήματα για την αθέτησή του και οι όποιοι ελάσσονες λόγοι επιστρατεύονται δεν μπορούν να δικαιολογήσουν μια τέτοια θέση. Ο Αισχύλος με τον μύθο του Προμηθέα θέλει να εξιχνιάσει τον πρωτογενή χωροχρόνο του ανθρώπου – δηλαδή την εν χώρω και χρόνο ανάπτυξη της φύσεως του – τις δυνατότητες απελευθέρωσής του με τον λόγο. Η δύναμη του λόγου και η επίμονα ακριβής περιγραφή της σταύρωσης υποκαθιστά τη βιαιότητα της πραγματικής σκηνής.

Το έργο:

Χρονολόγηση του έργου.

Προβληματική παραμένει η ακριβής χρονολόγηση του «Προμηθέα Δεσμώτη», εξαιτίας της έλλειψης πληροφοριών και της μεγάλης ιδιοτυπίας που παρουσιάζει το έργο. Στη βάση όμως πολλών ενδείξεων θα πρέπει να καταλήξουμε ότι  η «Προμήθεια» ανήκε στη δραματουργία  της στροφής του ποιητή από μια στατική κοσμοθεώρηση προς μια σύγκρουση και τη συνακόλουθη αρμονική σύνθεση που επέβαλλαν τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα των μέσων του 5ου αιώνα.

Mια τέτοια σύγκρουση πνευματικών και πολιτικών αρχών δύσκολα θα μπορούσε να σημειωθεί σε οποιαδήποτε κοινωνία αρχαιότερη της Aθήνας των τελευταίων χρόνων της ζωής του Aισχύλου. Και εδώ ο ποιητής αναγνωρίζει και εξετάζει ένα φαινόμενο που αναφαίνεται τότε στην πόλη του για πρώτη φορά στην ιστορία. Eπομένως το έργο θα πρέπει να γράφτηκε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ποιητή, υπό την επήρεια των κοσμοϊστορικών γεγονότων της πόλης του.

Περιεχόμενο.

Το κορυφαίο και πάντα σύγχρονο Αισχύλειο έργο ανέβηκε για πρώτη φορά στον ιερό χώρο του Διονυσιακού θεάτρου γύρω στο 475 π.Χ. Ο Προμηθέας τιμωρείται από τον Δία και καταδικάζεται στην ερημιά, πάνω στην κορυφή του βράχου γιατί παραβίασε τη θεοκρατική τάξη πραγμάτων. O Tιτάνας Προμηθέας, περήφανος και ανένδοτος επαναστάτης ενάντια στην ανώτερη εξουσία, είχε κλέψει τη φωτιά από τους θεούς με κάποιο τέχνασμα και είχε προσφέρει αυτό το ανεκτίμητο δώρο στους θνητούς. Σ’ αυτό το έργο όμως η κλοπή της φωτιάς είναι απλώς το πρώτο βήμα ενός μεγαλειώδους προγράμματος ευεργεσιών για την ανθρωπότητα, γιατί η φωτιά είναι το ισχυρό σύμβολο μιας απέραντης σειράς τεχνολογικών αλλά και πνευματικών εφευρέσεων. Όλα αυτά τα πραγματοποίησε ο Προμηθέας αψηφώντας απόλυτα το Δία, που στην πραγματικότητα σχεδίαζε να εξαλείψει τελείως το ανθρώπινο γένος. Γι’ αυτήν τη ματαίωση των σχεδίων του, όσο και για την κλοπή της φωτιάς, ο Προμηθέας έχει επισύρει την οργή του Δία, που τον τιμωρεί τώρα ως σκληρός και αυθαίρετος τύραννος, αν και κατά το παρελθόν ο ευεργέτης της ανθρωπότητας είχε βοηθήσει και τον ίδιο το Δία να επικρατήσει πάνω στον Kρόνο και τους άλλους Tιτάνες. Ο άρχοντας των Θεών και των ανθρώπων επέβαλε στον Προμηθέα τη σκληρότερη τιμωρία. Τον αλυσόδεσε σε έναν βράχο και ένα όρνεο εχόταν καθημερινά καταβροχθίζοντας του το συκώτι, το οποίο όμως ανανεωνόταν συνεχώς. Ο Προμηθέας δεν επρόκειτο να απελευθερωθεί παρά μόνο από τον γιο του Δία, τον Ηρακλή, που σκότωσε μεν  με τα βέλη του τον λαίμαργο αιματοπότη αετό, που τρεφόταν από το συκώτι του Tιτάνα και για αντάλλαγμα έπαιρνε πληροφορίες από τον Προμηθέα για το δρόμο του προς τα μήλα των Εσπερίδων κάπου στη μακρινή Δύση. Ουσιαστικά η αμαρτία του Προμηθέα δεν είναι άλλη από την προσβολή της κοσμικής τάξης αφού αθάνατος ο ίδιος παίρνει το μέρος των θνητών. Το έργο ως σύνολο διαμορφώνει ένα αίσθημα προσδοκίας για περισσότερες αποκαλύψεις καθώς και την προσμονή μιας αναγκαστικής μεταβολής που είναι το αποτέλεσμα της γνώσης του Τιτάνα θεού για τα μελλούμενα. Η μεγαλοφυϊα του Αισχύλου συνίσταται στο ότι θεώρησε το θεϊκό πύρ ως το σύμβολο του πολιτισμού και της καταγωγής όλων των τεχνών, αλλά επιπλέον, πως δικαίωσε την κλοπή του ουρανίου πυρός εξαιτίας του οίκτου που έτρεφε ο Προμηθεύς προς το ανθρώπινο γένος, πολύ πριν από αυτόν τον μύθο. Ο τιτάνας Προμηθέας ανυψώνεται ενώπιον του Αισχύλου ως η γιγαντιαία ενσάρκωση της ανθρωπότητος που βρίσκεται σε σύγκρουση με τους Θεούς. Αυτός ήταν ο τρόπος που συνέλαβε ο νούς του Αισχύλου την Προμηθεϊκή ιδέα, που υπήρξε ο δαυλός της μεγαλοφυϊας του και το αίτιο που κυριάρχησε σε ολοκλήρο το έργο του. Η ιδέα αυτή υπήρξε ταυτόχρονα το αντίθετο της Ελευσινίου και το απαραίτητο συμπλήρωμα της. Η Ελευσίνιος ιδέα υπογραμμίζει την απολύτρωση της ψυχής και την ανύψωση της σε ένα θείο υπερκόσμιο επίπεδο, κατανοώντας τα Συμπαντικά Μυστήρια με την επικουρία των Θεών. Η Προμηθείκή ιδέα επικυρώνει την αναζήτηση της επίγειας ευτυχίας και την πραγμάτωση της μέσω της ανθρώπινης θελήσεως. Οι δύο αυτές ιδέες συναντώνται σε έναν άρρηκτο συνδυασμό. Αυτό συμβαίνει επειδή ο αγώνας του ανθρώπου στο γήϊνο επίπεδο καθίσταται αδύνατος χωρίς την αρωγή των πνευματικών δυνάμεων που τον δημιούργησαν, ενώ η κατάκτηση του ουρανού προϋποθέτει πάντοτε την ανθρώπινη προσπάθεια στη γή. Τα δύο αυτά αποτελούν τους δύο δίσκους του ζυγού που ρυθμίζει την εξέλιξη των κόσμων. Ας παρατηρήσουμε τώρα τον τρόπο με τον οποίον εκφράζεται η Προμηθεϊκή Ιδέα του Αισχύλου στον Προμηθέα Δεσμώτη. Το πλαίσιο, η δράση, τα πρόσωπα, όλα είναι κολοσσιαία και υπεράνθρωπα. Η σκέψη του θεατή επικεντρώνεται σε αλησμόνητες μορφές, σε μεγαλειώδεις πράξεις και σε εμπνευσμένους λόγους. Νομίζει κανείς πως παρευρίσκεται στην γέννηση του ανθρωπίνου γένους, ανάμεσα σε έναν διάλογο των δυνάμεων του σύμπαντος

Το έργο στη σκηνή.

H υπόθεση στο συγκεκριμένο δράμα έχει πάνω στη σκηνή συνοπτικά ως εξής:

Στην εναρκτήρια σκηνή του έργου, κάτω από τις άγριες προτροπές του Kράτους και της Bίας, που αποτελούν τους δύο εκτελεστές των υπάτων αποφάσεων του Δία και των ανάλγητων δυνάμεων της εξουσίας, ο θεός Ήφαιστος, ο μεταλλουργός του Ολύμπου, με εντολή του οργισμένου Δία, καρφώνει, με κάποια συμπόνοια είναι αλήθεια, τον Προμηθέα σε έναν ψηλό βράχο στις εσχατιές της γης, στον Kαύκασο, για να βασανίζεται εκεί όσον καιρό το θέλει ο αυταρχικός νέος αφέντης των θεών. Ούτε μια λέξη δεν ξέφυγε από τα χείλη του κατά την διάρκεια της φρικτής τιμωρίας του. Παρόλα αυτά, όταν,  παραμένει μοναχός ανασηκώνει την κραταιά μορφή του με μια υπεράνθρωπη προσπάθεια και τα χέρια του τεντώνονται, όσο του επιτρέπουν οι αλυσίδες,  προς τον Ουρανό σε μια χειρονομία διαμαρτυρίας.  Μια δυνατή και βροντερή καραυγή αναβλύζει από τα βάθη του είναι του, μια κραυγή που συγκλονίζει όλα τα πλάσματα και αντηχεί σε ολόκληρο τον κόσμο.   ‘‘Ω θείε αιθέρα, γοργόφτερες αύρες, πηγές ποταμών κι αναρίθμητο γέλιο θαλάσσιων κυμάτων, ω Γη, η μάνα όλων, και ω παντεπόπτη του Ήλιου κύκλε, για δείτε οι θεοί το θεό πώς παιδεύουν!’’(στ.88-92)

O χορός από Ωκεανίδες, τις θυγατέρες του Ωκεανού, έρχονται να θρηνήσουν μαζί του και να τον παρηγορήσουν. Αντιπροσωπεύουν τις παθητικές και ευσπλαχνικές ψυχές των στοιχείων της φύσεως. Το φτερωτό άρμα που τις ματαφέρει τονίζει τον αέρινο και ρευστό χαρακτήρα τους. Αυτον του πρωταρχικού Αιωνίου Θήλεως με όλη του την εύθραστη χροιά αλλά και όλη του την χάρη και την αφελή αθωότητα. Με αυτόν τον τρόπο, το Αιώνιο Θήλυ που πρόκειται να αποτελέσει την παρηγοριά στα αναρίθμητα βάσανα του ανθρώπου, παραστέκεται στην γέννηση του ηρωϊσμού και τον υποστηρίζει μέσω του ελέους και της συμπόνοιας. Ο Προμηθέας μετά από παράκληση των Ωκεανίδων αφηγείται το ιστορικό της συγκρούσης του με τον άρχοντα του Ολύμπου. Ο Τιτάνας εμφανίζεται γεμάτος από κατανόηση, συμπόνοια και από μία ιερή αγανάκτηση. Αυτά είναι και τα αίτια που κάνουν τους αυθεντικούς και ισχυρούς ήρωες να δράσουν.  Ο Αισχύλος μέσα από τον Προμηθέα έδωσε στους ανθρώπους ελπίδες και αυταπάτες, οι οποίες τους βοηθούν να ζήσουν και να λυτρωθούν από τον φόβο του θανάτου. ‘Ετσι πλησιάζουν με μεγαλύτερη ηρεμία το τέλος της ζωής τους. Όσον αφορά τον ίδιο, έγινε το προστατευτικό πνεύμα της προοδεύουσας ανθρωπότητας, προβλέποντας το μέλλον, όπως εξάλλου φανερώνει το όνομα του (Προμηθεύς: προ-μήδομαι: σκέφτομαι εκ των προτέρων, προ της πράξεως). Γνωρίζει πως είναι πεπρωμένο του να βασανίζεται για ατελείωτους αιώνες, έως ότου ο Ζεύς αναγκαστεί να γίνει δίκαιος ή έως ότου αντικατασταθεί από έναν άλλον θεό, που θα καθιερώσει τόν ρόλο της δικαιοσύνης σε ολοκληρο το ανθρώπινο γένος.

Στη συνέχεια μέσα σε έναν παράδοξο ήχο –κάτι μεταξύ ροχαλητού και ξεφυσήματος- εμφανίζεται ιππεύοντας ένα τετράποδο πτηνό (τετρασκελή οιωνό) ένα μυθολογικό αλλόκοτο πρόσωπο. Είναι ο ίδιος ο Ωκεανός, ο άρχων των αρχέγονων υδάτων, εκθρονισμένος από τους Ολύμπιους Θεούς. Είναι ο φλύαρος και μωρολόγος υπέργηρος του έργου ο οποίος εκφέροντας έναν λόγο γεμάτο έμφαση και σύγχυση συμβουλεύει τον Τιτάνα να γίνει σώφρων, δηλαδή τον παροτρύνει να υποταχθεί σε κάθε πρόσκαιρη μορφή εξουσίας μέχρι τη στιγμή που θα αντιδράσει εκδικούμενος χρησιμοποιώντας κάθε ύπουλο μέσο. Ουσιαστικά ο Ωκεανός προσφέρεται να μεσολαβήσει στο Δία, αν ο Προμηθέας θελήσει να δείξει μετριοπαθέστερη στάση, δηλαδή στάση υποταγής. Eκείνος όμως απορρίπτει περιφρονητικά και ειρωνικά την προσφορά του: ‘‘Πήγαινε, φύγε, σώσε το μυαλό που σου απομένει’’. Και ύστερα αντί να επικεντρωθεί στη δική του δυστυχία , εξηγεί και απαριθμεί στις απλοϊκές και ευσπλαχνικές κόρες της ζωής, όλες του τις ευρεγεσίες στο ανθρώπινο γένος, όλα εκείνα τα αγαθά που προέκυψαν για τους ανθρώπους από το δήθεν έγκλημα καθοσιώσεως που διέπραξε με την αρπαγή του Πυρός.  

Στο δεύτερο μέρος καταφθάνει ένα άλλο θύμα της τυραννίας του Δία, η Iώ, μια θνητή, ιέρεια της ‘Ηρας, που την ερωτεύθηκε ο Δίας και ο Ερμής ανέλαβε να την αποκοιμίσει έτσι ώστε ο ο πατέρας των Θεών να την αιφνιδιάσει. Αλλά η Ήρα παρεμποδίζει το συζυγό της να κατακτήσει ερωτικά την Ιώ. Αναθέτει την επιτήρηση της στον μυριόφθαλμο Άργο, το τέρας με τα εκατό μάτια  μεταμορφώνοντας την εν μέρει σε αγελάδα, καταδικασμένη να περιπλανιέται διαρκώς, βασανισμένη και κυνηγημένη από μια αλογόμυγα, τον Oίστρο, που την τρελαίνει. Ιδου ο δεσμώτης Τιτάν, η εικόνα του πνεύματος, και η γυναίκα, το θύμα ενός υπερανθρώπινου πάθους, Εδώ ο Αισχύλος θέλησε να αντιπαραθέσει αυτά τα δύο στοιχεία του μαρτυρίου. Το πνεύμα αυτό θα καταλήξει να σώσει την ανθρωπότητα αλλά προς το παρόν θα υφίσταται το μαρτύριο. Οι δύο δυστυχείς, ο Προμηθέας και η Ιώ, μάρτυρες της Επιθυμίας του Αιωνίου, μόνο με απλή διασταύρωση βλεμμάτων μιλούν στις καρδιές των και αλληλοκατανοούνται. Η Ιώ θέλει να αποσπάσει από τον Προμηθέα το τρομερό μυστικό του τέλους του Δία. Αλλά ο Προμηθέας αρνείται. Αρκείται να προφητεύει όλες τις δυστυχίες και τα παθήματά της που την αναμένουν. Τις περιπλανήσεις της στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική και τελικά την απολύτρωση της στις εκβολές του Νείλου όπου ο Ζευς τελικά θα την προφτάσει και αγγίζοντας την με το χέρι του θα την βυθίσει σε βαθύ ύπνο. Η πράξη αυτή θα την καταστήσει μητέρα μιάς γενιάς ηρώων από την οποία θα προέλθει ο Ηρακλής  που θα ελευθερώσει τελικά τον Tιτάνα, και θα ρίξει τον Δία από την εξουσία. Η φευγαλέα αυτή οπτασία της τελικής της απολυτρώσεως δίνει μια στιγμή γαλήνης στην κατατρεγμένη Ιώ, που διακόπτεται από επίπονη επιθυμία και σφοδρή αγωνία. Η γαλήνη αυτή δεν διαρκεί. Σε λίγο την καταλαμβάνει το παραλήρημα και παράφορα ερωτευμένη φεύγει κυνηγημένη από την σκηνή στην αιώνια αναζήτηση του εραστή που δεν μπορεί να βρεί.

Όταν φεύγει η Iώ, μπαίνει ο αγγελιοφόρος των θεών ο Eρμής. Σταλμένος απ’ το Δία με φοβερές απειλές απαιτεί από τον Προμηθέα να του αποκαλύψει το περίφημο μυστικό.  Ο επαναστάτης, μολονότι ο Eρμής τον απειλεί πως θα αυξηθούν τα βάσανά του σε αβάσταχτο βαθμό, αρνείται περιφρονητικά και αγέρωχα κάθε απάντηση στο «δουλικό» του Δία. Αμέσως οι απειλές πραγματοποιούνται και ακολουθεί η καταστροφή. Αυτή τη φορά το νέο ξέσπασμα κεραυνών συμβαίνει ταυτόχρονα με έναν σεισμό που προέρχεται από τα βάθη του Αδη. Οι Ωκεανίδες τρέπονται σε φυγή γεμάτες τρόμο. Ο βράχος υποχωρεί, η άβυσσος ανοίγεται, ο ουρανός σκοτεινιάζει και ο Προμηθέας βυθίζεται με μεγαλοπρέπεια στον Τάρταρο, μαζί με τις Ωκεανίδες που αρνούνται να τον εγκαταλείψουν.

Αυτό είναι περιληπτηικά το δράμα του Προμηθέως Δεσμώτη που προπερευόταν κατά πολύ της ηθικής και θρησκευτικής συνειδήσεως της εποχής του. Το έργο αυτό όμως αν και ήταν πολύ υβριστικό για τον υπέρτατο εθνικό θεό, της εποχής εκείνης, εν τούτοις διατηρήθηκε, πράγμα που δεν συνέβη αργότερα με τον Σωκράτη ο οποίος καταδικάστηκε να πιεί το Κώνειο επειδή εξέφρασε και ορισμένα λογικά συμπεράσματα, ως προς την έννοια του Θεού. Ας μη ξεχνάμε ότι ο Άρειος Πάγος συνήθιζε να επιβάλλει την ποινή του θανάτου σε όσους παραβίαζαν τον όρκο των μυστηριακών αποκαλύψεων.

Μετά το «Δεσμώτη» ακολουθούσε ο «Προμηθέας Λυόμενος», όπου η Γη, ως μητέρα του, συμβούλευε ίσως τον Προμηθέα να προχωρήσει σε μια συμφιλίωση, όταν εκείνος, ύστερα από αιώνες τιμωρίας, ξαναγύριζε πάνω στον Kαύκασο στο βράχο του. Tο χορό στον ‘‘Λυόμενο’’ αποτελούσαν οι απελευθερωμένοι Tιτάνες, εντυπωσιακοί μάρτυρες μιας καινούριας κοσμικής τάξης που στοχεύει στη συμφιλίωση.

Όλες όμως οι ενδείξεις πείθουν ότι η τριλογία του Προμηθέα έκλεινε με μια συμφιλίωση, που αποκαθιστούσε μια καινούρια κοσμική τάξη, όπου η εξουσία συναντούσε τη δικαιοσύνη, και η δύναμη τη θεμελιωμένη στο πνεύμα τάξη.

Δραματουργία του έργου.

H δραματουργία του «Προμηθέα Δεσμώτη» δεν έχει παράλληλό της σε καμιά αττική τραγωδία και σε κανένα έργο οποιασδήποτε άλλης περιόδου. Ήταν μια δράση στην οποία όλοι σχεδόν οι συμμετέχοντες ήταν απαραιτήτως θεοί ή στοιχειώδεις δυνάμεις. Πιο τρομερό απ’ όλα απ’ την πλευρά του δραματουργού ήταν η κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο πρωταγωνιστής, υποχρεωμένος να παραμένει ακίνητος από την αρχή μέχρι το τέλος του έργου, ανίκανος ακόμα και να χειρονομήσει.

Σημαντική επί σκηνής δράση δεν υπάρχει εκτός από τον Πρόλογο, όπου οι απεσταλμένοι του Δία, το Kράτος και η Bία, σέρνουν αλύπητα τον Tιτάνα και ο Ήφαιστος τον καρφώνει στην πλαγιά ενός πανύψηλου βουνού, που αποτελεί το φανταστικό σκηνικό του έργου, και την Έξοδο, όπου ο Προμηθέας εξαφανίζεται με το Xορό των Ωκεανίδων στο χάσμα μέσα σε μια άγρια καταιγίδα των στοιχείων της φύσης. Θα μπορούσαμε ίσως να ισχυρισθούμε ότι στο έργο ακολουθείται η τεχνική της κλιμακούμενης ανησυχίας που οδηγεί στη δραματική κορύφωση. O Προμηθέας δεν είναι απλώς η κεντρική μορφή του έργου, αλλά το ίδιο το έργο στη δραματική του εξέλιξη, που συνίσταται στην προοδευτική αποκάλυψη της φύσης και του παρελθόντος του, της γνώσης του για το μέλλον και της αυξανόμενης οργής του εναντίον του Δία. H αληθινή δραματική κίνηση εδώ πραγματοποιείται μέσα στη σκέψη του ακίνητου ήρωα, και από την άποψη αυτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ελληνικής σκηνής.  Το βαθύτερο νόημα αναβλύζει από την πλαστικότητα και την δραματουργική του δύναμη. Eίναι χαρακτηριστικό ότι δεν τόλμησε, όσο ξέρουμε, άλλος Aθηναίος δραματουργός να ξαναπαρουσιάσει αυτή τη γιγαντιαία επιβλητική μορφή.  

Άποψη επί του έργου.

Ούτε το κλασικό ούτε το μετακλασικό δράμα έχει να προσφέρει κάτι ανάλογο και τόσο μεγαλειώδες. Ούτε και αυτός ο Όμηρος αλλά και κάποιος άλλος Έλληνας ποιητής συνέλαβε ποτέ ένα έργο τέτοιου ύψους. Οι ήρωες των υπολοίπων ποιητών είναι ταπεινοί δούλοι των θεών, όργανα που υπηρετούν τυφλά την θέληση τους και χρησιμοποιούνται σαν ανδρείκελα για τις ιδιοτροπίες τους. Αντίθετα, στο δράμα του Αισχύλου βλέπουμε έναν ημίθεο να πολεμά τους Αθάνατους, έναν υπεράνθρωπο που αυτοδημιουργείται. Η φυσική του ήττα μεταβάλλεται σε μια ηθική νίκη, ενώ η τιμωρία της ανυπακοής του τον αποθεώνει.

Συμπεράσματα από το έργο.

Oπωσδήποτε ο «Προμηθέας Δεσμώτης» πρέπει να παραμείνει για μας το υπόλειμμα ενός αριστουργήματος, κατά πάσα πιθανότητα το τελευταίο και το θεαματικότερο αριστούργημα του Aισχύλου, ένα δράμα με τερατώδη σύμβολα, που δραματοποιεί την κρίση αλλά και τις ελπίδες της Aθήνας κατά την ιστορική της μεταμόρφωση.

Aκρωτηριασμένο όμως το σωζόμενο έργο της «Προμήθειας» έχει ίσως ασκήσει περισσότερη επιρροή στη συνακόλουθη πορεία των ιδεών στη Δύση, από όση θα είχε ασκήσει ολόκληρη η τριλογία, αν είχε σωθεί. Διαβάστηκε από τις νεότερες γενιές σαν σύνθημα για εξέγερση του διανοούμενου και του τεχνοκράτη ενάντια στον αμείλικτο δεσποτισμό του βασιλιά ή του Θεού, για χάρη της βασανισμένης ανθρωπότητας. Oι ποιητές και οι φιλόσοφοι είδαν σ’ αυτό τον αθεϊσμό και την επανάσταση, την απελευθέρωση των μαζών που μοχθούν από τους δυνάστες τους, αγνοώντας τους υπαινιγμούς που περιέχει το έργο και τις μαρτυρίες που προέρχονται από τα αποσπάσματα της τριλογίας, που αποδεικνύουν ότι στην πραγματικότητα η «Προμήθεια» με την πλήρη μορφή της δε θα μπορούσε να παρακινεί ούτε στον αθεϊσμό ούτε στην επανάσταση, αλλά στην αναδιάρθρωση κάθε μορφής ενέργειας, νεοτεριστικής και συντηρητικής, από μια ολέθρια σύγκρουση προς τη δημιουργική αρμονία.

Μηνύματα από το έργο. Ελεύθερο πνεύμα και γνώση

Τα μηνύματα από το συγκεκριμένο  αρχαίο δράμα είναι ατελείωτα. Ο αισχύλειος λόγος οφείλει να είναι και είναι εσωτερικός, αληθινός, μεγάλος. Οχι στομφώδης και ψεύτικος  ούτε ρητορικός. Συνδυάζει το γήινο με το μεταφυσικό, γιατί ο άνθρωπος μεγαλώνει τα συναισθήματά του. Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» Έγινε το αιώνιο σύμβολο ενός ελεύθερου πνεύματος που αντιμάχεται τις σκοτεινές δυνάμεις. Είναι ένας διαλογισμός με το άγνωστο. Μια μεγαλειώδης σπαρακτική κραυγή οργής για το παράλογο και αναιτιολόγητο. Η ρήξη είναι οριστική. Ο Προμηθέας έκλεψε το άνθος της φωτιάς και το δώρισε στους θνητούς που σαν σκιές ονείρου περνούσαν τη μακριά ζωή τους όπως λάχει στα τυφλά. Έδειξε στους θνητούς πώς να φτιάχνουν καλύβες, γιατροσόφια ν’ απαλύνουν τον πόνο τους, να ξεχωρίζουν τις εποχές, να ερμηνεύουν όνειρα, χρησμούς, πώς να υποτάξουν τα ζώα για να αναλάβουν τους πιο βαριούς μόχθους του ανθρώπου και ότι πολύτιμο κρύβει η γη στα σπλάχνα της, κι’ ακόμα υπέρτατη σοφία, φως, λάμψη, γνώση γραμμάτων, αριθμών και τεχνών. Μέσω του συνδυασμού των γραμματων τους δίδαξε τις λέξεις, δηλαδή τη μνήμη, αυτό το σπουδαίο όργανο των μουσών. Μαζί με τους αριθμούς τους δίδαξε την παρατήρηση των Ουρανίων Σωμάτων και την επιστήμη. Τους δίδαξε Γνώση και ανέδειξε τον άνθρωπο από σκουλήκι σε βασιλιά της γης και αδελφό των θεών μέσω των νόμων που κυβερνούν το σύμπαν. Όλες οι ανθρώπινες τέχνες είναι έργο του Προμηθέα. Σαυτό το σημείο του έργου ολόκληρη η ιστορία του πολιτισμού εκτυλισσεται με μια ματιά. Ουσιαστικά μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι το έργο του Προμηθέα είναι έργο εκπολιτισμού του ανθρωπίνου γένους.

Τόλμη με ευφυϊα

Για όλα αυτά καρφώνεται στην ερημιά, στην κορυφή ενός βράχου που θα οδεύσει αμέτρητους αιώνες. Εκεί στην ερημιά του κόσμου φτάνει ένα άλλο θύμα του Δία, η τιμωρημένη από την Ήρα περιπλανώμενη Ιώ. Ο Προμηθέας προφητεύει ότι απ’ τη γενιά της θα γεννηθεί ο λυτρωτής του. Ο Προμηθέας, σύμβολο της ευφυΐας και της τόλμης, φωτίζει το ανθρώπινο μυαλό στους αιώνες. Ο Δίας, εκπρόσωπος της δύναμης, της βίας και της τάξης, εγκλωβισμένος από το ίδιο του το σφάλμα θα μάθει πόσο μεγάλη είναι η διαφορά μεταξύ της εξουσίας και της δουλείας. Θα πάθει και θα μάθει πως άλλο να είσαι αφέντης και άλλο δούλος.

Θρησκευτικότητα και αμφισβήτηση

Στον Προμηθέα Δεσμώτη ο Αισχύλος αποκαλύπτει τη βαθειά θρησκευτική ιδιοσυγκρασία του, δίχως να αποφεύγει –εσκεμμένα κατά την άποψή μας εξαιτίας των δημοκρατικών του πεποιθήσεων- κάποιες νύξεις σκεπτικισμού και αμφισβήτησης σε ό,τι αφορά στην κοσμική εξουσία του Δία. Ο πυρήνας του έργου του Προμηθεύς Δεσμώτης, είναι το θέμα ενός ασταμάτητου αγώνα κατά της δύναμης της εξουσίας, που στην προκειμένη περίπτωση συμβολίζεται με τον Δία. Σε όλα σχεδόν τα έργα του  είναι ορατή η ύβρις, αν και με διαφορετικό τρόπο. Όμως, η εικόνα του Δία πρώτα πρώτα, που κυβερνάει ως νέος δεσπότης με τόση αυθαιρεσία τον κόσμο και με τους βαρείς χαρακτηρισμούς που του απευθύνει εδώ ο Προμηθέας, δε συμβιβάζεται με το εγκώμιο του δίκαιου κοσμικού άρχοντα και με τη γεμάτη σεβασμό μεταχείριση που του επιφυλάσσει ο Aισχύλος σε άλλα του έργα.

Ο Προμηθέας, όμως, όντας αθάνατος, θεός ο ίδιος, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως υβριστής. Η δική του «αμαρτία» είναι η αμφισβήτηση της εξουσίας του Δία, δηλαδή η ανατροπή της τάξης, αν και δεν είναι αυτή η μόνη διαφορά του έργου από τα άλλα.

Ηθικότητα

Ο Προμηθεύς Δεσμώτης δεν έχει ήρωες με την έννοια του όρου όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Είναι μίμηση πράξεως θεϊκής καθ’ ολοκληρίαν. Στο έργο δε συμμετέχει θνητός, μόνον οι θεότητες που ξεπηδούν από την αχλύ του μύθου για να εκφέρουν επί σκηνής τις θεολογικές και πολιτικές απόψεις του ποιητή. Πίσω από το πλέγμα της καλλιτεχνικής του δημιουργίας, ο Αισχύλος στον Προμηθέα Δεσμώτη κυρίως, μας επιτρέπει να διακρίνουμε αρκετά καθαρά τα σταθερά περιγράμματα των δικών του ηθικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων, το υπόγειο θεολογικό και ηθικό ρεύμα της εποχής του, στο οποίο καθορίζεται η έννοια της αμαρτίας, της ύβρεως, της ενοχής, της βίας που συνεπάγεται ο κύκλος του αίματος, του θεϊκού «δίκαιου δόλου», που οδηγεί τον υβριστή και τον ένοχο στην καταστροφή και στην εκπλήρωση του τραγικού πεπρωμένου του. Διαμάχες και λύσεις, εγκλήματα και εξιλέωση κοσμικές περιγραφές και αφηγήσεις σε αναπεπταμένο χρόνο αναδεικνύουν μια διαφορετική αντίληψη για το γίγνεσθαι και τον χρόνο, μια ποιητική και συνεκτική αντίληψη που χαρακτηρίζει γενικότερα τη δραματουργική του τέχνη.

περηφάνεια

Η  βουβή και ταπεινωτική τιμωρία-μαρτύριο που υψίσταται ο Προμηθέας αποτελεί έκφραση ανυποχώρητης υπερηφάνειας του. Υφίσταται σιωπηλός το αναπότρεπτο μαρτύριο που έχει επιλέξει συνειδητά υποκείμενος στην Ανάγκη.Μόνο όταν μένει μόνος του στην ερημιά του σκυθικού βράχου υψώνει κραυγή και επικαλείται τη μαρτυρία των στοιχείων της φύσης διακόπτοντας έτσι τη μακρά σιωπη του Τιτάνα, Η σκαιότητα του Κράτους απηχεί το απρόσωπο της μορφής του, ενώ ο Ήφαιστος συμβάλλει εκών άκων με την τέχνη του στο μαρτύριο ενός συγγενικού θεού, αν αναλογιστούμε την τιτανική φύση του, υποκείμενος επίσης στην Ανάγκη που συνιστά η βούληση του Δία.

προσφορά στον άνθρωπο

Η τραγικότητά του αναδύεται τόσο από την σημασία της προσφοράς του στον άνθρωπο, όσο και από την εγγραφή του ιστορικού ανθρώπινου και παρόντος δραματικού χρόνου στην ανακύκληση ενός μεγαλύτερου χρόνου, καθώς ο τιτάνας γνωρίζει το μέλλον. Ο Προμηθέας βιώνει τον μικρόκοσμο μιας προσωπικής περιπέτειας και ταυτόχρονα οραματίζεται τον μακρόκοσμο μέσα στον οποίο αποκτά ιδιαίτερο νόημα η προσωπική βιωματική εμπειρία. Η εξουσία είναι σαν τη Λερναία Υδρα. Το κράτος, η βία, η απανθρωπιά είναι η πολιτική κάθε νέου μονάρχη. Ο άνθρωπος παλεύει να απελευθερωθεί με το μυαλό του και μένει δέσμιος απ’ το μυαλό του». Ο Αισχύλος δεν είναι ποιητής που ρεμβάζει σε κάποιο νησί. Είναι μάχιμος. Η ποίησή του φωτίζει και μέσα από τον Προμηθέα στέλνει μηνύματα που κάνουν το έργο του να είναι εντελώς σύγχρονο. Γιατί ο Προμηθέας είναι ακόμα δεμένος. Ο ελευθερωτής του δεν γεννήθηκε ακόμα.

Η Μοίρα

Η ιδέα της Μοίρας έχει δεσπόζουσα θέση στα έργα του Αισχύλου. Προσπαθεί να την εκφράσει με ορατή και σωματική μορφή μέχρι το σημείο να χάσει τον αφηρημένο χαρακτήρα της. Για αυτό τον λόγο, δημιουργούνται οι μεγαλειώδεις εικόνες, οι τολμηρές σκηνές, οι υπερβατικές σκέψεις, επειδή η τρομερή παρουσία της Μοίρας, προκαλεί τρόμο κι έκπληξη. Για αυτό και η άπειρη μεγαλοπρέπεια των προσώπων που εμφανίζονται πολεμώντας με έναν τέτοιο «εχθρό» και η θαυμαστή ακινησία τους μπροστά στο χέρι της Μοίρας που ισοπεδώνει και το οποίο αυτοί οι ίδιοι προκαλούν.

Τιμωρία σφαλμάτων-εξαγνισμός

Η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος είναι ηγέτης των πάντων αποτελεί ύβρη και οι ανθρώπινες καταπατήσεις και υπερβολές τιμωρούνται φαινομενικά από το Θεό και ουσιαστικά από τα ίδια τα σφάλματα του ανθρώπου. Έτσι ο σοφός Αισχύλος διατυπώνει ερωτήματα με σαφήνεια στο κοινό, όπως: «γιατί υπάρχουν καλοί άνθρωποι τόσο δυστυχισμένοι και κακοί τόσο ευτυχισμένοι;», και προτιμά να δώσει ηθικά διδάγματα, δείχνοντας, ότι η δυστυχία δεν είναι πάντα τιμωρία άλλα μπορεί να είναι μια μορφή εξαγνισμού. Η Μοίρα δίνει στον κάθε άνθρωπο το δικό του μερίδιο ευτυχίας ή δυστυχίας, που είναι ταυτόχρονα ελπίδα και απειλή. Όταν κάποιος υπερβάλει στο δικό του μερίδιο τότε οδηγείτε στην ύβρη και εμπίπτει πάνω του ο Νόμος της Δικαιοσύνης και της ισορροπίας που καθορίζει την εξαγνιστική τιμωρία, που έχει ένα θετικό και ηθικό σκοπό, να μάθει ο άνθρωπος μέσα από το βάσανο.Ο ίδιος σεβόταν τους θεούς αλλά πίστευε σε δυνάμεις ακόμα πιο υψηλές από αυτούς, την Ανάγκη και τη Μοίρα.

Το δώρο της φωτιάς

Στον Προμηθέα Δεσμώτη, ο Αισχύλος αντιπαραθέτει την ακατανίκητη δύναμη του Δία με την ακαταμάχητη θέληση του Προμηθέα. Το θέμα του αναφέρεται σε μια εσωτερική παράδοση που περιγράφει συμβολικά τη θυσία του Προμηθέα και το πώς η ανθρωπότητα δέχτηκε το δώρο της φωτιάς από τον Προμηθέα για να αναπτυχθούν οι τέχνες και οι επιστήμες. Η φωτιά είναι ένα στοιχείο της φύσης και συμβολίζει το νοητικό σπινθήρα ή νοημοσύνη που έλαβε ο άνθρωπος σε μια δεδομένη ιστορική στιγμή και έδωσε την πνευματική ώθηση στην ανθρωπότητα στην εξελικτική της πορεία ως σήμερα. Για τον Αισχύλο η Τραγωδία ήταν καθαρά παιδαγωγική στην πιο υψηλή σημασία της έννοιας αυτής και πρόσφερε ηθικά διδάγματα κάτι που τον καθιερώνει σε ένα οραματιστή της ανθρωπότητας.

  Μυστηριακή παράδοση- φυσικές δυνάμεις

Στα έργα του Αισχύλου διαφαίνεται η μυστηριακή παράδοση και η πίστη του ότι όλα στη Φύση έχουν ψυχή κι ότι ο Θεός και οι εκπορεύσεις του, που είναι οι θεοί, τα κυβερνούν όλα. Οτι οι Δυνάμεις της Φύσης και αυτό που σήμερα ονομάζουμε Φυσικοί Νόμοι, είναι πνεύματα στην υπηρεσία του Θείου  Σχεδίου εξέλιξης και της Μοίρας που μας οδηγούν όλους. Προσπαθεί να δώσει το νόημα που έχει η ελεύθερη βούληση και η ανθρώπινη πρωτοβουλία και να τα συμβιβάσει με το σχέδιο του θεού. Δεν διστάζει να θέσει τα μεγάλα προβλήματα που απορρέουν από την ύπαρξη της θείας πρόνοιας και την αλλαζονεία της ανθρώπινης ύπαρξης. Με όλα αυτά μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι ο δημιουργός του Προμηθέα μετουσιώθηκε σε έναν Μύστη που έχε την καρδιά του Τιτάνα.

Περαιτέρω ερμηνείες

1. Οι διδάξαντες τον τρόπο για την ανέλίξη του ανθρώπου και μέσα από την κατανόση των θείων αληθειών, οι οποίες  περιβάλλουν την μορφή του καθώς και τα δικαιώματα, τα οποία  έχει επί της φύσεως είναι οι Μυσαταγωγοί οι οποίοι παρήγαγαν τα Μυστήρια  και συμβόλίσαν την αλήθειαν και την διδασκαλίαν αυτής της φύσεως. Αυτές είναι οι τέλειες συνειδήσεις της Φύσεως οι οποίες  ενστερνίσθηκαν τις θείες  λειτουργίες και αφωμοιώθηκαν στην μεγάλην της δράση.  Οι συνειδήσεις αυτές είναι οι πηγές κάθε γνώσεως. Οι τέλειες αυτές συνειδήσεις  εμελέτησαν επισταμένως  τους τρόπους ανέλίξης των δυνάμεων της Φύσεως και της ανθρώπινης μορφής και στη βάσει αυτών καθώρισαν σύστημα μυήσεως της ανθρωπίνης προσωπικότητος προκειμένου αυτή να διδαχθή μέσω αυτής της φύσεως σχετικά με την αξία της ιδίας της μορφής της. Μια από τις συνειδήσεις αυτες υπήρξε και ο (τιτάνας) Προμηθεύς ο οποίος  υπήρξε μάλιστα ο πρώτος μεταδότης των μεγάλων αληθειών και ο πρώτος συνθέτης των ιερών συμβόλων των μυστηρίων. Αλλά  οι θείες αλήθειες και οι μεγάλες ιδέες δεν ήταν δυνατόν να εισχωρήσουν στις μικρές ανθρώπινες διάνοιες και για τον λόγο αυτόν τα Μυστήρια  εχωρίσθησαν σε βαθμούς, προκειμένου να παρέξουν στον ζώντα στο σκότος άνθρωπον σταδιακά -ολίγον κατ’ ολίγον-  φως και έτσι να επαναστατήση κατά του ΙΔΙΟΥ του σκότους.

2. Μια ακόμη ερμηνεία είναι ότι  Ο Προμηθέας είναι το ελεύθερο πνεύμα το οποίον προκειμένου να βοηθήσει τον άνθρωπον για να ενστερνισθεί τις θείες αλήθειες σχετικές με την Φύση και τους νόμους της  και γνωρίσει τον τρόπον όδευσης σε θειοτέρους κόσμους δέχθηκε να ενσαρκωθεί  στο ανθρώπινο επίπεδο και να φέρει προς αυτούς – τους ανθρώπους – το Φως. Ο Προμηθέας αφού προσέγγισε πρωτος την θεία αντίληψη, εξανέστη κατά των αυθαιρεσιών και των καταπιέσεων, και δηλώνοντας ταυτόχρονα με τη  μετάδοση του Πυρός και  του φωτός του, ότι ο διαχωρισμός της ανθρωπότητας σε τάξεις αποτελεί την πρώτην ύβρη του ανθρώπου κατά της ιδίας μορφής του και τη πρώτη αχαριστία προς τη μητέρα του Φύση. Όμως δεσμέυτηκε στο ανθρώπινο επίπεδο και χρειάσθηκε η παρέμβαση του ήρωα Ηρακλή προκειμένου να αποδευσμευτεί και επανέλθει στους χώρους των αθανάτων πνευμάτων.

3. Μια ακόμη ερμηνεία θα μπορούσε να εκτεθεί αλλά για την παράθεση της θα πρέπει πρώτα να γίνει μιά συνοπτική περιγραφή του Συνθετικού και Συνδετικού λόγου.

Ενας οργανισμός είναι αρτιότερος όταν εξασφαλίζει στην ψυχή περισσότερες δυνατότητες να επικοινωνήσει με το περιβάλλον ,ωστε να εξασφαλίσει το γνωσιολογικό της περιεχόμενο. Επίσης όσο ο οργανισμός είναι αρτιότερος, τόσο οι δυναμικές εκδηλώσεις της ψυχής αυξάνουν και τόσο περισσότερο εξελίσσεται η ψυχική ικανότητα. Ο οργανισμός μας αποτελείται από υλική ουσία. Εκτός όμως από την υλική ουσία υπάρχει και συνεχής ουσία η οποία αποτελεί τον Συνθετικό λόγο του ορανισμού. Ο Συνθετικός λόγος όμως δεν παραμένει ίδιος  αλλά αντικαθ’ισταται βαθμιαία έως ότου αντικατασταθούν και τα υπάυτού συνδεόμενα υλικά άτομα των ιστών του οργανσμού. Επειδή όμως αυτό δεν είναι δυνατόν να γ’[ινεται συνεχώς, τα όργανα υφίστανται αλλοιώσεις, οι οποίες με την πάροδο του χρόνου προκαλούν τη φθορά τους. Συνδετικός λόγος είναι η σύνδεση ανθρώπινης ψυχής με τον οργανισμό, που επιτρέπει τον πλήρη έλεγχο του οργανισμού, με αποτελέμσα να λειτουργήσουν τα ‘οργνα των αισθήσεων.

Η λέξις «προμηθεύς» σημαίνει προνόηση ή πρόνοια που είναι σύνθετη λέξη, πα­ραγόμενη από τις λέξεις προ και μήτις (λογική δια­νόηση). Κατά τον μύθο αυτόν ο Προμηθεύς (προ-μήτις) έκλεψε το Πνευματικό Πυρ από τον πνευμα­τικό Όλυμπο και το έδωσε στο πλέον εξελιγμένο ζωικό οργανισμό της Γης, τον άνθρωπο, ώστε να αποτελέσει τον νέο του Συνδετικό Λόγο. Αυτό συνι­στά την διαφορά του ανθρώπου από τα άλλα ζώα διότι αποτέλεσε την εξέλιξη της Ζωικής Νοήσεως σε Λογική Νόηση. Το γεγονός αυτό συντελέσθηκε ως εξής:

Ο δημιουργικός Αιθέρας που περιβάλλει τη μητέρα μας Γη δέχθηκε την περίπτυξη Πνευματικού Πυρός (εικονιζόμενος ως Προμηθεύς) ισχυρότατης δυναμικής σε στιγμή κατά την οποία οι αστρολογικές συνθήκες εμφάνισαν ευνοϊκούς όρους. Αυτό το πνευματικό πυρ επηρέασε τον αι­θέρα του γήινου περιβάλλοντος και μετεφέρθηκε ως μεταμορφωτικός λόγος  στο πλέον εξε­λιγμένο ον της Γης, τον άνθρωπο, άσκησε δράση επί του συνδετικού του λόγου και έτσι του έδωσε την δυνατότητα να μεταβάλλει την μέχρι τότε Ζωική του Νόηση σε Λογική Νόηση. Στην ελληνική παράδοση η εμφάνιση της λογικής νοήσεως περιγράφεται επακριβώς μέσα από τον διαχρονικό μύθο του Προμηθέως.

Συμπέρασμα:                                    

Κεντρική ιδέα του δράματος είναι η αιώνια σύγκρουση της Πνευματικής Ιδέας με τον Κόσμο της Ελευθερίας, με την ανάγκη. Των γραπτών νόμων και του δικαίου των ανθρώπων με τους άγραφους νόμους, τους θεσμούς και τις ρήτρες του αιωνίου θείου δικαίου. Η Προμηθεϊκή ιδέα θα πάσχει αιώνια. Κάθε εποχή θα έχει έτοιμον πάντα, εν ονόματι του Διός της, έναν Καύκασο και έναν σταυρό για τον δικό της Προμηθέα. Οι Προμηθείς θα σταυρώνονται και θα ξανασταυρώνονται πάνω στον ανθρώπινο Καύκασο. Γεμάτος πρωτογονική ορμή ο άνεμος του σκότους θα πνεέι ενάντια προς τη φλόγα τους. Το έργο όμως αργά, απόκρυφα, και μυστηριακά συντελείται. Το φως απορροφάται, μπολιάζει την ύλη. Ο σπόρος φυτεύεται, γονιμοποιείται. Και ύστερα από αιώνες, από χιλιετηρίδες, όταν πια οι ίδιοι οι φορείς έχουν απομακρυνθεί από το γήινο προσκήνιο, η τρικυμία των παθών γαληνεύει και οι αντιθέσεις συμφιλιώνονται. Και μέσα από τη συμφιλίωση αυτή, φωτεινό άνθος προβάλλει: η αρμονία, η τάξη, η Δίκη.                                                                                               

REFERRENCE:

1. 1.       Αριστοτέλους, Περί ποιητικής, 1452a, 12-20.
2. 2.       Αισχύλου, Προμηθεύς Δεσμώτης, 101-105, Βλ. «Prometheus», στο Aeschylus, (engl. transl. by Herbert Weir Smyth, Ph.D.), William Heinemann, Ltd, (London 1926).
3. 3.       Βλ. Γιατρομανωλάκης, Γ. 1992, «Μορφές Βίας στην Τραγωδία», στο Δύο μελέτες για την αρχαία τραγωδία.
4. 4.       Ανδριανού Ε. – Ξιφαρά Π. 2001, Αρχαίο ελληνικό θέατρο: Ο δραματικός λόγος από τον Αισχύλο ως τον Μένανδρο,
5. 5.       ΕΑΠ, Πάτρα, 59. Lesky, A. 1981, Ιστορία της Αρχαίας Εληνικής Λογοτεχνίας5, (μτφρ. Α.Γ. Τσοπανάκης), Αφοί Κυριακίδη.
6. 6.       Εκδόσεις ΙΔΙΟΘΕΑΤΡΟ Τεύχος 23.
7. 7.       Εκδόσεις ΙΔΙΟΘΡΑΤΡΟ Τεύχος 35.
8. 8.       Ο Πυθαγόρειος Εσωτερισμός. Σ. Τάκα.

Η ΨΥΧΗ ΚΑΙ Ο ΕΡΩΣ

Σε μια εποχή μακρινή, βυθισμένη στα πέρατα του χρόνου, υπήρχε ένας τόπος πλούσιος και όμορφος όπου βασίλευε ένα αγαπημένο ζευγάρι. Η βασιλική ευτυχία συμπληρωνόταν από τρεις κόρες. Οι δυο πρώτες ήταν ασχημούτσικες. Η τρίτη, όμως, η μικρότερη, ήταν πραγματική καλλονή. Το όνομα της ήταν Ψυχή. Η εκπληκτική ομορφιά της πλησίαζε, αν δεν ξεπερνούσε, εκείνη της θεάς Αφροδίτης. Γι αυτό όποιος την αντίκριζε σάστιζε και την προσκυνούσε σαν να είχε μπροστά του την ίδια τη θεά. Οι άνθρωποι θαμπωμένοι άρχιζαν να πιστεύουν πως η Ψυχή είναι η ίδια η θεά του έρωτα που είχε κατέβει στη γη. Κι αφού αυτή ήταν παρούσα, δεν χρειαζόταν πια να τρέχουν στα ιερά της Αφροδίτης ούτε να κάνουν προσφορές. Έτσι η θνητή αντικατέστησε τη λατρεία της αθάνατης. Μα η ομορφιά της Ψυχής σαγήνευε και ταυτόχρονα φόβιζε, γιατί έμοιαζε να ανήκει σε έναν άλλο κόσμο.

Γρήγορα οι δυο αδελφές της παντρεύτηκαν και ακολούθησαν τους άντρες τους στα δικά τους βασίλεια. Όμως, κανένας νέος δεν τολμούσε να ζητήσει την Ψυχή σε γάμο. Όλοι οι άντρες μαγεύονταν από τη λάμψη της, αλλά κανείς δεν αποφάσιζε να την κάνει γυναίκα του, κι έτσι η Ψυχή, ενώ ήταν αντικείμενο λατρείας, ζούσε ταυτόχρονα στην πιο σκληρή μοναξιά.

Απρόσιτη λόγω της καλλονής της, κατέληξε να κλειστεί στο παλάτι θρηνώντας για τη μοίρα της και το βαρύ τίμημα που πλήρωνε για την ομορφιά της. «Καλύτερα θα ήταν να ήμουν κι εγώ όπως οι αδελφές μου, δίχως τίποτα το ξεχωριστό στην όψη. Ας μη λατρευόμουν για την ομορφιά μου κι ας είχα μια μοίρα απλή, όπως όλες οι γυναίκες», ευχόταν.

Απελπισμένοι οι γονείς της δεν ήξεραν τι να κάνουν. Μέχρι που μια μέρα, από συμπόνια για τη θλίψη της και παρακινημένοι από τους θρήνους της, οι βασιλείς αποφάσισαν να ρωτήσουν το Μαντείο του Απόλλωνα στη Μίλητο για την τύχη της κόρης τους. Μα, όταν ήρθε η απάντηση, η καρδιά όλων ράγισε. Ο χρησμός του Απόλλωνα έλεγε ότι η Ψυχή δεν θα παντρευόταν άνθρωπο, αλλά ένα τέρας: ένα πελώριο φτερωτό φίδι που τη δύναμη του τη σεβόταν κι ο ίδιος ο Δίας. Ο χρησμός απαιτούσε να οδηγηθεί η Ψυχή ντυμένη νύφη στην πιο ψηλή κορυφή ενός έρημου και μακρινού βουνού, κι εκεί θα έπρεπε όσοι τη συνόδευαν να την αποχαιρετήσουν και να φύγουν, αφήνοντας τη μόνη να προσμένει τον φρικτό σύζυγο της.

Συγκλονίστηκε όλο το παλάτι. Ο βασιλιάς έπεσε σε μαύρη θλίψη. Πώς μπορούσε να δώσει το παιδί του στο τέρας αυτό; Όμως, ήξερε πως από την αναπόδραστη μοίρα κανείς δεν ξεφεύγει κι έτσι, θέλοντας και μη, αναγκάστηκε να υποταχτεί στο θέλημα των θεών. Την καθορισμένη μέρα η Ψυχή ντύθηκε και στολίστηκε νύφη. Πιο όμορφη από ποτέ. Κι όλος ο λαός, μαζί με τους γονείς της και τις αδελφές της, τη συνόδεψαν με θρήνους και μοιρολόγια ως την κορυφή του βουνού, όπου την άφησαν και έφυγαν, δίχως να κοιτάξουν πίσω τους, όπως είχε ορίσει ο χρησμός του Απόλλωνα.

Όταν έμεινε μόνη η Ψυχή, συνέβη κάτι παράξενο. Αντί να εμφανιστεί το θεριό που φοβόταν, εμφανίστηκε ο Ζέφυρος. Την τύλιξε απαλά και την ανασήκωσε ανάλαφρα. Κρατώντας την στην αγκαλιά του την ταξίδεψε μακριά, πάνω από θάλασσες και από στεριές, μέχρι που την έφερε και την ακούμπησε μαλακά μέσα σ έναν υπέροχο, μαγεμένο, μυστικό κήπο.

Όταν τα πόδια της Ψυχής ακούμπησαν στον μαγευτικό κήπο, κοίταξε γύρω της σαστισμένη. Παντού υπήρχαν πανέμορφα λουλούδια, ψηλά δέντρα, νερά και πηγές. Πουλιά γλυκόλαλα κελαηδούσαν χαρούμενα κι ο άνεμος ήταν μυρωμένος με χίλια αρώματα από βότανα και άνθη. Η Ψυχή γοητευμένη από την ομορφιά γύρω της άρχισε να σεργιανάει εδώ κι εκεί, μέχρι που τα βήματα της την οδήγησαν στο βάθος του κήπου, εκεί όπου υψωνόταν επιβλητικό και ολόλαμπρο ένα μαλαματένιο παλάτι. Άστραφταν οι πύλες και οι τοίχοι του από το χρυσάφι. Ξαφνιάστηκε και δίστασε. Δεν ήξερε αν έπρεπε να προχωρήσει, αλλά ξεπερνώντας τελικά τον αρχικό δισταγμό της αποφάσισε να διαβεί την πύλη του παλατιού. Ο εσωτερικός του πλούτος ήταν πέρα από ότι είχε ποτέ γνωρίσει. Κοιτούσε θαμπωμένη γύρω της, όταν ξαφνικά άκουσε μια φωνή από τα χείλη αόρατων υπηρετών: «Καλώς όρισες, κυρά μας. Το παλάτι, ο κήπος, όλα όσα βλέπεις είναι δικά σου. Μη φοβάσαι! Κάθισε να ξαποστάσεις, και όταν θελήσεις να φας, να λουστείς ή να βάλεις άλλα όμορφα ρούχα, φώναξε μας να σε βοηθήσουμε. Εμείς είμαστε οι υπηρέτες σου. Η κάθε σου επιθυμία είναι για μας προσταγή».

Οι αόρατοι υπηρέτες φρόντισαν κάθε ανάγκη της Ψυχής. Την έλουσαν, την έντυσαν, τη χτένισαν και ύστερα την κάλεσαν στη μεγάλη σάλα του παλατιού όπου είχαν στρωμένο ένα πλούσιο τραπέζι με κάθε λογής λιχουδιές. Κι όσο η Ψυχή έτρωγε, εκείνοι της τραγουδούσαν για να της κρατούν συντροφιά. Όταν πια απόφαγε και άρχισε να πέφτει το δειλινό, οι αφανείς υπηρέτες την οδήγησαν στην κάμαρα της και της είπαν να περιμένει τον άντρα της. Κύλησαν κι άλλες ώρες και αργά τη νύχτα έφτασε, αθέατος, ο μυστηριώδης σύντροφος της. Στο σκοτάδι, δίχως να ανάψει λυχνάρι, δίχως να τον δει στο πρόσωπο, ένιωσε να την αγκαλιάζει με μεγάλη προσοχή, στοργή και τρυφερότητα. Ενώθηκε ερωτικά μαζί της βυθίζοντας την σε ωκεάνια αγαλλίαση. Την κράτησε στην αγκαλιά του όλη νύχτα και, πριν το πρώτο φως χαράξει, έφυγε απρόσμενα όπως είχε έρθει.

Οι μέρες κυλούσαν και η Ψυχή όλο και περισσότερο εξοικειωνόταν με τη νέα της πραγματικότητα. Ο καινούργιος κόσμος της ήταν γεμάτος ομορφιά και ικανοποίηση. Την ημέρα ήταν περιστοιχισμένη από τους αόρατους υπηρέτες που έσπευδαν να ικανοποιήσουν κάθε της επιθυμία και τη νύχτα βυθιζό­ταν στη ζεστή αγκαλιά του μυστηριώδους συντρόφου της που τη; γέμιζε χάδια και φιλιά. Όμως, αυτή ήταν μια παράξενη ζωή γιατί η Ψυχή δεν αντίκριζε ανθρώπου πρόσωπο. Ούτε τους υπηρέτες, ούτε τον άντρα της μπορούσε να δει. Και άρχισε να νιώθει μοναξιά και νοσταλγία. Βάλθηκε τότε να πείσει τον σύντροφο της να επιτρέψει στις αδελφές της να την επισκεφθούν. Εκείνος αρνήθηκε αρχικά. Γνώριζε τον κίνδυνο που διέτρεχε η Ψυχή. Αλλά αυτή επέμεινε. Με χάδια, με δάκρυα και παρακάλια τελικά τον κατάφερε. Έστω και απρόθυμα, τον έκανε να υποχωρήσει. Όμως την προειδοποίησε, βάζοντας έναν απαράβατο όρο: «Οι αδελφές σου ίσως ζητήσουν κάτι από τα πλούτη του παλατιού», της είπε. «Μη διστάσεις. Μπορείς να τους χαρίσεις ότι θελήσουν, αλλά πρόσεξε μην τυχόν κι ανάμεσα στα άλλα ζητήσουν και την ευτυχία σου. Φυλάξου μη σε παραπλανήσουν και θελήσεις να με αντικρίσεις στο φως. Αν συμβεί αυτό, θα με χάσεις για πάντα και θα γίνεις δυστυχισμένη. Και κάτι ακόμα: αν σεβαστείς την εντολή μου το παιδί που ήδη κυοφορείς σου υπόσχομαι πως θα γεννηθεί αθάνατο. Διαφορετικά θα είναι θνητό». Η Ψυχή τρομάζει με αυτή την προοπτική γιατί ο καλός τον τρόπος, τα χάδια και η ερωτική τον θέρμη την έχουν φέρει κοντά τον και νιώθει ήδη ότι τον αγαπάει. Έτσι, δεν θα ήθελε να τον αποχωριστεί και γι αυτό ούτε βάζει στο νου της ότι θα μπορούσε ποτέ να παραβεί την εντολή του. Πρόθυμα λοιπόν του υπόσχεται ότι θα σεβαστεί την επιθυμία του.

Η επιθυμία της Ψυχής πραγματοποιείται σύντομα. Είναι ένα πρωί που οι δυο αδελφές της έχουν ανέβει στο βουνό για να αποτίσουν νεκρικές τιμές και να κλάψουν την Ψυχή που τη νόμιζαν πια χαμένη. Και τότε από το πουθενά ακούνε τη φωνή της που τις καλεί κοντά της. Μέχρι να καλοκαταλάβουν τι συμβαίνει καταφθάνει ο Ζέφυρος που τις παίρνει στην αγκαλιά του και τις μεταφέρει κι αυτές στον μυστικό κήπο και στο χρυσό παλάτι. Έκπληκτες αντικρίζουν την Ψυχή ζωντανή και ξεσπούν σε φωνές χαράς. Αγκαλιάζονται και φιλιούνται πλημμυρισμένες ενθουσιασμό και ζητούν να μάθουν τι έχει μεσολαβήσει. Πώς τα κατάφερε κι επέζησε η Ψυχή; Ποιος είναι αυτός ο τόπος όπου βρίσκονται; Εκείνη αρχίζει να τους ιστορεί όσα της συνέβησαν, δίχως όμως να αποκαλύψει πως δεν έχει αντικρίσει  ποτέ τον άντρα της. Τους δείχνει τις ομορφιές του μυστικού κήπου, τα σιντριβάνια, τις πηγές, τα μοσχοβολιστά πολύχρωμα λουλούδια, τα σκιερά δέντρα. Κι ύστερα τις οδηγεί στο ολόχρυσο παλάτι της με τους αόρατους υπηρέτες. Στην αρχή θαμπώνονται απ όλα αυτά, όμως γρήγορα ο αρχικός θαυμασμός τους αρχίζει να δίνει τη θέση του στο φθόνο. Στα μύχια της καρδιάς τους γεννιέται μια συνεχώς διογκούμενη ζήλια για την τύχη της αδελφής τους. Η Ψυχή, εντελώς ανυποψίαστη για τα αισθήματα τους, τις ξεναγεί μέσα στο παλάτι και τους δείχνει τους αναρίθμητους θησαυρούς του.

Οι δυο αδελφές επιστρέφουν τελικά στο πατρικό παλάτι, αλλά είναι τόσο χολωμένες με την τύχη της Ψυχής που δεν λένε τίποτα στους γονείς τους, αφήνοντας τους να συνεχίζουν να πενθούν την, αδικοχαμένη όπως νομίζουν, κόρη. Με νέες παρακλήσεις της η Ψυχή καταφέρνει και πείθει τον άντρα της, ώστε να επαναληφθεί η επίσκεψη των αδελφών της. Έτσι αυτό το πήγαινε-έλα συνεχίζεται για κάποιο διάστημα. Οι δυο αδελφές

δεν χαίρονται πια για τη σωτηρία της Ψυχής. Φθονούν την τύχη της και έχουν κυριευτεί από την επιθυμία να τη βλάψουν. Ζητούν να μάθουν λεπτομέρειες για τον άντρα της και εκείνη, μη θέλοντας να τους αποκαλύψει ότι δεν τον έχει δει ποτέ, αναγκάζεται να τους πει ψέματα, πως τάχα είναι ένας νέος, όμορφος και δυνατός, που περνά τη μέρα του πάνω στα βουνά, κυνηγώντας διάφορα θηράματα. Η ομολογία της Ψυχής κάνει να φουντώσει ακόμα πιο πολύ ο φθόνος στα στήθη των αδελφών της γιατί και οι δυο έχουν παντρευτεί γέρους και εξασθενημένους βασιλιάδες. Για όλες αυτές τις επισκέψεις ο σύντροφος της Ψυχής είναι επιφυλακτικός και της υπενθυμίζει ξανά και ξανά την υπόσχεση της να μην επιδιώξει να τον αντικρίσει στο φως, επειδή ξέρει τις σκοτεινές διαθέσεις που έχουν οι κακές αδελφές της. Εκείνη τον διαβεβαιώνει και γελά ανέμελα. Δεν παίρνει και πολύ στα σοβαρά τις προειδοποιήσεις του για τις αδελφές της. Μέσα στην αθωότητα της δεν μπορεί να διανοηθεί ότι θα ήθελαν πολύ να τη βλάψουν. Κι όμως αυτή την ευκαιρία τους την έδωσε η ίδια άθελα της. Μια μέρα που οι αδελφές της την πίεζαν επειδή δεν είχαν δει ποτέ τον άντρα της, εκείνη ξέχασε ότι τους είχε πει πως είναι ένας νέος και όμορφος κυνηγός που περνά τη μέρα του στα βουνά. «Δεν έχει τύχει να τον δείτε», τους λέει τώρα, «επειδή είναι πλούσιος έμπορος, κάπως μεγάλος στην ηλικία, και ταξιδεύει συχνά για δουλειές». Εκείνες διαπιστώνουν την αντίφαση και πέφτουν πάνω της, πιέζοντας την να τους αποκαλύψει την αλήθεια. Η Ψυχή σαστίζει. Δαγκώνεται για την γκάφα της, αλλά δεν ξέρει πώς να δικαιολογήσει τα λόγια της. Η πίεση των αδελφών της είναι τόσο ασφυκτική που στο τέλος αναγκάζεται να ομολογήσει ότι δεν έχει αντίκρισα ποτέ το πρόσωπο του άντρα της. Αυτή ήταν η ευκαιρία που ζητούσαν οι αδελφές της. Με τα λόγια τους αρχίζουν να της δημιουργούν αμφιβολίες και την πείθουν πως στην πραγματικότητα ο άγνωστος άνδρας της δεν είναι παρά το φτερωτό φίδι που έλεγε η προφητεία του Απόλλωνα. «Αυτό παντρεύτηκες», της λένε. «Μην ξεγελιέσαι λοιπόν. Αν σε φροντίζει και σου κάνει δήθεν καλοσύνες, είναι γιατί περιμένει να γεννήσεις το παιδί που μεγαλώνει στα σπλάχνα σου. Ύστερα σίγουρα θα σε αφανίσει. Γι αυτό σκότωσε το, πριν σε σκοτώσει. Φρόντισε και πρόλαβε να γλιτώσεις όσο είναι καιρός. Δίχως αναβολή, απόψε κιόλας, παραφύλαξε και, μόλις αποκοιμηθεί πλάι σου, άναψε το λυχνάρι και κόψε το κεφάλι του».

Η Ψυχή ταράζεται. Η πειθώ των αδελφών της και η επιμονή του συντρόφου της να μην της φανερώνεται ποτέ στο φας έκαναν έναν παράξενο συνδυασμό μέσα της που μετατράπηκε σε φωλιά αμφιβολιών. Ο νους της σάστισε και βρέθηκε ξαφνικά βυθισμένη στην αβεβαιότητα. Κι αν οι αδελφές της είχαν όντως δίκιο; Αν κάθε βράδυ πλάι της κοιμόταν ένα θηρίο που καραδοκούσε να την εξοντώσει; Βασανισμένη από διλήμματα και κυριευμένη από φόβο, στο τέλος πείθεται πως το δίχως άλλο έχει παντρευτεί το φτερωτό φίδι και την περίμενα θάνατος τρομερός, αμέσως μόλις γεννήσει το παιδί του. Ο νους της έχει πια θολώσει εντελώς και στο τέλος, κάτω από την πίεση των αδελφών της, πείθεται ότι πρέπει να σκοτώσει το τέρας πριν την εξοντώσει αυτό.

Την ίδια νύχτα η Ψυχή έχει ήδη προετοιμαστεί. Μέσα στα σεντόνια έχει κρύψει ένα μαχαίρι. Όταν ήρθε ο άντρας της, πλάγιασε κοντά της μέσα στο σκοτάδι, όπως πάντα. Τον άφησε να την γεμίσει και πάλι χάδια και φιλιά μέχρι που αργότερα, αποκαμωμένος από τον έρωτα, βυθίστηκε σε ένα βαθύ ύπνο. Τότε ήρθε η ώρα της για να χτυπήσει το τέρας. Ακροπατώντας πήγε σε μια γωνιά του δωματίου όπου υπήρχε ένα λυχνάρι και το άναψε. Το σήκωσε ψηλά για να δει επιτέλους το πλάσμα που ξάπλωνε πλάι της τόσο καιρό. Όμως, μέσα στο τρεμουλιαστό φως του της φανερώθηκε κάτι αναπάντεχο. Ένα απερίγραπτο θέαμα που της έκοψε την ανάσα. Ο άγνωστος σύντροφος της όχι μόνο δεν ήταν το τρομερό τέρας που φοβόταν, αλλά αντίθετα ήταν ο ίδιος ο θεός Έρωτας. Η θεϊκή ομορφιά του ξεπερνούσε \ και το πιο τρελό της όνειρο. Αντικρίζοντας τον η Ψυχή ένιωσε Ι πως, αν μια φορά τον είχε αγαπήσει πριν, τώρα ήταν δέκα φορές παράφορα ερωτευμένη μαζί του. Μα τότε μια φρικτή σκέψη πέρασε από το νου της: τον είχε προδώσει! Είχε παραβιάσει τη ρητή εντολή του. Φρίττοντας για την επιπολαιότητα της πλημμυρίζει ενοχές και γυρεύοντας να τιμωρήσει τον εαυτό. της για την αμυαλιά της αρπάζει το μαχαίρι και το στρέφει εναντίον της. Όμως καθώς η ματιά της στρέφεται στον Έρωτα, η θέα του τη συνεπαίρνει και το μαχαίρι γλιστρά και πέφτει από το χέρι της.

Η Ψυχή δεν μπορεί να τραβήξει τα μάτια της από τον θεό-άντρα της και, παίρνοντας το λυχνάρι, σκύβει για να δει το πρόσωπό του  καλύτερα. Το λυχνάρι γέρνει και μια σταγόνα από το καυτό λάδι του πέφτει στον γυμνό ώμο τον κοιμισμένου Έρωτα. Εκείνος ξυπνά απότομα και πετιέται πάνω αλαφιασμένος. Βλέπει την Ψυχή με το αναμμένο λυχνάρι στο χέρι και διαπιστώνει ότι είχε παρακούσει την εντολή τον. «Με πρόδωσες λοιπόν κι ας σε προειδοποίησα τόσες φορές. Σου πρόσφερα τα πάντα, μα στάθηκες αχάριστη. Τώρα θα με χάσεις πια για πάντα». Η Ψυχή υψώνει τα χέρια παρακλητικά, κλαίγοντας γοερά και ζητώντας συγχώρεση. Ο Έρωτας, όμως, θυμωμένος, ανοίγει τα φτερά του και υψώνεται για να πετάξει μακριά της. Μέσα στην απόγνωση της, η Ψυχή προσπαθεί να τον συγκρατήσει κι αρπάζεται από το πόδι του. Εκείνος φτερουγίζει κι αυτή έτσι γαντζωμένη πάνω του ανυψώνεται μαζί του πάνω από τα σύννεφα. Αλλά δεν μπορεί να κρατηθεί για πολύ. Τα χέρια της δεν είναι αρκετά γερά για να τη βαστήξουν. Έτσι, ύστερα από λίγο εξαντλημένη γλιστρά και πέφτει πίσω στη γη.

Ο Έρωτας έχει πετάξει μακριά και μαζί τον έχει πετάξει και κάθε έννοια ευτυχίας για τη Ψυχή που είναι αθεράπευτα ερωτευμένη μαζί τον. Η ζωή της μακριά του δεν έχει πια νόημα, γι’ αυτό και ζητά το θάνατο. Η απελπισία την ωθεί να ριχτεί σε ένα ποτάμι για να πνιγεί, εκείνο όμως την κρατά απαλά πάνω στα νερά τον και την αποθέτει πάνω στην πυκνή χλόη της όχθης τον. Μισοπεθαμένη θρηνεί για τη χαμένη της ευτυχία, όταν ακούει μια παρηγορητική φωνή. Σηκώνει τα πλημμυρισμένα με δάκρυα μάτια της και βλέπει πως μπροστά της βρίσκεται ο Παν. Με τη μουσική και με τα ενθαρρυντικά λόγια του ο θεός καταφέρνει να την ηρεμήσει και να της δώσει κουράγιο. Την πείθει πως δεν έχουν χαθεί όλα και πως μπορεί και πρέπει να αναζητήσει και να ξανακερδίσει τον Έρωτα.

Μέσα στο νου της Ψυχής έχει ξεκαθαριστεί πια ο στόχος γύρω από τον οποίο θα κυλήσει η υπόλοιπη ζωή της. Δρόμος γυρισμού στην παλιά της πραγματικότητα δεν υπάρχει. Μια θα είναι πια η πορεία και ο σκοπός της: να ξαναβρεί τον Έρωτα και να αποκαταστήσει τη σχέση τους. Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι το ξεκαθάρισμα του λογαριασμού με τις αδελφές της. Αποφασισμένη να τις τιμωρήσει, τις πείθει πως ο Έρωτας έφυγε από κοντά της τάχα για να παντρευτεί εκείνες. Άλλο που δεν ήθελαν αυτές, εγκατέλειψαν τους άνδρες τους και ανέβηκαν στην κορυφή του βουνού, περιμένοντας να τις πάρει πάλι ο Ζέφυρος, όπως τους είχε πει ότι θα συμβεί η Ψυχή. Μα ο Ζέφυρος αργούσε να εμφανιστεί κι εκείνες αδημονούσαν. Έτσι, μη μπορώντας να περιμένουν, ρίχτηκαν μόνες τους στο κενό, πιστεύοντας ως την τελευταία στιγμή πως θα τις αρπάξει ο Ζέφυρος και θα τις ταξιδέψει στο μυστικό κήπο. Όμως, και οι δυο γκρεμίστηκαν στα βράχια και χάθηκαν στα βάθη του βαράθρου.

Έχοντας ξεκαθαρίσει με το παρελθόν, η Ψυχή αρχίζει πλέον την αναζήτηση του Έρωτα. Τον ψάχνει παντού. Νύχτα και μέρα. Σε πόλεις, σε βουνά, σε λαγκάδια, περνά θάλασσες και στεριές ρωτώντας παντού αν τον είδε, αν τον συνάντησε κανείς. Μάταιος κόπος. Ο Έρωτας είναι άφαντος. Η Ψυχή στρέφεται στους θεούς και τους εκλιπαρεί να τη βοηθήσουν. Μα κι εκείνοι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα. Καταλαβαίνουν τον πόνο της, την αγωνία και το σπαραγμό της, όμως δεν μπορούν να επέμβουν. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που μόνο η Ψυχή μπορεί να λύσει, αν της το επιτρέψει ο Έρωτας, αλλά και η μητέρα του η Αφροδίτη που την είχε μεγάλο άχτι επειδή τόλμησε αυτή, μια θνητή, να αντιπαραβληθεί μαζί της στην ομορφιά, αλλά κι επειδή πρόδωσε τον γιο της. Η Ψυχή γυρίζει όλο τον κόσμο δίχως αποτέλεσμα. Σε ένα μόνο μέρος δεν έχει τολμήσει να ψάξει, στο παλάτι της ίδιας της Αφροδίτης. Ξέρει πως αν πέσει στα χέρια της την περιμένουν μαύρες ώρες, όμως δεν έχει άλλη επιλογή. Πρέπει να προσπέσει στην Αφροδίτη, να την ικετεύσει να μεσολαβήσει στον Έρωτα για χάρη της. Ξέρει πως κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί, αλλά η ορμή της καρδιάς της, η βαθιά επιθυμία της να ξανασμίξει με τον Έρωτα, την ωθεί σ αυτή την απονενοημένη κίνηση. Μια μέρα, λοιπόν, κατάκοπη από την αναζήτηση, ξέπνοη από την προσμονή και το φόβο, φτάνει ταπεινά στο παλάτι της Αφροδίτης. Πέφτει στα πόδια της, ζητώντας βοήθεια. Μόλις τη βλέπει η θεά, τα μάτια της αστράφτουν. Επιτέλους, ήρθε μόνη της η ίδια η Ψυχή, αυτή που είχε γίνει αιτία να μην την τιμούν πια οι άνθρωποι και τα ιερά της να έχουν εγκαταλειφθεί. Ήρθε λοιπόν η ώρα να πληρώσει για όλα αυτά. Η Αφροδίτη αναθέτει σε δυο έμπιστες δούλες της να τη μαστιγώνουν νύχτα μέρα. Το όνομα της μιας ήταν Θλίψη και της άλλης Έγνοια. Τη χτυπούσαν κι οι δυο αλύπητα, μέχρι που έπεσε σχεδόν μισοπεθαμένη.

Οι δοκιμασίες της Ψυχής μόλις έχουν αρχίσει. Η Αφροδίτη τη διατάζει μέσα σε λίγες μόνο ώρες να ξεχωρίσει από έναν τεράστιο σωρό καρπών της γης το κάθε είδος στάρι, παπαρουνόσπορο, κεχρί, ρεβίθια, φακή, κουκιά, κριθάρι. Το έργο είναι μεγάλο και δύσκολο και η Ψυχή, όσο κι αν προσπαθεί, βλέπει πως ο χρόνος κυλά δίχως να πετυχαίνει σπουδαία αποτελέσματα. Απελπίζεται και θρηνεί, βέβαιη πως δεν θα τα καταφέρει. Όμως, ανάμεσα στα δάκρυα της βλέπει ότι δεν είναι μόνη της στην προσπάθεια. Στρατιές από εργατικά μυρμήγκια έχουν δει τον πόνο της και έχουν βαλθεί να τη βοηθήσουν. Και πράγματι ο άθλος επιτελείται μέσα στον καθορισμένο χρόνο.

Όταν η Αφροδίτη βλέπει πως η Ψυχή κατάφερε, παρά τις δυσκολίες να ολοκληρώσει τον άθλο που της είχε βάλει, σκάφτεσαι ότι πρέπει να της αναθέσει κάτι ακόμα δυσκολότερο. Τη στέλνει λοιπόν να της φέρει το χρυσό μαλλί από τα άγρια πρόβατα του Ήλιου που βόσκουν ψηλά σε ένα βουνό. Η Ψυχή ανεβαίνει στο βουνό κι αντικρίζει από μακριά τα χρυσά πρόβατα. Μα όποτε κάνει να τα πλησιάσει, αυτά τρέχουν σαν τον άνεμο και χάνονται. Μάταια τα κυνηγά, ξεσκίζοντας τα πόδια της στα αγκάθια. Τα πρόβατα αστράφτουν σαν λάμψεις πότε εδώ και πότε εκεί, αλλά πάντα ξεφεύγοντας της. Και πάλι, όμως, η Ψυχή δεν βρίσκεται μόνη στις δύσκολες ώρες της. Συμπαραστάτης της αυτή τη φορά είναι ένα μαγικό καλάμι που της μιλά με ανθρώπινη φωνή. «Μην τα κυνηγάς μάταια, δεν θα τα πιάσεις», τη συμβουλεύει. «Θυμήσου, δεν είναι τα πρόβατα που ζητάς, αλλά το μαλλί τους. Κοίτα προσεκτικά γύρω σου, τριγύρισε στο βουνό και θα βρεις όσο μαλλί θέλεις. Τούφες ολόκληρες έχουν αφήσει τα πρόβατα πάνω στα αγκάθια των θάμνων». Η συμβουλή είναι απόλυτα σωστή και η Ψυχή καταφέρνει εύκολα πλέον να συλλέξει το χρυσό μαλλί των προβάτων.

Η επόμενη αποστολή που της αναθέτει η Αφροδίτη είναι όχι μόνο δύσκολη, αλλά και επικίνδυνη. Τώρα της- δίνει ένα κανάτι και της ζητά να το γεμίσει με νερό από την πηγή της Στύγας. Όταν το άκουσε, η Ψυχή τρόμαξε. Ήξερε πως η Στύγα ήταν μια πηγή στα ύδατα της οποίας ορκίζονταν οι θεοί και αν τύχαινε να παραβιάσουν τον όρκο τους, τότε έπεφταν σε ύπνο ή έμεναν βουβοί για επτά χρόνια. Η τρομερή αυτή πηγή δεν ήταν αφύλακτη. Νύχτα μέρα στέκονταν φρουροί ακοίμητοι πλάι της^ δράκοντες τρομεροί που απειλούσαν με αφανισμό όποιον θνητό πλησίαζε. Να όμως που εμφανίζεται και πάλι βοηθός. Αυτή τη φορά είναι ένας αετός σταλμένος από τον Δία, που παίρνει το κανάτι από τα χέρια της Ψυχής και κρατώντας το στο ράμφος του το γεμίζει με το νερό της Στύγας.

Βλέποντας η Αφροδίτη πως η Ψυχή καταφέρνει, παρά τις φαινομενικά ανυπέρβλητες δυσκολίες, να επιτελεί έναν έναν τους άθλους που της αναθέτει, αποφασίζει τώρα να της δώσει την πιο δύσκολη αποστολή από όλες, σίγουρη πως αυτή τη φορά δεν θα τα καταφέρει. Τώρα οι δοκιμασίες της πραγματικά κορυφώνονται. Η Αφροδίτη της ζητά το σχεδόν ακατόρθωτο: να κατέβει στον κάτω κόσμο για να δανειστεί από την Περσεφόνη την αλοιφή της ομορφιάς, μιας και η δική της είχε τάχα τελειώσει. Αυτό πια ξεπερνούσε κάθε όριο. Η Ψυχή έχει έρθει στα όρια της αντοχής της, καθώς είναι αντιμέτωπη με την έσχατη δοκιμασία: πρέπει να κατεβεί ζωντανή στον Άδη! Ξέρει πως αυτό είναι το τέλος των προσπαθειών της. Βρίσκεται αντιμέτωπη με το πλήρες αδιέξοδο. Έχει πια πειστεί πως δεν θα τα καταφέρει. Ότι δεν θα ξαναβρεί ποτέ τον Έρωτα. Απελπισμένη, χάνει το κουράγιο της και ανεβαίνει σε έναν ψηλό πύργο για να αυτοκτονήσει. Αν είναι να κατέβει στον Άδη, ας κατέβει μια και καλή, αφού δεν έχει πια νόημα η ζωή της. Ο πύργος αυτός όμως ήταν ζωντανός κι είχε λαλιά και γνώση. Της μίλησε, της έδωσε κουράγιο και τη συμβούλεψε πώς να περάσει τη δοκιμασία, πώς να μπει και να βγει ζωντανή στον κάτω κόσμο, φανερώνοντας της όσα είχε να αντιμετωπίσει εκεί. Παίρνοντας θάρρος από τη δύναμη τον ερωτά της, η Ψυχή επιχειρεί και αυτόν τον έσχατο άθλο. Και πράγματι τα καταφέρνει να φτάσει στα δώματα της Περσεφόνης, να πάρει την αλοιφή και να ξαναγυρίσει στον πάνω κόσμο. Όταν ξέπνοη πια ανέβηκε στο χώρο των ζωντανών, μια σκέψη πέρασε από το νου της. «Αν βάλω κι εγώ από αυτή τη θεϊκή αλοιφή που μόνο οι θεές φορούν, ίσως γίνω πιο όμορφη κι ο Έρωτας θελήσει να ξαναγυρίσει κοντά μου». Διστάζει για μια στιγμή, αλλά αμέσως μετά ανοίγει αποφασιστικά το βάζο. Μόλις όμως το ξεσκεπάζει, ένας αποπνικτικός καπνός ξεχύνεται από μέσα του και την τυλίγει αυτοστιγμεί, βυθίζοντας την σε ένα βαθύ ύπνο, όμοιο με θάνατο.

Και  ιδού! Έχει έρθει η ώρα να δρέψει τους γλυκούς καρπούς της προσπάθειας της. Αρκετά δοκιμάστηκε. Ο Έρωτας, που δεν την είχε ποτέ λησμονήσει, κατορθώνοντας να ξεγλιστρήσει από το δωμάτιο όπου τον είχε κλειδωμένο η Αφροδίτη, τάχα για να του γιατρέψει την πληγή από το καυτό λάδι του λυχναριού, τρέχει κοντά στην Ψυχή. Κλείνει ξανά μέσα στο βάζο τον ύπνο και την συνεφέρει. Εκείνη ανοίγει τα μάτια της και βλέπει το ανέλπιστο: εκείνον που τόσο καιρό αναζητούσε απεγνωσμένα να την κρατά στην αγκαλιά τον. Ξεσπά σε δάκρυα χαράς κι εκείνος κλείνει τα χέρια του γύρω της. Αφήνεται εκστατική σ’ αυτό το αγκάλιασμα, καθώς ο Έρωτας ανοίγει τα φτερά του και κρατώντας την τρυφερά ανεβαίνουν μαζί στα ουράνια. Για πάντα ενωμένοι πια. Έτσι αγκαλιασμένοι φτάνουν στον Όλυμπο κι εκεί, με τη μεσολάβηση του Δία, η Αφροδίτη αποφασίζει πια να δεχτεί την Ψυχή ως σύζυγο τον γιου της. Στους χώρους των θεών αρχίζει μεγάλη γιορτή για να τιμηθεί η γαμήλια ένωση του θεού με τη θνητή. Η Ψυχή γίνεται πια επίσημα γυναίκα του Έρωτα και ως γαμήλιο δώρο οι θεοί της προσφέρουν την αθανασία. Μέσα στην απέραντη αγαλλίαση και την απύθμενη ευτυχία της αισθάνεται ότι ήρθε η ώρα της να γεννήσει. Δίχως πόνους φέρνει στον κόσμο ένα πανέμορφο κοριτσάκι. Τον καρπό της ένωσης της Ψυχής με τον Έρωτα το βάφτισαν οι ίδιοι οι θεοί. Και το όνομα που του έδωσαν ήταν Ηδονή. Αυτή θα συνόδευε πια το ζευγάρι για πάντα.

Στο Ίντερνετ ελληνικά χειρόγραφα από την Βρετανική Βιβλιοθήκη

Βρετανική Βιβλιοθήκη στο Λονδίνο ανέβασε στο Ίντερνετ πάνω από το ένα τέταρτο των ελληνικών χειρογράφων που διαθέτει, τα οποία αντιστοιχούν σε περισσότερους από 280 τόμους, στο πιο πρόσφατο βήμα που γίνεται για την ψηφιοποίηση σημαντικών αρχαίων εγγράφων.Τα χειρόγραφα, τα οποία διατίθενται δωρεάν στην ιστοσελίδα http://www.bl.uk/manuscripts ανήκουν σε μία, σύμφωνα με τη βιβλιοθήκη, από τις πιο σημαντικές συλλογές που υπάρχουν εκτός Ελλάδος για τη μελέτη των περισσότερων από 2.000 ετών του ελληνικού πολιτισμού.

Η βιβλιοθήκη έχει ένα σύνολο άνω των 1.000 ελληνικών χειρογράφων, άνω των 3.000 ελληνικών παπύρων και μια πλούσια συλλογή της πρώιμης ελληνικής τυπογραφίας.

Τα χειρόγραφα αυτά περιέχουν πληροφορίες για λόγιους που εργάστηκαν πάνω στη λογοτεχνία, την ιστορία, την επιστήμη, τη θρησκεία, τη φιλοσοφία και την τέχνη της Ανατολικής Μεσογείου κατά την Κλασική και τη Βυζαντινή Περίοδο.

«Αυτό είναι ακριβώς ό,τι προσδοκούμε όλοι από τη νέα τεχνολογία, αλλά τόσο σπάνια παίρνουμε», δήλωσε η Μέρι Μπερντ, καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ σχετικά με την πρωτοβουλία αυτή, η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

«Ανοίγει μια πολύτιμη πηγή πληροφοριών σε όλους – από τους ειδικούς έως αυτούς που έχουν μια περιέργεια – οπουδήποτε στον κόσμο, δωρεάν», προσέθεσε.

Πρόκειται για την πιο πρόσφατη πρωτοβουλία της βιβλιοθήκης για να αποκτήσει πρόσβαση το ευρύτερο κοινό σε αρχαία και σπάνια έγγραφα. 

Δευτέρα, Σεπτέμβριος 27, 2010 πηγή http://taxalia.blogspot.com/2010/09/blog-post_4143.html

Ορχήστρα αρχαιοελληνικών και παραδοσιακών οργάνων

ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΕΤΡΑΣ Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου 2010

Ο Σύλλογος Πελοποννησίων Πετρούπολης παρουσιάζει : Την Ορχήστρα αρχαιοελληνικών και παραδοσιακών οργάνων o ΛύρΑυλος «Από τον Ορφέα ως της μέρες μας»

Στο Θέατρο Πέτρας  Πετρούπολη  Ώρα έναρξης 9:00 μ.μ. Είσοδος Ελεύθερη

Τα αρχαιοελληνικά μουσικά κομμάτια ζωντανεύουν ξανά χάρη στα 40 εκπληκτικά ανακατασκευασμένα όργανα, οι αρχαίοι ρυθμοί αναβιώνουν δίπλα σε διασκευές γνωστών, παραδοσιακών κομματιών, στήνοντας ένα εκπληκτικό μουσικό ταξίδι στον πλούτο της Ελληνικής Μουσικής. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην πολυποίκιλη μουσική της Πελοποννήσου και φυσικά δεν θα απουσιάζει ο τραγοπόδαρος μουσικός Πάνας από την Αρκαδία. Μια μουσική πανδαισία έξω από τα συνηθισμένα που απευθύνεται στο ευρύ κοινό μιλώντας στη καρδιά κάθε Έλληνα και όχι μόνο.

Ο ΛύρΑυλος έχει αναγνωριστεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό για το έργο του, το οποίο έχει καλλιτεχνική, εκπαιδευτική και ερευνητική διάσταση. Από το «Μέγαρο Μουσικής Αθηνών» και την «Όπερα της Βαρσοβίας», από το «Φεστιβάλ Παλαιάς Μουσικής» στην Στοκχόλμη και την «Corcoran Gallery» στην Ουάσιγκτον, το Mendelssohn Haus στην  Λειψία,  έως την συνεργασία με την «Κρατική Ορχήστρα Αθηνών» στο πλαίσιο των Πρώτων Ελληνικών Μουσικών Γιορτών, την συμμετοχή στις εκδηλώσεις της Ολυμπιάδας 2004 και τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα όπως : Boston University, Concordia-Montreal, Sorbonne, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Πανεπιστήμιο Πατρών, συμμετοχή σε μεγάλα και σύνθετα καλλιτεχνικά γεγονότα όπως η έκθεση ‘Μουσών Δώρα’ στις Βρυξέλλες, σε συνεργασία με το ΥΠ.ΠΟ, καθώς και οι εκεί συναυλίες σε συνεργασία με το σύλλογο εκπαιδευτικών του Βελγίου, αλλά και με πάνω από 400 παραστάσεις σε σχολεία όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, ο ΛύρΑυλος έχει ταυτιστεί ως η πιο τεκμηριωμένη προσπάθεια ανάδειξης & προβολής της πλούσιας Αρχαιοελληνικής Μουσικής Κληρονομιάς.  Χωρίς στείρα αρχαιολατρική διάθεση και «εμμονές», ο Λύραυλος προχώρησε εξαρχής θέτοντας ως βασικούς στόχους την εις βάθος μελέτη, την καλαίσθητη και επιστημονική αναβίωση, και την ορθή προβολή της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής με μουσικό και όχι μουσειακό τρόπο.

Τα μέλη του «ΛύρΑυλου»:

Μιχάλης Στέφος: τραγούδι, τύμπανο, κρόταλα, κογχύλια, σάλπιγγα.

Χριστίνα Σιάκη: λύρα, φόρμιγγα, πανδουρίδα, βιολί

Ολγα Στέφου: βάρβιτος, σαντούρι, σείστρο, κογχύλια

Παναγιώτης Στέφος: αρχαία κιθάρα, λύρα, σύριγγα του Πάνα, δίαυλος, άσκαυλος, ζουρνάς, γκάιντα, κογχύλια, κέρας, Πυθαγόρειο μονόχορδο.

Συμμετέχουν:

Κώστας Λαιος: βιολί, λύρα, κογχύλια

Δημήτρης Λαιος: αυλός, κογχύλια

Έρευνα, ενορχηστρωτική επιμέλεια και κατασκευή οργάνων από τον Παναγιώτη Στέφο.

Μια ολοκληρωμένη εικόνα για τον ΛύρΑυλο και τη πορεία του καθώς και για την πλήρη δραστηριότητα του μπορείτε να βρείτε στην  ιστοσελίδα:  www.lyravlos.gr

Η ιερά κρήνη της Ακροπόλεως

ΕΓΩ Ο ΗΝΙΟΧΟΣ

Φυλαγμένο βαθιά εις την αγκάλην τους, τα χώματα ετούτα με κράτησαν αθάνατον! έως ότου νους και χείρες βροτών αγαπημένων εις το φως με ανέσυραν.

Λαμπρότατον ήμαρ. Αναπνέω, ακούω αγναντεύω…. Αλίμονον, χαμένα μου όλα. Βωμοί, Εστίες, Όνομα. Και καθώς ηνία μονάχα εις το χέρι εκρατούσα, με ονόμασαν Ηνίοχον!

Εγώ, ο Ηνίοχος, νικητής εις τα στάδια των ευγενών αγώνων, γεννημένος από τον υπερτέλειον γάμον της παρθενικής ταύτης γης της Ελλάδος, με τον υπέρτατον voυ, πες τον αιθέρα η λογισμό, εσαεί παραμένω στοχαστικός και ένθεος των γεννητόρων μου λάτρης. Ακαταπόνητος ηγωνίσθην και αγωνισθήσομαι, έως ότου πληρωθή πάσα ψυχή αγάπης και πάσα γη, αξίων και ωραίων ανθρώπων, βροτών, που ελεύθεροι θα ζουν, αναπνέοντες δικαιοσύνην, κάλλος, έρωτα.

Ω πάγκαλος, Ελληνική, παγκοσμία Ψυχή! Άφθαρτος φύτρα υψηλών λογισμών, ευγενών πόθων, ακοιμήτων στοχασμών δια το ωραίον, το αληθές, το αγαθόν. Ίσταμαι επί της αθανάτου της Ελλάδος γαίας, άφθαρτος, εις των αιώνων το πέρασμα.

Εγώ, ο Ηνίοχος, που με ερήμαζαν τόσους αιώνας, τώρα εγείρομαι απαλά δια να με εύρη και εμένα, κατά σένα γερμένον η ψυχή σου, που γέρνει προς εμέ. Παρόμοια συγκλίνοντας, εγείραμε και οι δυο μας προς τα μέσα. Έε! θέλω να ζήσης αιώνια! Τρέφοντας παντοτινώς τας αισθήσεις σου όλας, με ουσίας εκπηγαζούσας εκ του Θείου. Ορώ τον Απόλλωνα φύλακά μου, να ευλογή την βούλησίν μου ταύτην προς εσέ.

Εγώ, ο Ηνίοχος, γνωρίζω, ναι σου λέω, γνωρίζω και πίστεψέ το βαθιά. Ζουν οι Θεοί και τα ιερά τους! Καίει ακόμα φωτιά. Πυρώνει το άγιον ύδωρ του Μαντείου. Ιδές την δάφνην, αχνίζει εις τα τρίσβαθα της ψυχής μου, της ψυχής σου, και όλων των αληθινών Ελλήνων, που, κινούμενοι από το αείρροον νάμα του κόλπου των Φαιδριάδων, επιστρέφομεν ένθεοι εις το αιώνιον παρελθόν, δια να βιώσωμεν όμοια αιώνιον το παρόν και τρισαιώνιον το πέπλον της ζωής.

Μη φοβού, ψυχή εκλεκτή, μη φοβού τον πόνον. Βύζαξε ηδονικά την ουσίαν του έρωτος, και θα πλημμυρίση η γεύσις σου και ολόκληρος της υπάρξεώς σου η γιγαντιαία σφαίρα από τον υπερούσιον χυμόν του σπέρματος της χαράς, που ευρίσκεται εις τον πόνον βαθειά κρυμμένος. Μη φοβού, ψυχή ακατάλυτος.

Γνώρισε τον έαυτον σου και θα αισθάνεσαι εκάστην ημέραν και επ’ ολίγον, εκάστην ημέραν περισσότερον, εκάστην ημέραν και πλέον αφθόνως, πλούτη χρωμάτων, συγκινήσεων δονήσεις, εκάστην ημέραν περισσήν έκστασιν να εισδύη εις το αχανές των εγκάτων σου η μαγεία των υπερτάτων ηδονών του Έρωτος προς τους Έλληνας Θεούς, Ήρωας, φιλοσόφους και μοναδικούς ημετέρους προπάτορας. Έπαθλον δίκαιον αγώνων ευγενών.

Εγώ ο Ηνίοχος, βυθίζοντας εντός σου το βλέμμα των ακοιμήτων οφθαλμών μου, ορώ τας λάμψεις της ψυχής σου, ακολουθώ τα βήματα του στοχασμού σου, των αισθημάτων σου τας καμπύλας, καθώς ήρχισες, όπως τοτε -ενθυμείσαι;- να λούεσαι εις τα ιερά της Κασταλίας κρήνης νάματα. Χαίρω δια την κάθαρσίν σου. Αγάλλομαι δια την καθαγίασίν σου.

Εγώ, ο Ηνίοχος, λατρευτικά καθώς με θωπεύει της ψυχής σου η λάμψις χαίρω, Απόλλων, πόσο χαίρω το θρομβοστάλαγμα των οφθαλμών της, έπαθλον δίκαιον αγώνων παλαιών.

Ευχαριστώ σε!

Από την Καρδιά του Απόλλωνος, στον Ήλιον της Καρδιάς σου!

Α. Αναστασάκης

(“Αιώνιος Ηνίοχος” Γ. Καζάζογλου διασκευή) Από την θεατρική παράσταση του Ιδεοθεάτρου “Έρωτος Μυστηρια”

ΤΑ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΑ ΚΑΛΑΝΤΑ

Οι πρόγονοί μας κατά την χειμερινή τροπή του Ηλίου (γεννηση Ηρακλέους, Διονύσου κλπ) εψαλαν κάλαντα τα οποία τότε ονόμαζαν «ειρισιώνη». Αλλά ας δούμε το κείμενο που μου έδωσε κάποιος φίλος:

Τα αρχαιότερα γιορτινά κάλαντα που έχουν διασωθεί μέχρι τις μέρες μας είναι αυτά που σύμφωνα με την παράδοση έψαλλε ο ίδιος ο ποιητής Όμηρος στην Σάμο. Τα κάλαντα αυτά, που και σήμερα είναι επίκαιρα μετά από τόσους αιώνες, δηλώνουν τη συνέχεια της Ελληνικής παράδοσης και του Ελληνικού πολιτισμού που μεταφέροντα ι μέσα από το πέρασμα του χρόνου χωρίς αλλαγές μέχρι τις μέρες μας. Εκφράζουν το ίδιο νόημα, περιέχουν δηλ. κατά κανόνα επαίνους για τον νοικοκύρη ,και την οικογένεια του, ευχές για αφθονία εισοδημάτων και τέλος προτροπές για να φανούν γενναιόδωροι και να φιλέψουν την συντροφιά που τα λέει με πολλά δώρα. Τα αρχαία κάλαντα ονομάζονταν «ειρισιώνη» και αξίζει πραγματικά να τα διαβάζετε όπως τα δημοσιεύουμε παρακάτω.

Δώμα προσετραπόμεσθ’ ανδρός μέγα δυναμένοιο, ός μέγα μεν δύναται, μέγα δε βρέμει, όλβιος αεί. αύται άνακλίνεσθαι θύρα ι πλούτος γάρ έσεισι πολλός, σύν πλούτω δέ καί ευφροσύνη τεθαλυϊα, ειρήνη τ ‘άγαθή. Όσα δ άγγεα, μεστά μέν εϊη κυρβαίη δ ‘άεί κατά καρδόπου έρποι μάζα, νυν μέν κριθαίην εύώπιδα σησαμόεσσαν…

Σ’ αρχοντικό μπήκαμε μεγάλου νοικοκύρη, με λόγο πού έχει πέραση και μ αγαθά περίσσια. Ανοίξτε πόρτες διάπλατα να μπουν μεγάλα πλούτη, μαζί και ή θαλερή χαρά κι ή βλογημένη ειρήνη. Γιομάτοι να είναι οι πόθοι σας, πολλά τα ζυμωτά σας, κι ο κριθαρένιος ό χυλός με το πολύ σουσάμι. Νύφη για το μοναχογιό να κάτσει τραγουδώντας στο αμάξι πού το σέρνουνε τα δυνατά μουλάρια, να έρθει σ’ αυτό το σπιτικό, να φαίνεται προικιά της. Κάθε χρονιά θενά έρχομαι κι εγώ σαν χελιδόνι. Μα φέρε γρήγορα λοιπόν ότι είναι να μας δώσεις, Γιατί αλλιώς θα φύγουμε, δεν θα ξημερωθούμε!